Deel I - Beeldmateriaal
Een willekeurige verzameling van foto's in en om het voormalige St.-Ignatiuscollege te Amsterdam.
 | ||
| Jos Heitmann's bolleboos ter hoogte van de vensterbank. St.-Ignatiuscollege H.B.S. 3a (1959-1960) - Met Frank Huis in 't Veld, Pim van den Broek, Pim Roovers (spil), Robert Bakker, Adelbert Goede, Leo van de Lande (+), Leo Steenveld(t), Graziano Massaro, Wentholt e.a. Staand pater Frans Drs. Wassenaar S.J. (Geschiedenis). Memoires Schooltijd 1956-1962 Adobe/PDF Document. |
Eindexamen St.-Ignatiuscollege HBS-B in De Tijd en Mb 2 VII 1962:
 | |
| Eindexamen "de dames" St. Ignatiuscollege HBS-B in De Tijd en Mb 2 VII 1962. De diplomauitreiking was op 29 VI 1962 in de aula. Schoolherinneringen St.-Ignatiuscollege 1956-1962 J.A. Heitmann in een pdf. |
 |
| Dr. Chistianus Johannes Aloijsius Jansen S.J. 13-7-1900 (Utrecht) - 17-10-1961 (Amsterdam) directeur Ig tot overlijden. Officier in de Orde van Oranje-Nassau per 22-4-1960. |
 | ||||||
| In de bus naar Mariëndaal zag ik nog zijn zuster Petronella Maria Alberta Jansen, geb. 16-8-1902, kloosterzuster. Door een steentje, opgewipt door een passerende auto, brak de voorruit van de bus. Wij moesten langs de snelweg een uur wachten op de nieuwe bus. Vandaar dat de begrafenis zo snel als mogelijk verliep. Ik dronk een koffie, at een broodje en rookte en sigaret tegelijkertijd. Leo van de Lande maakte gedurfderwijs nog een foto van de kist in het graf. Eenmaal terug zei een aankomend Jezuïet: "Wie is de volgende?" |
 |
| Daarbij nog de vermelding van C. Jansen de rechterhand was van de minister van onderwijs Mr. Jozef M.L.T. Cals. |
 |
| Mijn kennis van de Vaderlandse geschiedenis t.b.v. het toelatingsexamen St-Ignatiuscollege 1956 |
Volkskrant 18-10-1961
 |
| Frans van de Staak. - Cineast te Amsterdam - Overleden 28 V 2001. Atelier Frans van de Staak Uitvoerige bio- en filmografie. |
 |
| Boerenweetering voor 1910 - Boerenwetering met Rijksmuseum aan de horizon. Links pars Kaarsenfabriek, bruggetje wat nu is Ruysdaelstraat. |
 |
| St.-Ignatiuscollege 17 IV 1945 - A ce temps il existait encore du neige. |
 | |
| St.-Ignatiuscollege architect Jos Cuypers 1861-194 - Vandaar nog geen muur met het beroemde groene poortje. In het reünie-boek van 1995 staat een foto van de in 1963 gesloopte muur en het vermorzelde groene poortje. | St.-Ignatiuscollege architect Jos Cuypers 1861-1949 |
Docentencorps
 | ||||
| Docentencorps St.-Ignatiuscollege in de hal vóór de Lerarenkamer 1966. (Het Reünieboek uit 1995 p. 120-121 vermeldt foutievelijk 1976.) MemoiresSchooltijd 1956-1962 Klik op de foto voor groter beeld |
Jubileumboek Sint Ignatiuscollege “ ’n Eeuw IG” (1995) pagina 120 en 121.
De foto werd gemaakt in september 1966 in de hal bij de docentenkamer.
1 † 09-08-1997 B. (Beb) Oomens Nederlands
2 H.A.M. (Henny) Bresser Nederlands
3 † 30-11-2009 F.E.M. (Felix) van Voorst tot Voorst S.J. Frans
4 † 30-09-1993 A.B. (Ton) Kropman S.J. Frans
5 † 02-10-1982 C.J.W. (Karel) Verhofstad S.J. geschiedenis, economie
6 † 09-06-1992 G.F.E.M. (Ger) Klap-Dierick biologie
7 † E. (Eduard) Bresser Duits
8 † 03-08-1991 P.R.A.P. (Paul) Dresen S.J. recht, staatsinrichting
9 † 13-04-2003 B.M. (Bernard) Huijbers S.J. muziek
10 H. (Hein?) Boelens Duits
11 L.T.J. (Loek) Toepoel gymnastiek
12 † 03-12-1980 L.S.N. (Lambert) Sweerts natuurkunde, wiskunde
13 † ? J.M.A. (Jo) Mols boekhouden
14 † C. (Kees) Cornelissen S.J. Duits, godsdienst
15 † 22-07-1999 G.A. (Gerard) Zaat S.J. Latijn, Grieks
16 † 10-11-1997 A.G.P. (Ton) Wiewel S.J. natuurkunde
17 Th. (Theo) Wellens natuurkunde
18 † 01-02-1997 G. (Gerard) Wijdeveld Latijn, Grieks
19 † A.J.H.M. (Toon) Siegmund gymnastiek
20 † J. (Co) de Groote Frans
21 H. (Han) Kemper gymnastiek
22 † 16-10-1970 L.E.H.M. (Louis) Huf S.J. Nederlands
23 R. (Rob) Wagenaar geschiedenis
24 † 10-03-1970 G.A. de Jong S.J. Grieks
25 † 05-05-1993 ? J. (Jan) van den Berg S.J. pater in opleiding
26 J.T.M. (Jos) Vrijburg S.J. godsdienst, ? Latijn+Grieks
27 † 14-02-2011 A.Th.A. (Anselm) Janssen scheikunde
28 † 18-12-2016 H. (Henk) Ruhe Nederlands
29 † 27-11-1984 F. (Frans) Middelhoff scheikunde
30 † 27-08-2012 P.F.M. (Piet) Fontaine geschiedenis
31 † M. (Maarten) van Rossum Frans
32 † 1982 T. (Ted) de Cloet Engels
33 † 24-02-2012 L. (Leo) Oomens Nederlands
34 G. (Gerard) Meijssen biologie
35 † 17-04-1997 L.T.A. (Louis) Lorié S.J. Latijn, Grieks
36 † 07-08-1975 A.C. (Kees) Minderop S.J. wiskunde
37 † 30-01-2014 B.J.A. (Ben) Korstjens Latijn, Grieks
38 † C. (Carel) Reijnders aardrijkskunde
39 † A. (Toon) Pels wiskunde
40 † A.M.Th. (Fons) Cornelissens Frans
41 † voorjaar 1968 E. (Ed) Seebregts gymnastiek
42 M. (Manfred) Halsema biologie
43 J. (Jos) Odekerken Engels
44 A.A.M. (August) van Gessel S.J. prefect
45 Th. (Theo) de Wit Engels
46 † 03-11-2006 H. (Hans) van Asten natuurkunde
47 † 12-10-2011 F-J. (Frans-Joseph) van Beeck S.J. Engels
48 C.A.J. (Kees) Bouwmeester wiskunde
49 † 22-05-2014 W.G. (Wim) van der Lee S.J. biologie
50 † 14-12-1981 C. (Cees) Miermans aardrijkskunde
Samengesteld door Rolf Schoevaart. Aanvullingen en correcties zijn welkom via r.schoevaart@chello.nl
Met dank aan:
Leo Leclaire S.J., Hans Wilting S.J. (†14-11-2016), Hans van Asten (†), Kees Bouwmeester, Anselm Janssen (†), Fred Mulder, Huub Mous, Nard Loonen, Jos Heitmann, zoon Pels, Frank Schoevaart en Manfred Halsema.
Versie: 30 november 2020
Versie: 19 oktober 2020 vervallen
Versie: 30 december 2017 vervallen
Paters
en Surveillanten St.-Ignatiuscollege te Amsterdam 1945-1970
Naam (geboortedatum) Verblijf
|
 |
| St.-Ignatiuscollege Cour - Ik schat omstreeks 1960 dat de Hedera is verwijderd. |
 |
| St.-Ignatiuscollege Patershuis uitbreiding - Ditmaal een nette wallenkant. |
 |
| St.-Ignatiuscollege Schoolvoetbal 1958-1959 - Met Pim van den Broek, Leo Steenveld(t). Misschien Wentholt, Kok, Harmsen en rechtsonder Jos Zwartjes. |
 |
| St.-Ignatiuscollege, nu Montessori vanaf 2002 |
 |
| St.-Ignatiuscollege - Vooraan nog geen telefoongebouw (is nu appartementencomplex). |
 |
| Voormalig St.-Ignatius College aan de Hobbemakade met IHS. IHS = In Hoc Signo Vinces - In dit teken zul je overwinnen, devies van de Jezuïetenorde. Links ANNO, rechts 1911. (Foto: Jos Heitmann 25-7-2010) |
 |
| Voormalig St.-Ignatius College aan de Hobbemakade, hoek Hobbemakade/Nicolaas Maesstraat. Het voor de hele school zo karakteriserende torentje, daaronder de kapel en op de begane grond de aula. Het torenje werd ook afgebeeld op spaarzegels bedoeld om leerlingen economie te leren. Bij ons regelde geschiedenisleraar Rooymans deze financiën. (Foto: Jos Heitmann 25-7-2010) |
 |
| Patershuis in aanbouw |
 |
| Studentenpastors in Rebellie St.-Ignatiuscollege - De rebelse studentenpastores medio 60er. Achteraan Huub Oosterhuis. |
 |
| Nico van Hees (1915-2002) |
 |
| Nico van Hees (1915-2002) |
 |
| St.-Ignatiuscollege H.B.S. 3e klas - Met Pim Roovers, Steenveld(t). Jos Heitmann hier niet bij. Zittend Heer Alles (Nederlands). Memoires Schooltijd 1956-1962 |
 |
| St.-Ignatiuscollege Zangkoor. Heilig Hartfeest 1942 Zangkoor o.l.v. pater J.M. Smits van Waesberghe S.J. (1901-9/10-1986). |
 |
| St.-Ignatiuscollege Luchtbescherming 1941. Bevrijding 1945 met Speech door rector pater van Rijkevorsel. Reünieboek p 64 - Vooraan Mooyman, Reichling (januari 1948 uitgetreden), Huf en Fokke. Sondaal e.a. Reünieboek p 60. St.-Ignatiuscollege Processie 1942-1945 met tram - Pontificale heilige mis op de cour. Achtergrond "tram" (toiletten). |
 |
| Zoals er staat, voor de deuren aan de Jan van Eijckstraat. De reünie gaf maar weinig klasgenoten te zien, vandaar dat de reüniefoto (niet gepubliceerd) Gym en H.B.S. samen. |
 |
| St.-Ignatiuscollege Schoolwedstrijden 1942 Huigen |
 | |||||
| Rallye, een fietstocht met hindernissen. 1959. Groepjes van 5 of 6. Gestencilde routebeschrijving. Zichtbare en onzichtbare controleposten. Prijs te winnen. Alhier: Van Leeuwens, Seebregts, Blocks, Van Kilsdonk S.J., Distelbrink en Wilmering |
 |
| Seebrechts - Philibert Kint, Leo Reuser en Nard Loonen. Seebrechts kende mijn zusje Hanny van de MULO a.d Rijnstraat. |
 |
| Overlijden pater Prof. Dr. J.M.A.F. Smits van Waesberghe S.J. |
 |
| R.K. kerk De Krijtberg aan het Singel ~1900 - In deze kerk vond op 18 september 1895 de mis plaats ter ere van de opening van het R.K. Gymnasium aan de Herengracht 446 te Amsterdam. |
 |
| St.-Ignatiuscollege Han Douwes promoveert op z'n 92e jaar - Oud-Ignatiaan Dr. Han Douwes (92) promoveerde op 20 december 2000 aan zijn ziekbed. Hij heeft 67 jaar gedaan over zijn proefschrift maar dan heb je ook wat! Het is Titus Brandsma geweest die hem het idee voor zijn proefschrift aan de hand deed. Een teksteditie van de Latijnse vertaling die Geert Grote in de 14e eeuw maakte van Jan van Ruusbroecs mystieke werk. Bron: Folia 17 J54 (15-12-2000) p4-5 |
 | |
| Schoolkamp Ignatiuscollege 1948 |
 |
| Schoolkamp Ignatiuscollege corvee (de Pens kijkt toe). |
 |
| Mis in kamp Zegenwerp 1948 ws |
 |
| Dagtocht collegekamp grote rust 20-8-1948 |
 | ||||
| Gym VIb 1951 (Vught retraite) |
 |
| Gym VIb 1951 (Vught retraite) |
 |
| Ignatiuscollege 5e of 6e klas (1951 of 1952). |
 |
| J.J.M. Bakker (leraar Nederlands, 1948 |
 |
|
1954 Ignatius College EINDEXAMENKLAS GYMNASIUM A (Lambert Smit) |
 |
| St.-Ignatiuscollege Tekenzaal met Ben Reith 1932 - Bernard Reith (1894-1974) was een veelzijdig vakman. In stramme houding voor de deur. Het tekenen van een leeuw kon hij gezien vanuit alle richtingen. Kunstgeschiedenis volledig uit zijn hoofd. De zwart/wit foto's mochten wij apart kopen voor ons folioboek. Werkzaam was hij als illustrator voor de Katholieke Illustratie met een strip Monki's Reis om de Wereld. Kunsthistorische serie Uit de Schatkamers van de Beeldende Kunst. Illustrator van de kaartjes in het geschiedenisboek Onze Nederlandse Stam en Staat, Deel I (1937) en Deel II (1938) door G.J. Rooijmans, eveneens leraar (Geschiedenis) aan het Ig. |
 |
Bernardus Antonius Johannes Reith
Functie / titel: illustrator
Geboorte- en sterfdatum:
16 oktober 1894 / 17 augustus 1974
Plaats geboorte: Maarsseveen (Maarssen)
Plaats sterven: Maarssen
(ZIE: Reacties onderaan)
|
 |
| Als geen ander kende Ben Reith de architectuur van de "kathedraal" St.-Willibrorduskerk buiten de veste (1871) te Amsterdam met als architect P.J.H. Cuypers. Hij leerde ons dat de vier torens om de eerst in 1924 afgebouwde koepel wegens geldgebrek niet konden worden gerealiseerd zodat de tegendruk inwendig moest worden opgevangen door vier stalen balken welke de esthetiek van het interieur welzeker hebben geschaad. Ook vermoedde hij dat indien de torens wel alsnog gebouwd zouden worden 'n architect zich wel driemaal zou bedenken voornoemde vier balken te laten verwijderen! |
 |
| St.-Ignatiuscollege met opgehoogde grond aan de Boerenweetering - St.-Ignatiuscollege op het voormalige Duivelseiland. Hardnekkig werd deze geschiedenis verzwegen... Beschikking over grondstuk 26 september 1909. Aanbesteding 13 mei 1910. Ontwerp Ir. Jos. Th. Cuypers (1861-1949). Eerste paal 13 juni 1910. Plechtige eerste steenlegging 16 september 1910. Hoogste punt 23 december 1910. Verhuizing van Herengracht naar Hobbemakade 51 begin september 1911. Start onderwijs Gymnasium en H.B.S. 12 september 1911. Driehonderdste leerling 1911. |
 | ||||
| St.-Ignatiuscollege Kapel met glasmozaïek van Joep - Vermurailtechniek - door Joep Nicolas (1897-1972). Ik herinner mij zijn stem uit een radioprogramma. Het Leidmotiv in zijn werk is de ontmoeting. Alhier de gekruisigde Christus, heerser over hemel, aarde en onderwereld. Het venster is beschermd gemeentemonument. |
 | |
| Trappenhuis van het voormalige St. Ignatiuscollege | foto Huub Mous |
 | |
| Na renovatie 2020 |
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Na renovatie 2020 | |
 | ||||||||||||
Vanaf de cour gezien: Patershuis, de Fabriek (H.B.S.), Gymnastieklokaal,
met als functie dat de paters Jezuïeten bij regen droog konden lopen/zitten brevieren. Start sloop en nieuwbouw 19 april 1963,
foto Harpoen  | qq | |
 |
| Montessori Lyceum Amsterdam (MLA), voorheen Sint Ignatuscollege, in 2013. Na de nieuwbouw vanaf 19-4-1963 foto Bernard Jacobs, 2013 |
 |
| St.-Ignatiuscollege Groene Poortje na de sloop 1963. Reünieboek 1995, p 31. - Voor velen een traan.
Anderen mompelen: "Mot dit nou?" |
 |
| Halfvastenuitvoering in de Ignatiuskapel, Amsterdam - 31 maart 1962. De dirigent is Bernard Huijbers S.J. Eerste volkstaal-liturgie. |
 |
| Koor Ignatiuscollege 1946 of 1947 (met Koppedraaier & Huijbers Foto van Jan Botman) |
 |
| Huijbers S.J. dirigeert 1974 |
 |
| Huijbers S.J. dirigeert 1974 |
 |
| St.-Ignatiuscollegekoor 9-6-1965 bij de stereo-plaatopname van Zijn liefde gaat van mond tot mond o.l.v. Bernard Huijbers S.J. Niet te zien het orgel waarachter Antoine Oomen. Zie Blog Nard Loonen d.d. 12-11-2014. |
 |
| Koor St.-Ignatiuscollege 1946 of 1947 met Koppedraaier S.J. & Huijbers S.J. (Foto van Jan Botman). |
 |
| 6 Gymβ-2 1960, met de Johannesoratoriumsolist Norbert Halsema (misschien Jezuïet geworden) en links onder van hem Jos Zwartjes ©Henny Vijn, Jos Zwartjes |
 |
| St.-Ignatiuscollegekoor in de AVRO studio 1964 met het lied Zijn liefde gaat... De dirigent is Bernard Huijbers S.J. Zie Blog Huub Mous 22-11-2014. |
 |
| St.-Ignatius college 1954 eindexamenklas paters Muskens S.J., C. (Kees) Minderop S.J. en Jan Fontijn recht beneden. |
 |
| Reunie klas VI Gym (eindex.1952) van Ignatiuscollege |
 . |
| Deze stereo-plaat is echter uitgebracht in 1966. Zie aanvulling Blog Nard Loonen d.d. 16-11-2014. Het glas-in-loodraam is een foto uit dat van de kapel. Er zijn meerdere LP's uitgebracht, de datering is onzeker. |
 |
| Het orgel met 14 registers uit de kapel ligt opgeslagen bij Flentrop te Zaandam. Was in Blog van Nard Loonen. Eerst op 11 november 2014 heeft Nard de verlangde informatie gekregen dat het orgel vanwege de orgelladen in zo slechte staat verkeert dat renovatie al te kostbaar wordt. De eigenaar (Jezuïetenorde) ziet derhalve daarvan af zodat het orgel wordt afgevoerd. (Dit betekent euthanasie!) Blog Nard Loonen d.d. 12-11-2014 (opgeheven). Nard heeft twee pijpen gered met eerste twee tonen van het collegelied. |
 |
| De Meubelabriek en de Parfumfabriek op het Duivelseiland. |
 |
| Op dat kamp was ik een week aanwezig. Even heimwee, pater hierboven Piet M. Beijerbergen van Henegouwen S.J. (op school præfectus disciplinæ) had 'n goed woord voor mij over. Een waar psycholoog!. Wandelen, fietsen en vooral eten door de boslucht. Je leerde zingen als de beste, ook een gymnasiumliedje als Delphi. Dan het lang verwachte kampvuur met vertelling door de geschiedenisleraar F. Fontaine. Een belevenis! Van Kampen met de boot terug naar Amsterdam, steiger achter het CS. Jezuïeten kunnen organiseren als de beste! |
 |
| Mis in kamp Zegenwerp 1948 ws |
 | ||
| St.-Ignatiuscollege 1946 eindexamenklassen H.B.S.- - 1946 Retraîte te Vught. Vooraan in kostuum rector pater P.J. van Rijkevorsel S.J., X, Cavedino.S.J. |
 |
| St.-Ignatiuscollege schoolklas 1933 |
 |
| St.-Ignatiuscollege 5e klas gymnasium 1927-1928 |
 |
| St.-Ignatiuscollege Gymnasium klas 1c 1960-1961 |
 |
| St.-Ignatiuscollege Vakantiekamp Vilsteren 1958. - Het motorschip vertrok van de steiger achter het CS. Alle fietsen werden op het dek aangestapeld. De vaartijd bedroeg 4 uur. De fietstocht van Kampen naar Vilsteren ruim 1 uur. |
 |
| St.-Ignatiuscollege Vakantiekamp Vilsteren 1958. - De centrale tent voor eten en zingen. |
 |
| St.-Ignatiuscollege Vakantiekamp Vilsteren 1958. - De slaaptent voor een der groepen. Hier 14-15-jarige scholieren. |
 |
| St.-Ignatiuscollege Vakantiekamp Vilsteren 1958. - Slaaptent |
 |
| St.-Ignatiuscollege Vakantiekamp Vilsteren 1958. - Volleybal, de scheidsrechter is een ervaren sporter. |
 |
| Dagtocht collegekamp, grote rust 20-8-1948. |
 |
| Schoolkamp St.-Ignatiuscollege 1948. |
 |
| Schoolkamp St.-Ignatiuscollege 1948. |
 |
| Schoolkamp St.-Ignatiuscollege corvee (de Pens kijkt toe). |
 |
St.-Ignatiuscollege Vakantiekamp Vilsteren
1958. - Kampvuur voorbereid. Als het vuur hoog staat gaat de leraar
geschiedenis Fontaine uitwendig een verhaal vertellen, meestal op literaire
grondslag. Na afloop is men verplicht in volkomen stilte (silentium) zich te begeven naar de slaaptent.  |
  |
| St.-Ignatiuscollege Klas 1ß 1957-1958 met Seebregts (Gym); St.-Ignatiuscollege Klas 2ß 1961-1962 met Huub Mous met colbert + stropdas en Jaap de Hoop Scheffer vooraan rechts; Nard Loonen midvoor met pater Bremer S.J. (Latijn) |
 |
| St.-Ignatiuscollege Klas 3ß 1962-1963 Huub Mous zit op de bank in het midden, met links van hem, zittend Michel de Lange met om zijn nek de schooldas van het IG, en rechts van hem op zijn hurken Jaap de Hoop Scheffer. En verder, zittend rechts van hem achtereenvolgens: Philibert Kindt, Arnold Reuser, Michel van Overbeek, Wim Jordans en Leo Reuser. Verder staande van links naar rechts: Christiaan Verwer, Pieter Haverman, Nard Loonen, Leonard van Oudheusden, Hugo van den Hombergh, George Maissand, Hans Kraan, Co Oud, Carlo Knüppe en Co Oud. Hans Kraan en Co Oud zijn inmiddels (d.d. 2021) overleden. |
 |
| St.-Ignatiuscollege Retraîte te Vught september 1941 |
 |
| Deze Beeldbank is samengesteld door Huub Mous en geplaatst in zijn Blog. Hyperlink. Hij op zijn beurt kreeg foto's van Paul Welling en Wim Pijls. |
 |
Ignatius Reünie 22-4-2006 in de Obrechtkerk Gregoriaans Koor (ze deden hun best) met Ineke Loe.
|
 |
| Ignatius Reünie 22-4-2006 in de Obrechtkerk Gregoriaans Koor door Leraren met Ineke Loe (Tekenen). |
 |
| St.-Ignatiuscollege Gym VIß 1951 Vught retraîte met Kerremans S.J. |
 |
| St.-Ignatiuscollege eindexamenklas 1940 colbertjes met prefect B. Sondaal. |
 |
| St.Ignatiuscollege Bernard Huijbers S.J. -1967-. Leraar Muziek aan het St.-Ignatiuscollege te Amsterdam, dirigent koor en orkest, organist. Voor informatie over zijn levensloop, zie mijn School-Herinneringen. |
 |
| St.-Ignatiuscollege Van Kilsdonk S.J. en Huijbers S.J. |
 |
| St.-Ignatiuscollege Pater Bremer S.J. (Latijn), Huub Mous en Nard Loonen. Vooraan naar politiek rechts kijkend is Jaap de Hoop Scheffer. Foto genomen aan de kopse kant van het patershuis. |
 |
| Gebouw Fons Vitae Ondergrondse gymzalen en klaslokalen. |
 |
| Deze enigermate amateuristische schrijver maakt een klein foutje: het 50-jarig feest (niet 60!) met kermisattractie op de cour van het St.-Ignatiuscollege vond wegens de oorlogsomstandigheden niet plaats in 1945 maar werd uitgesteld tot in 1946. (Reünieboek p34, 93) |
 |
| De Harpoen "Jeugdnummer" voor de drie laagste klassen op februari 1963 met een toch wel verdienstelijk artikel over de geschiedenis van het St.-Ignatiuscollege door (de weliswaar oudere) Leo van der Vliet. Zie Huub Mous blog d.d. 26-2-2014. |
 |
| Jacques Heyer - offsetplaat De Harpoen ~1958 |
 |
| Mijn omslagontwerp van De Harpoen (1961). Bovenop de brug stond een ventje die het eindexamendiploma uit het water vist. Deze liet ik maken door ene (Kees?) Pronk. Mijn moeder reageerde: "Moet hij dat doen?") |
 |
| De Harpoen 100 Jaar Ig 16-9-1995 p12 Inleiding |
 |
| De Harpoen 100 Jaar Ig 16-9-1995 p14 Vervolg artikel |
 |
| De Harpoen 100 Jaar Ig 16-9-1995 p16-17 Vervolg artikel |
 |
| De Harpoen 100 Jaar Ig 16-9-1995 p18 Vervolg Harme |
 |
| De Harpoen 100 Jaar Ig 16-9-1995 p20-21 Vervolg. |
 |
| De Harpoen 100 Jaar Ig 16-9-1995 p22-23. Artikel door Jos Heitmann over Ernst Jünger. |
 |
| De Harpoen 100 Jaar Ig 16-9-1995 p24-25 Bijdragen - De Harpoen |
 |
| St.-Ignatiuscollege Uitnodiging voor Reünie 29-10-2011. |
 |
| St.-Ignatiuscollege 1936-1942 met C.W.J. Kerremans S.J. |
 |
| St.-Ignatiuscollege klas 1940 colbertjes met B. Sondaal S.J. |
 |
| Dr. Anton Reichling, leermeester van Tervoort maar alleen schriftelijk en via een tussenpersoon aangezien met een vitandus (een geëxcommuniceerde uitgetredene) niet mocht worden omgegaan. |
 |
| Dr. Bernardus T. Tervoort (29-5-1920 - 17-8-2006). Geboren te Groesbeek. Opleiding tot Jezuïet. Studie Linguistiek UvA, indirect leerling van Dr. Anton Reichling (ex-S.J.). Leraar Nederlands aan het St.-Ignatiuscollege te Amsterdam (1944-1952). Dissertatie (1953) over de taalcommunicatie bij doven (St.-Michielsgestel). Werkzaam Amerika. Uitgetreden met pauselijke toestemming uit de S.J.-Orde en gehuwd. Hoogleraar psycho- en patholinguistiek aan de UvA. Van zijn memories bezit ik een pdf. |
 |
| St.-Ignatiuscollege Eindexamen 1940. Eerste rij links Sondaal S.J. |
 |
| Eindexamenklas met Fens |
 |
| St.-Ignatiuscollege 1952-1953 |
 |
| St.-Ignatiuscollege 1954, eindexamenklas pater Muskens S.J. C., (Kees) Minderop S.J. (erge kerel) en Jan Fontijn recht beneden. |
 |
| St.-Ignatiuscollege 5e of 6e klas (1951 of 1952). |
 |
| Reünie klas VI Gym (eindex.1952) van St.-Ignatiuscollege |
 |
| St.-Ignatiuscollege Tegeltableau 1912. Thans weet ik dat het tableau zorgvuldig verplaatst is naar het Ig-gebouw aan de Anthonie van Dijckstraat, vervolgens naar het Ig-gebouw aan de Jan van Eyckstraat. (Informatie van Rolf Schoevaart, archief Montessori Lyceum Amsterdam.) |
 |
| Maria Congregatie; Oorkonde St.-Ignatiuscollege 193... |
 |
| Kerremans, C.W.J. S.J. rector St.-Ignatiuscollege 1936- |
 |
| Bouman, R.P.J.M. S.J. leraar St.-Ignatiuscollege sinds... |
 | |
| Dr. Piet Fontaine (Geschiedenis en Filosofie) St.-Ignatiuscollege. | Lees Huub Mous |
 |
| Collegelied Hubert Cuypers, woorden Louis Huf S.J. April 1946 |
 |
| St.-Ignatiuscollege Ignaci dat den Heer u seghen - Laatstelijk meegezongen op de reünie in de Obrechtkerk 16-9-1995. Het is in de laatste zin dat een woord een onverwachte toon heeft dat mij doet denken hier wellicht met een kerktoonaard te maken te hebben. De bladmuziek kan ik nog niet terugvinden. Is doch de melodie naar "Hoe groot (ô Heer) en hoe vervaerlic | Staet nu ons leven vol verdriet?" uit Valerius' Gedenck-clanck. Het is Dr. Nard Loonen (Ig., 1966) die in zijn weblog heeft gemaakt "Een Uitvoerige Analyse van dit Ignaci-lied", aanbevelenswaardig! |
 |
| St.-Ignatiuscollege - Herman Bruseker S.J. Geboren 26-8-1924, ingetreden 14-9-1945, priesterwijding 22-8-1957, pater Prefect aan het Ig vanaf 1960 ongeveer, minder prominent geworden dan zijn voorganger, overleden 26-4-2003. |
 |
| St.-Ignatiuscollege Ignaci dat de Heer u zegen |
 |
| St.-Ignatiuscollege Ignaci dat de Heer u zegen |
 |
| St.-Ignatiuscollege Ignaci dat de Heer u zegen |
 |
| St.-Ignatiuscollege Ignaci dat de Heer u zegen |
 |
| St.-Ignatiuscollege Ignaci dat de Heer u zegen |
 |
St.-Ignatiuscollege Collegestropdas
|
 |
| Litanie van den H. Ignatius in WAAKT EN BIDT! - Communie- en Gebedenboek door C. Coopman S.J. Imprimatur Mechelen, 23-12-1936 p423-428 |
 |
| Litanie van den H. Ignatius in WAAKT EN BIDT! - Communie- en Gebedenboek door C. Coopman S.J. Imprimatur Mechelen, 23-12-1936 p423-428 |
 |
| Litanie van den H. Ignatius in WAAKT EN BIDT! - Communie- en Gebedenboek door C. Coopman S.J. Imprimatur Mechelen, 23-12-1936 p423-428 |
 |
| Litanie van den H. Ignatius in WAAKT EN BIDT! - Communie- en Gebedenboek door C. Coopman S.J. Imprimatur Mechelen, 23-12-1936 p423-428 |
 |
| Hoe meisjes in de kaarsenfabriek
kapitalistisch werden uitgebuit en soms nog verkracht. Kinderen thuis
wachtten op droog brood. Het bruggetje naar de helse kaarsenfabriek, nu
Ruysdaelkade. |
 |
| André Rieu Sr muziekleraar en dirigent aan het St.-Ignatiuscollege |
 |
| St.-Ignatiuscollege Gym VIß 1951 Vught retraîte. |
 |
| Bennink © Henny P.Vijn |
 |
| Bot © Henny P.Vijn |
 |
| Drs. Bresser Duits © Henny P.Vijn |
 |
| Drs. Bresser Duits © Henny P.Vijn |
 |
| Drs. Bresser Duits © Henny P.Vijn |
 |
| De Cloeth © Henny P.Vijn |
 |
| De Cloeth © Henny P.Vijn |
 |
| Dr. G.F.E.M. Klap-Dierick (1912-1992) biologie © Henny P.Vijn |
 |
| Dr. G.F.E.M. Klap-Dierick biologie © Henny P.Vijn |
 |
| Gymnasium 1960, uiterst links met bril © Henny P.Vijn |
 |
| Lorié © Henny P.Vijn |
 |
| Lorié © Henny P.Vijn |
 |
| Middelhoff Scheikunde © Henny P.Vijn |
 |
| Drs. Pick Natuurkunde© Henny P.Vijn |
 |
| Drs. Pick Natuurkunde © Henny P.Vijn |
 |
| Seebregts Gymnastiek © Henny P.Vijn |
 | ||
| Dr. Sweers Wis- en Natuurkunde © Henny P.Vijn | Zie in aanvullingen onderaan een korte biografie |
 |
| Dr. Sweers Wis- en Natuurkunde © Henny P.Vijn |
 |
| Van Kilsdonk Godsdienst © Henny P.Vijn |
 |
| Onbekend © Henny P.Vijn |
 |
| Dr. G. Wijdeveld © Henny P.Vijn |
 |
| Dr. G. Wijdeveld © Henny P.Vijn |
 |
| Dr. G. Wijdeveld © Henny P.Vijn |
 |
| © Foto Jean Piret - Redactie De Harpoen met pater (Dr.) Bremer S.J. Met fles Chianti. |
 |
| © Foto Jean Piret - Schoolcomité met pater Dr. C.J.W. Verhofstadt S.J. |
 |
| © Foto Jean Piret - Dr. C.G.M. Miermans met scholieren |
 |
| Mijnheer Slijpen links leraar Nederlands en Pater Mercx SJ, rector |
 |
| Mijnheer Bos, leraar klassieke talen |
 |
| Pater Verheijden SJ, godsdienstleraar |
 |
| Mijnheer Wagenaar, leraar geschiedenis |
 |
| Pater Wiewel SJ, leraar natuurkunde. |
 |
| © Foto Jean Piret - Pier Bosscher en Ton Regtien op tv |
 |
| © Foto Jean Piret - pater L. Huf S.J. |
 |
| © Foto Jean Piret- Terlingen (Engels) |
 |
| W.M. Kardinaal van Rossum C.Ss.R. Bezoek aan het St.-Ignatiuscollege op 12-7-1913. Artikel (pdf) |
 |
| De foto uit 1995 betreft slechts de H.B.S.-ers van eindexamen periode 1960-1964. De foto uit 2005 is echter H.B.S. en Gymnasium vredig tezamen. Dit te vermelden daar in 1995 er tegen de H.B.S.-ers nog wat boeh geroepen werd door fanatieke gymnasiasten maar die zijn dan ook klassiek belast. (Foto van mobiele telefoon-apparaat.) Foto 1995 met Jos Heitmann vooraan derde van rechts, Joep van Gent vooraan rechts en Joost Hamel vooraan midden. Tweede rij voor dat geruite veldje is eindexamen klasgenoot Toon Schermer S.J. Foto 2005 zijn het allen zichtbaar oudjes geworden met Jos Heitmann en Joost Hamel vooraan. |
 |
| Jonge leerlingen ongeduldigwijs vooraan. ouderen bedaarderwijs achter. |
 |
| Dodenmasker van Ignatius van Loyola + 31 juli 1556 |
 |
| Ignatius von Loyola auf einem reproduzierten Ölgemälde |
 |
|
Boven en onder: Rond de overdracht van de kapel
waren er veel tegenstellingen onder de docenten. De toenmalige rector behoorde
tot de groep van oud-leerlingen, die het pleit hebben gewonnen waardoor de
ramen bleven waar ze (toen) waren. De Jezuïeten hadden geen bestemming voor de
ramen; meteen elders hergebruiken werd afgeraden. De ramen verplaatsen, zonder
dat er veel aanpassing bij kwam kijken, werd begroot op een ton (guldens) per
raam. Het is niet bekend of er in de koopakte iets over de ramen stond. De Gemeente
had daar ook een stem in, en deze heeft (alleen) verboden om de achterwand
eruit te halen.
|
 | ||
De kapel van het Ignatiushuis maakt deel uit van het Ignatiuscollege, dat in 1911 in opdracht van de Nederlandse Jezuïeten gebouwd werd door Joseph Cuypers (1861-1949). Deze architect heeft ook de Kathedrale Basiliek van Sint Bavo te Haarlem en de Effectenbeurs te Amsterdam gebouwd, en is de zoon van Pierre Cuypers (1827-1921), bouwheer van het Rijksmuseum en Centraal Station. Het gebouw - genoemd naar Ignatius van Loyola, stichter van de jezuïetenorde - deed oorspronkelijk dienst als gymnasium, en later ook vijfjarige HBS voor jongens, maar biedt thans onderdak aan een communauteit van Jezuïeten, aan het Montessori-lyceum, aan studenten van het Sweelinck-conservatorium, en aan het Ignatiushuis, centrum voor geloofsverdieping. Twintig jaar na voltooiing van de bouw werd de kapel versierd met gebrandschilderde ramen en glasmozaïeken door een van de meest vooraanstaande glazeniers van Nederland, Joep Nicolas (1897-1972), wiens belangrijkste werk gevormd wordt door de 25 ramen in de Oude Kerk te Delft. De wanden van het priesterkoor van de kapel zijn uitgevoerd in de door Nicolas zelf uitgevonden vermurail-techniek, en toont de parabel van de werkers in de wijngaard (Mattheüs 20, 1-16), waarin de eigenaar van de wijngaard op verschillende uren van de dag uitgaat om arbeiders te werven, die hij aan het eind van de dag allen evenveel uitbetaalt. Op het gebrandschilderde ronde venster in de achterwand is de gekruisigde Christus afgebeeld, die heerst over hemel, aarde en onderwereld. Aan weerszijden, boven de bogen, zijn twee evangelieverhalen afgebeeld, die een beeld geven van de Messiaanse overvloed, waarmee Jezus zijn volgelingen tot op de dag van vandaag overlaadt in de eucharistie. Rechts is de wonderbare broodvermenigvuldiging uitgebeeld (Johannes 6, 1-13), waarbij duizenden mensen te eten krijgen tot zij verzadigd zijn; de overgeschoten brokken worden in korven verzameld. Links is de bruiloft van Kana te zien (Joh.2, 1-11), waar Jezus zes kruiken water in kostelijke wijn verandert. Boven in de zijkapellen bevinden zich gebrandschilderde rondvensters met taferelen uit het leven van Ignatius (links) en Aloysius (rechts). In de linkerwand van de kapel zijn drie gebrandschilderde ramen aangebracht, die in verschillende taferelen de levens van drie jonge Jezuïeten uitbeelden, die in 1729 werden uitgeroepen tot patroonheiligen van de studerende jeugd. Van links naar rechts: de Poolse novice Stanislaw (Stanislaus) Kostka (1550-1568), de Vlaamse priesterstudent Jan Berchmans (1599-1621) en de Italiaanse priesterstudent Luigi (Aloysius) Gonzaga (1568-1591). Aan de rechterwand van de kapel hangen drie schilderijen van de hand van Lambert Simon (1909-1987). Zij werden aangebracht ter nagedachtenis van dertig leerlingen en oud-leerlingen van het Ignatiuscollege, die tijdens de Tweede Wereldoorlog gevallen zijn voor het vaderland. De kruisweg, eveneens in vermurail-techniek uitgevoerd, is van de hand van Nico Witteman (1900-1982), die ook de smeedijzeren kandelaars en het altaarkruis maakte. Charles Vos (1888-1954), schepper van o.m. de Servaasbron aan het Maastrichtse Vrijthof, vervaardigde de houten beelden van de harpspelende koning David en de orgelspelende Sinte Cecilia (achterin de kapel), en van Maria, Zetel der Wijsheid, en het Heilig Hart (vóórin de kapel). (Documentatie geleverd door Rolf Schoevaart, archief Montessori Lyceum Amsterdam.) |
 |
| 1e Gedenktableau 1950 door Lambert Simon (1909-1987) in de kapel voor enigen van de 30 gevallenen, leerling en oud-leerling, in de oorlogs- en bezettingstijd, de herdenking was eerder al op het 50-jarig feest van het St.-Ignatiuscollege (eigenlijk 1945 maar uitgesteld) begin 1946. Reünieboek 1995: p26-27, p48-49 en p64-65. Het schilderij is een uit een serie van drie en deze zijn opgeslagen in het Kunstdepot van de Nederlandse Jezuïeten te Nijmegen. Eind 2016 wordt de informatie verstrekt dat het Archief van Kostbaarheden van de Jezuïeten is verplaatst van Nijmegen naar Leuven, met de aparte mededeling dat de drie gedenktableaux zullen worden of zijn vernietigd. |
 | ||||||||
| De bekendste slachtoffers zijn de verzetstrijders Wim Burger en Loek Verstrijden. Twee roeiboten van hun RIC zijn naar hen vernoemd. Verstrijden werd door Anton van der Waals verraden. Reünieboek (1995) p 26-27. Han Hutjes is tragisch omgekomen tijdens de schietpartij op de Dam op 7 mei 1945. Van de familie van Andreas Fröhlich bezit ik extra informatie. Deze tableaux blijven opgeslagen in het nieuwe Archief van Kostbaarheden te Leuven. | |
 |
|
This May 4th at 3pm 2022 at #36 Prins Hendriklaan (under the Vondelpark) four
Stolpersteine will be placed - one in memory of Andreas Fröhlich and three to
celebrate the survival of his Sister Sabine (my mother) and her partner Georg
& Edith Fröhlich. By Chris Schipper. |
 |
| 2e Gedenktableau 1950 door Lambert Simon (1909-1987) in de kapel. |
Het 3e Gedenktableau is niet in fotografie aanwezig.
.jpg) |
|
Datum: 14 juni 2005
Bezoekdatum: 18 mei 2005
Auteur: Joost van Hest
Architect: Jos Th.J.
Cuypers Bouwjaar: 1910-1911
Stedenbouwkundige context
Het onderhavige complex
is gelegen in de Museumpleinbuurt die deel uitmaakt van het stadsdeel Zuid en
behoort tot de negentiende-eeuwse uitbreidingswijken van Amsterdam. Hier vormt
de Paulus Potterstraat tezamen met de parallel daaraan gelegen Jan
Luijkenstraat en P.C. Hooftstraat een belangrijke radiaal die in
oost-westrichting verloopt en aantakt op de Van Baerlestraat. Oorspronkelijk
behoorde het gebied tot de binnendijkse Buitenveldertse Polder, waarvan de
grond in gebruik was voor warmoezerijen (groentekwekerijen) en lusthoven. Ter
hoogte van de Van Baerlestraat en Roelof Hartstraat sloten de terreinen aan op
de gemeente Nieuwer-Amstel. In tegenstelling tot andere delen van de nieuwe
ring is het gebied niet verkaveld volgens het in 1877 vastgestelde plan Kalff.
Particuliere initiatieven alsook diverse onder de hoed van de overheid
geïnitieerde plannen vormden een belangrijk uitgangspunt.
Bij de aanleg van de
P.C. Hooftstraat (1872) werd al rekening gehouden met de ligging van
dwarsstraten als de Hobbemastraat, Honthorststraat en Van de Veldestraat. Een
definitief stedenbouwkundig plan voor het gebied tussen de P.C. Hooftststraat
en de Boerenwetering kwam er echter pas na veel discussie en veel verworpen
plannen pas in 1891 uit een compromis tussen het college van B&W en een
plan van P.J.H. Cuypers, toen zelf ook lid van de gemeenteraad. Dit plan werd
alleen voor het westelijke gedeelte vastgesteld. De vaststelling van het gehele
plan volgde pas in 1902. In dit plan werd de P.C. Hooftstraat doorsneden door
de genoemde dwarsstraten die zouden worden aangetakt op de radialen die het
gebied aan de achterzijde van het in 1885 gebouwde Rijksmuseum doorkruisen. De
Museumpleinbuurt kent niet de regelmatige opzet van het plan van Cuypers, omdat
eind negentig particuliere bouwondernemers in de zuidoosthoek van de zogenoemde
Museumpleinbuurt al begonnen waren met de bouw van woningen op basis van het
bestaande landschappelijke verkavelingspatroon.
Het onderhavige complex
werd gebouwd op het gebied waar tot 1906 de waskaarsenfabriek stond. De school
ligt in dit door particuliere bouwers ontwikkelde deel ten zuiden van de
Gabriël Metsustraat gelegen deel van de Museumpleinbuurt De invulling van dit
gebied kwam tot stand door een combinatie van diverse plannen van particuliere
bouwmaatschappijen en van de gemeente zelf. Pas na de afbraak in 1909 van een
waskaarsenfabriek aan de Hobbemakade (zie ook hieronder) raakte het gebied
volgebouwd. De school vormt een complex dat tezamen met nog enkele herenhuizen
een volledig bouwblok beslaat. Dit wordt omsloten door de Nicolaas Maesstraat
(noorden), de Hobbemakade (oostzijde), de Ruysdaelstraat (zuiden) en de Pieter
de Hoochstraat (westzijde). Genoemde herenhuizen vormen een onderbreking van
het complex langs het meest zuidelijke deel van laatstgenoemde straat. De
(deels vrijstaande) schoolgebouwen omkaderen een ruim schoolplein. Langs de
Hobbemakade stroomt het water van de Boerenwetering, waaroverheen een brug de
Ruysdaelstraat verbindt met de Albert Cuypstraat. Vanaf de brug vormt het
complex een opvallende blikvanger. De diverse bouwdelen zijn op de rooilijn
gesitueerd.
De Amsterdamse architect
Jos Th.J. Cuypers leverde het ontwerp voor dit in 1910-1911 gerealiseerde
schoolcomplex. Op 13 juni 1910 werd de eerste paal in de grond geslagen en op
16 september legde men de eerste steen.
Gebouwtype en bouwgeschiedenis in hoofdlijnen
In 1895 had een kapelaan
van de door de Jezuïeten bediende parochie De Krijtberg in Amsterdam de
opdracht gekregen om een geschikte locatie te vinden voor de stichting van een
rooms-katholiek gymnasium. Nog in hetzelfde jaar werden twee panden aan de Herengracht
446 in gebruik genomen en op 18 september vond de plechtige inwijding plaats.
Het gymnasium maakte een sterke groei door en vanaf 1909 vormde het ook een
HBS. Vanaf dat jaar droeg de school de naam St.-lgnatius College. In dezelfde
periode kreeg men de beschikking over de terreinen van de waskaarsenfabriek
Brandon aan de Hobbemakade. Na sloop werd hier door Jos Th.J. Cuypers de
imposante nieuwbouw van de school gerealiseerd, op de hoek van de Hobbemakade
en de Nicolaas Maesstraat. De school werd opgezet met een internaat, een
patershuis en een kapel. Enige tijd later (1934) realiseerde het bureau Jos
Th.J. & Pierre Cuypers de uitbreiding van het patershuis aan de
Hobbemakade, op het terrein van de opgekochte meubelfabriek Van Haag. De op de
hoek van de Ruysdaelstraat gelegen fabriek zelf werd pas in 1963 gesloopt,
waarna hier een gebouw met sportlokalen verrees. Tegelijkertijd bouwde men toen
de nieuwe vleugel aan de Pieter de Hoochstraat, waardoor het complex een
grotendeels gesloten bouwblok ging vormen. Nadat de HBS in 1969 was omgevormd
tot een HAVO en Atheneum en de school in 1973 een moderne scholengemeenschap
was geworden, verliet men drie jaar later de oude locatie. Hier werd het
Montessori Lyceum gevestigd.
De oorspronkelijke
bebouwing van het Ignatiuscollege bevindt zich langs de Hobbemakade en de
Nicolaas Maesstraat en vormt hier een L-vormige plattegrond. Van het gedeelte
aan de Hobbemakade dateert het meest zuidelijke deel uit 1934. De totale
oudbouw telt drie bouwlagen en een zolderverdieping onder mansardedaken. De
ontsluiting vindt plaats via diverse aan de straat gelegen ingangspartijen,
zowel langs de reeds genoemde straten als aan de Pieter de Hoochstraat. Op de
hoek van de Hobbemakade en de Nicolaas Maesstraat markeert de op de verdieping
gelegen kapel het complex, eveneens met een mansardedak. De jongere bouwdelen
uit 1963-1965 bevinden zich deels vrijstaand langs de Pieter de Hoochstraat en
de Ruysdaelstraat. Deze bouwdelen hebben enerzijds een rechthoekige plattegrond
(langs eerstbedoelde straat) en anderzijds een in hoofdzaak blokvormig
grondplan. Ze zijn vijflaags en hebben een plat dak. De ontsluiting geschiedt
aan de zijde van het schoolplein en in de poortdoorgang aan de Pieter de
Hoochstraat die naar dit plein leidt.
Architectonische verschijningsvorm
Exterieur oudbouw
De verschijningsvorm van
het complex wordt gekenmerkt door een combinatie van gebouwen uit diverse
periodes die gezamenlijk een ruime binnenplaats (cour) omsluiten. De oudbouw is van een streng-voornaam karakter en
is gecombineerd met laat twintigste- eeuwse bouwdelen in een functionele
betonstructuur.
Het metselwerk van de
oudbouw is uitgevoerd in bruine baksteen in kruisverband met knipvoegen. Er
zijn uitkragende bakstenen plinten met een hardstenen waterlijst. De door
horizontale vensterstroken bepaalde gevels hebben een vrij sober karakter en
worden op diverse plaatsen verlevendigd door bakstenen lisenen. Andere
gevelaccenten bestaan uit de ventilatieroosters onder de schoolvensters. Deze
zijn opgenomen in rood-keramische sierkaders. Het ingehouden karakter wordt
versterkt door de eenvoudige opzet van de vensters die worden ontlast door
bakstenen strekken. Van een bijzonder karakter zijn de diverse ingangspartijen,
aan de straat- en courzijden van het gebouw. Deze zijn voorzien van zandstenen
sierdetails zoals speklagen, kapitelen en sierlijsten. Aan de Pieter de
Hoochstraat is de ingang gekoppeld aan een binnen de bovenverdieping gelegen
loggia met rondboog. Aan de Hobbemakade behielden de ingangen hun
oorspronkelijke blankhouten toegangsdeuren. Andere markante elementen vormen de
klassieke timpanen die zowel aan de straatzijden alsook aan de cour een
bekroning vormen van enkele geveldelen. Van deze timpanen bevatten twee
exemplaren een fraaie frontispiesinvulling met enerzijds het jezuïetenlogo IHS
en anderzijds de traditionele jezuïetentekst Ad Majorem Dei Gloriam. Het
eerstgenoemde timpaan, aan de Hobbemakade, wordt geflankeerd door tegeltableaus
met de vermelding van het bouwjaar 1911. Tegen het uitgebouwde trappenhuis aan
de cour bevindt zich een
veelkleurig mozaïekpaneel met een Madonnavoorstelling. Blikvanger bij uitstek
vormt de op de verdieping gelegen kapel op de hoek van Hobbemakade en Nicolaas
Maesstraat. De koorgevel aan eerstgenoemde straat is symmetrisch met drie door
lisenen gelede traveeën met een oculus met glas-in-lood (zie ook interieur). De
middelste oculus is groter dan de andere twee. Een timpaan sluit de middentravee
af. Aan de Nicolaas Maesstraat bevat de kapel vijf rondboogvensters, alle met
glas-in-lood (zie ook interieur).
Van een bijzondere opzet
is de gevel aan de courzijde, waar een overkluisde gang met gekoppelde
rondboogvensters en blindbogen langs de kapel ligt. Fraaie sierlijsten met
groene en bruine keramische tegels vormen de beëindiging van beide
lengtegevels. Verder is het mansardedak van de kapel aan de Nicolaas Maesstraat
voorzien van dakkapellen met een rondboogtimpaan. Een hoge klokkentoren met
achtkantige lantaarn en hoekpinakels verheft zich boven het koor en vormt een
pendant van een klein Angelustorentje aan de andere kopzijde van het dak. Alle
daken van de oudbouw zijn gedekt met leien in Maasdekking. De diverse
dakkapellen zijn vergelijkbaar met voornoemde exemplaren op de kapel, maar
ditmaal met een segmentboogtimpaan.
Interieur oudbouw
De middencorridors zijn
in het gehele gebouw overkluisd met vierdelige graatgewelven.
Deze zijn overwegend
gepleisterd, maar in de gang naast de kapel juist in schoon metselwerk
uitgevoerd. De gewelfaanzetten bestaan uit fraaie keramische kapitelen met
diverse siermotieven. Tegelvloeren zijn in enkele gangen in het zicht gebleven.
In de diverse trappenhuizen bevinden zich granieten bordestrappen met smeedijzeren
sierhekken. Eén lokaal in de noordwesthoek (voormalige
tekenzaal) is voorzien van een houten gewelf in de vorm van een open
dakstoel met houten trekbalken met makelaars.
Van een fraai karakter
is de (voormalige) kapel waarvan de hoofdingang in de lengteas ligt van één van
de middengangen. De kapel is uitgevoerd als een in hoofdzaak ongedeelde
zaalruimte met een tongewelf. Een triomfboog scheidt het koor van het schip.
Het koor is driebeukig, met aan weerskanten van de middenbeuk een dubbele rondboog
met een gepolijste marmeren kolom. De schipwanden hebben hoge houten
lambriseringen met paneelverdeling. Drie vensters bevatten figuratief
glas-in-lood (Joep Nicolas, 1934) met voorstellingen van de H.H. Stanislaus
Kostka, Johannes Berchmans en Aloysius Gonzaga. Ook de drie oculi in het koor
bevatten figuratief glas-in-lood (Joep Nicolas, 1934) met de Calvariethematiek
en jezuïtische onderwerpen. De gehele koorwand en de zwikken van de voornoemde
rondbogen in het koor zijn uitgevoerd in vermurail-techniek (Joep Nicolas, 1934). Ze verbeelden
respectievelijk de Wijngaard des Heren, de Bruiloft van Cana en de Wonderbare
Broodvermenigvuldiging. In de op het koor aansluitende sacristie bleven de
houten wandbetimmering en credenskasten behouden. Bovendien bleef er de
wandfontein met de vermelding ANTE en POST bewaard. De onder de kapel gelegen
aula wordt onderverdeeld door sober geprofileerde en vlakgepleisterde pijlers.
Cultuurhistorische Context
Het Sint Ignatiuscollege was tezamen met colleges als het Sint Canisius in Nijmegen en het Sint Aloysius in Den Haag één van de vermaarde onderwijsinstituten in Nederland van de Orde van de Jezuïeten. Talrijke prominente figuren in politiek en maatschappij genoten er hun opleiding. Bekende leerlingen van het Amsterdamse ‘Ig’ zijn onder meer Joseph Luns, Piet Steenkamp en Antoine Bodar (correctie: maar een jaar). Het lag voor de hand dat deze prestigieuze school aan de vooraanstaande katholieke architect Jos Cuypers de opdracht gaf voor het ontwerp van haar gebouw.
Joseph Theodorus Joannes
Cuypers (1861-1947) is een telg uit het beroemde architectengeslacht Cuypers.
Hij was de zoon van P.J.H. Cuypers en vader van architect Pierre Cuypers. Veel
projecten voerde hij samen met Jan Stuyt uit (met wie hij in 1900-1908
geassocieerd was), maar ze schiepen ook gebouwen op eigen naam. Al dan niet in
samenwerkingsverband met laatstgenoemde is Jos Cuypers vooral bekend van zijn
diverse ontwerpen voor vernieuwende kerkarchitectuur, waaronder de nieuwe Sint
Bavo in Haarlem (1895/1930) die geldt als zijn belangrijkste ontwerp. In
Amsterdam bouwde hij met Stuyt de
Rozenkranskerk aan de
Jacob Obrechtstraat. Van zijn profane bouwwerken zijn onder meer te noemen: het
huis Oud Leyerhoven aan de Tesselschadestraat/Vondelstraat, de Boerhaavekliniek
met bijbehorend doktershuis aan het Museumplein en de Effectenbeurs aan het
Beursplein. Ook buiten Amsterdam heeft hij vele objecten op zijn naam staan.
Jos Cuypers was vanaf omstreeks 1920 geassocieerd met zijn zoon Pierre die zijn
vader bij de voltooiing van de Haarlemse Sint Bavo assisteerde. Het Amsterdamse
Ignatiuscollege neemt in het gevarieerde oeuvre van Jos Cuypers door zijn
typologische betekenis als schoolgebouw een bijzondere plaats in.
De oudbouw van ‘het Ig’
is opgezet volgens het corridortype, met lokalen en overige vertrekken aan
beide zijden van de gang. De gangen lopen in hoofdzaak ononderbroken door langs
de Hobbemakade en de Nicolaas Maesstraat. Aan eerstgenoemde straat maken ze
deel uit van het voormalige klooster om vervolgens over te gaan in het
schoolgedeelte met het vroegere internaat. De kapel markeert de hoekpartij
langs deze straten. Qua vormgeving is de oudbouw karakteristiek voor de
nieuw-historiserende ontwikkelingen in de eerste decennia van de twintigste eeuw
en die ook in het werk van Jos Cuypers een belangrijke rol speelden. Er is
aangesloten bij de vormentaal van de Renaissance, met timpanen, enkele
speklagen en strak gelede gevels. Inwendig verwijzen de kruisgewelven van de
gangen naar het katholiek-religieuze karakter, als een echo van de middeleeuwse
vormentaal. Fraaie keramische kapitelen vormen de aanzet van de kruisgewelven.
Enkele exemplaren zijn voorzien van het historische ‘logo’ van de Jezuïeten:
IHS, als verwijzing naar de naam IHESUS.
Van een bijzonder
karakter is de kapel die tegenwoordig als aula fungeert. Gelijktijdig met
bovengenoemde uitbreiding van het patershuis werd deze voorzien van de huidige
beglazing alsmede het fraaie vermurail-tableau tegen de achterwand van het
koor. Dit gebeurde naar ontwerp van de vooraanstaande glazenier Joep Nicolas
(1897-1972), telg van de bekende glazeniersfamilie uit Roermond die daar al
vanaf 1855 een atelier dreef. De ramen in het schip betreffen de Jezuïetenheiligen
Stanislaus Kostka, Johannes Berchmans en Aloysius Gonzaga. Ze zijn afgebeeld in
een kader van verhalende scènes uit hun zogenoemde vita. Nicolas voerde ze uit
in de vernieuwende trant waarmee hij brak met de neogotische traditie van zijn
voorgangers en een nieuwe fase inleidde in de Nederlandse glaskunst. Karakteristiek
zijn het vlotte lijnenspel en de expressief-monumentale uitstraling, hetgeen
ook is te zien bij Nicolas’ koorramen van de kapel. Hier werd in 1934 een
bestaand segmentboogvenster vervangen door een oculus. Het vermurail-tableau,
met een verbeelding van de Wijngaard des Heren, is uitgevoerd in de door
Nicolas zelf geïntroduceerde techniek om opalineglas op een vernieuwende manier
te bewerken. Mede door de tamelijk weinig voorkomende themakeuze neemt het
tableau een bijzondere positie in binnen de Nederlandse glaskunst uit het
Interbellum.
Conclusie
De gebouwen van na 1934
(gedeelte Pieter de Hoochstraat 59 en Hobbemakade 54) bezitten te weinig
monumentale waarde om een monumentale status te rechtvaardigen.
Het schoolgebouw aan de
Hobbemakade 51-53 heeft stedenbouwkundige waarde doordat het complex een
belangrijke blikvanger vormt aan de rand van de Museumpleinbuurt, waar het mede
door de markante kapel met toren sterk in het oog valt. Het uit bouwdelen uit
verschillende periodes bestaande schoolcomplex heeft architectuurhistorische
waarde vanwege zijn voor diverse bouwkundige ontwikkelingen in de
twintigste eeuw karakteristieke vormgeving. Van een bijzondere betekenis is de
uit 1910-1911/1934 daterende oudbouw. Dit zowel in de hoofdvorm als de
detaillering overwegend gaaf bewaard gebleven gedeelte - met onder meer
een voormalige kapel - heeft hoogwaardige esthetische kwaliteiten en is zowel
in- als uitwendig een goed voorbeeld van een in nieuw-historiserende trant
vormgegeven rooms katholiek collegecomplex c.a. dat is opgezet volgens het
corridortype. De oudbouw is van belang voor het oeuvre van de vooraanstaande
architect Jos. Th.J. Cuypers die zowel in Amsterdam als daarbuiten een grote
rol heeft gespeeld op het terrein van de katholieke bouwkunst. Van
kunsthistorisch belang zijn de figuratieve glas-in-loodramen alsmede de
vermurail-wanden in de kapel die werden gemaakt door de al even vooraanstaande glazenier
Joep Nicolas. Nicolas introduceerde het vermurail als een nieuwe techniek. Mede
door de gekozen thematiek (Wijngaard des Heren) heeft het onderhavige voorbeeld
zeldzaamheidswaarde. Ook de ramen zijn kenmerkend voor de vernieuwende
betekenis van Joep Nicolas. Het schoolcomplex is van cultuurhistorisch
belang als één van de vermaarde en invloedrijke jezuïetencolleges die een
grote rol hebben gespeeld op het gebied van het voortgezet katholiek onderwijs
in Nederland.
Gebruikte bronnen en
literatuur
Archief Bureau
Monumenten & Archeologie, Amsterdam
Elsenaar, G.A. &
Verberne, P.J., ’n Eeuw IG. Het Ignatius in de jaren 1895-1995,
Amsterdam 1995
Hoogveld, C.
(hoofdred.), Glas in lood in Nederland 1817-1968, Den Haag/Zeist 1989,
p. 297 Gemeente Archief Amsterdam, beeldbank
(Documentatie geleverd door Rolf Schoevaart, archief Montessori Lyceum Amsterdam.) |
 |
| Hoofdgebouw met nieuwe ramen 2016. Foto van Rolf Schoevaart. |
 |
Het paterstrappetje NU, gefotografeerd door Jos Heitmann op 29-1-2014. Op deze plek zijn talloze klassenfoto's vervaardigd, zie boven. Verrast te constateren dat het trappetje is gehalveerd aangezien na de verbouwing tot het Montessori-lyceum de doorgang naar de voormalige cour niet behoeft. Hiervóór echter werden enige ruimten in het patersgebouw incidenteel verhuurd voor lezing of cursus. |
En ten slotte:
 |
| R.I.P. voor Jezuïetenkerkhof |
Memoires Schooltijd 1956-1962 (hlink Adobe pdf)
W.M. Kardinaal van Rossum C.Ss.R. Bezoek aan het St.-Ignatiuscollege op 12-7-1913 (hlink Adobe pdf)
St. Ignatiusgymnasium (Wikipedia)
Reünie 22 IV 2006 - Teleurstelling maar ik heb Haar toch meegemaakt, inclusief Reünie 16-9-1995 (Ig 100 Jaar)
Katholieke Jongens uit den beschaafden Stand
Loci Scholarum
Muziek
Passiesessie uitgevoerd door koor en orkest van het Ig in de kapel op 2/3 april 1960
- Kantate ‘Jesu meine Freude’ van Dietrich Buxtehude: rechtstreekse link:
https://youtu.be/zSyejetzQhg
- Passie volgens het Evangelie van Johannes door Bernard Huijbers: rechtstreekse link: https://youtu.be/53Wf_OYExO8
- Triosonate IV in G van Willem de Fesch: rechtstreekse link:
https://youtu.be/7UIXDcF9mhg
De eerste twee onderdelen worden gedirigeerd door Bernard Huijbers, de Triosonate door Ted de Cloet.
 |
Met dank aan Henny Vijn (zie comments onder) |
1452: Archief van het Sint Ignatiuscollege -Stadsarchief Amsterdam (Niet geraadpleegd)
"Het Sint Ignatiuscollege, opgericht door paters Jezuïeten, kreeg al direct vanaf de oprichting met een grote toestroom van leerlingen te maken. Het college is één van de zelfstandige gymnasia in Amsterdam. De school vierde in 1995 zijn honderdjarig bestaan. Dit archief met een lengte van ca. 30 meter bevat divers materiaal over dit Gymnasium, onder meer bestuursstukken en stukken over de viering van het honderdjarig bestaan"
https://archief.amsterdam/inventarissen/details/1452/
Klassengroet:
"Geloofd zij Jezus Christus."
"In alle eeuwigheid, Amen."
Andere Ignatius Colleges in de wereld:
St Ignatius' College te Stamford Hill bij Londen alwaar Alfred Hitchcock als pupil. (Wiki Engels)
Elders in de wereld (Wiki Engels)
Seksueel Misbruik Jezuïetencollege Canisius te Berlijn
Aanvulling foto's door Rolf Schoevaart 5-1-2022:
Huidige situatie 2022:
------------------------------------
Seksueel Misbruik
Wie ook maar iets afweet van seksueel misbruik of iets in die richting, binnen of buiten de school, wie jarenlang dit voor zichzelf gehouden heeft, er vanaf zijn vrienden, zijn ouders tot in zijn huwelijk er nooit over gesproken heeft, er altijd mee is blijven rondworstelen, verzoek ik dringend contact te zoeken met het aanspreekpunt in voller discretie:
Dr. Nard Loonen ljml46@gmail.com
of onder naam, of anoniem een reactie te geven over dit onderwerp in het weblog van Nard Loonen:
http://nardloonen.nl/2012/11/16/7-sacramenten-1959-1966-77/
Slideshow
door Huub Mous huubmous@gmail.com
Sint Ignatiuscollege Amsterdam 1959-1966
Alvast hartelijk dank,
Het Ig was geen hel, zoals iemand schreef, maar om het nu een hemel te noemen is ietsje bezijden de waarheid. Wij willen derhalve het vagevuur graag brandend houden.
Jos Heitmann
jaheit59@freedom.nl
Valkhof 26 huis
1082VJ AMSTERDAM
tel: +31 20 644 3351
mob: +31 6 44341109
AMSTERDAM - Buitenveldert
----------------------------------------------
Promimenten met Jezuïtenscholing:
Lijst in Wiki Amsterdam
Katwijk de Breul
Alhier werden generaties vooraanstaande katholieken opgeleid,
zoals premier Jan de Quay, kamervoorzitter Frans-Josef van Thiel,
hoogleraar en politicus Erik Jurgens, alsmede talloze telgen uit
illustere families als Brenninkmeijer, Houben, Ruys de Beerenbrouck, Van
Lanschot en Michiels van Kessenich. (cit.)
Lijst in Wiki Zeist
Ruud Lubbers en Hans van Mierlo van het Canisius Nijmegen.
Lijst in Wiki Nijmegen
Lijst in Wiki Aloysius Den Haag
Jozef Stalin, Robert Mugabe, Franz Beckenbauer (Ingolstadt).
Sir Arthur I. Conan Doyle 1869-1875 te Edinburg.
(Wordt vervolgd)
Huub Mous weblog Zeer vele textuele bijdragen over het St.-Ignatiuscollege (1960-1967), m.n. Gymnasium. Te verkrijgen d.m.v. de zoekfunctie in diens weblog. Een volledige lijst met hyperlinks ga ik nog aanmaken, Jos.
Nard Loonen weblog Zeven textuele bijdragen voorzien van foto's en afbeeldingen onder de titel "7 Sacramenten (1959-1966)", m.n. Gymnasium. Te verkrijgen d.m.v. de zoekfunctie in diens weblog. De laatste bijdrage 7/7 bevat een lerarenbeschrijving naar mijn voorbeeld in de Memoires Schooltijd (1956-1962) (zie boven). Weblog gesloten 3-12-2020 en overgegaan tot privé-post, zal medio 2021 worden opgeheven.
NN (1957-1963) m.n.Gymnasium heeft een soortgelijke lerarenbeschouwing opgetekend. Dit document wordt niet onder zijn naam gepubliceerd; ik heb echter toestemming relevante gedeelten voor zover betrekking op de H.B.S.-tijd als aanvulling op de tekst van mijn Schoolherinneringen te plaatsen. (29-1-2014)
Jos Heitmann & Modernisme in Lourdes - Kritiek op Huub Mous' boek Modernisme in Lourdes - Gerard Reve en de Secularisering (2014) Essay in het weblog van Huub Mous met o.a. uitvoerige informatie over de indoctrinatie van het katholicisme op het St.-Ignatiuscollege te Amsterdam (1956-1962). (8-3-2014)Vrienden van het St. Ignatiusgymnasium
Deel II Schoolgegevens
Deze onderstaande data stondenden in een Adobe/pdf-file welke gekoppeld is geweest aan de beeldbank. Doch in de freedom provider kan ik deze koppeling niet tot stand brengen, Derhalve heb ik de date ongecorrigeerd toegevoegd.
Jos Heitmann 19-5-2021.
St.-Ignatius College, AMSTERDAM 1956 – 1962 J.A. Heitmann
In mijn omvangrijk Ig-Essay heb ik minder dan anderen de medeleerlingen maar eerder de geweldig imponerende leraren beschreven die mijn leergierigheid opgewekt hebben.
Het Patershuis van het St.-Ignatiuscollege te Amsterdam. Foto Jos Heitmann ©
Zie ook de Beeldbank:
St.-Ignatiuscollege te Amsterdam - Foto's 1956-1962 alsmede die van voor de oorlog en reünies erna
Eindexamen H.B.S.-B 5-jarige cursus 1962:
Aa, Rudie van de
Bakker, Rob. Wist in het laatste studiejaar ongelofelijk hard te werken en slaagde derhalve cum laude. De leerling had een groot geheugen
Dekkers, Ad
Dekkers, Ton
Goede, Adelbert (Reünie 16 IX 1995, 22 IV 2006)) Zijn vader was een der architecten van het gebouw De Nederlandsche Bank aan het Frederiksplein te Amsterdam alsmede vermaard fotograaf. 1967 werkzaam aan het laboratorium van Kistemaker in de Watergraafsmeer. Daar in 1970 afgestudeerd en in 1975 gepromoveerd in de plasmafysica.
Hamel, Joost (Reünie 16 IX 1995, 22 IV 2006). Deed herexamen 1963. Zag ik het laatst op de laatste reünie.
Heitmann, Jos (Reünie 16 IX 1995, 22 IV 2006)
Jos Heitmann 1956, 1957 of 58 en een jaar of wat na 1962
Hemmers, Henk
Leegwater, Ton. Gestudeerd in zijn hobby biologie. Nam readings uit het bezit van pater Mooijman van Engelse acteurs op en studeerde daarin. Zijn punt voor Engels werd derhalve astronomisch hoog. Docent biologie Fons Vitae.
Maanicus, Henk. Vertelde wel over een 'goede oom' die bisschop in Afrika is. In een bericht van De R.K.K. Krijtberg heb ik omstreeks 2001 gelezen dat een gelijknamige man te Amsterdam is overleden. Dit moet dan ontegenzeggelijk diens oom geweest zijn. Tandarts te Hilversum.
Mars, Martin
Massaro, Graziano G. G. / Gepromoveerd in de Natuurkunde aan de UvA op 1 III 1978.
Onel, Rob
Pekelharing, Ben (+17 IV 2015) Docent Biologie Barleaus.
SPUI 42 01|2015 p26
Rooy, Ron de. Hobby massapsychologie en gedroeg zich ook als Lynceus.
Schermer, Toon (Reünie 16 IX 1995). Is Jezuïet geworden uit familietraditie. Werkzaam als gevangenis geestelijk verzorger, een der historische taken van Jezuïeten. Werd op oudere leeftijd blind (familieziekte).
Schlebaum, Wim H. Vriend en conservator van het oeuvre van:
Staak, Frans van de (1943 +28 V 2001). Cineast van speciale films voor klein publiek. Gehuwd
(geweest) met de vermaarde cineaste Hedy Honigmann.
Zie: http://videoclub.tiscali.nl/film/106cb99d53e.html
Zie: http://videoclub.tiscali.nl/film/106cb98a02d.html
Eigenzinnig filmmaker en graficus
Stam, Paul
Steur, Thoom. Lange Volendammer uit een katholiek gezin van 16 kinderen. Verrichtte afhandeling schadeloosstelling slachtoffers nieuwjaars-cafebrand en kreeg een onderscheiding van de gemeente.
Visser, Jan
Vörde sive Vörding, Louis zum. Fragiele gestalte. Vaak nog gezien in een café Koekenbier te Amsterdam-Zuid. Kreeg kamer van Edward Pelsma.
Wessel, Eric
Pas, Huub te
In ditzelfde eindexamenjaar werd de leerling Antoine Bodar van het Ig gestuurd wegens dromerij. Deze man heeft dus niet echt op het Ig gezeten maar dat wordt wel altijd foutievelijk geschreven.
Leo van de Lande, op 3e klas-foto 1959-1960 (Zie: Beeldbank), overleden 15 VIII 2008.
Paul Woltering, H.B.S.-A 1962, overleden 24 III 2016. Een kleine biografie.
Naar de reünie op 29 X 2011 is niemand gegaan.
Ongeciviliseerden waren:
Veenboer, luidruchtig, berucht en misprezen door leraren, vooral juffr. Klap. Hij werd van school verwijderd.
Baalke (Duitse afkomst), luidruchtig die zich tijdens het omkleden voor het gym ongegêneerd gedroeg, d.w.z. hij bedekte zijn schaamdelen met een hand. De leraar Siegmund vermaande hen strengstens. Hij werd van school verwijderd.
Ho Tan Kwie die wist van sarren. Na een klacht mijnerzijds werd hij van school verwijderd.
Toelatingsexamen
Het Ig nam een "Toelatingsexamen" af voor alle kandidaten. De ouders werd schriftelijk verzekerd dat het slagen op zich nog geen garantie is voor plaatsing van de kandidaat op de school. De bijzondere school hield het wettelijk recht te weigeren. In alle vakken werd uitgevraagd zo ook dat van Katechismus (met K!) Mgr. Joannes Petrus Huibers Bisdom van Haarlem 15 XIII 1948. Welnu, die konden wij dromen! Veel later kwamen wij erachter dat de catechismusvragen louter dienden de Jezuïeten een inzicht te verschaffen wat het niveau van de godsdienstkennis is geweest!
Eindexamen
Maandag 14 V 1962 Mechanica 3 uur en Nederlands opstel 2½ uur; 15 V Natuurkunde 3 uur en Algebra 2½ uur; 16 V Scheikunde 3 uur en Nederlands tekstbehandeling 2½ uur; 17 V Goniometrie, Differentiaal- en Integraalrekening 2½ uur uur en Engels 2 uur, Vrijdag vrij,
Maandag 21 V Analytische Meetkunde 2½ uur en Frans 2 uur en 22 V 1962 Stereometrie 2½
uur en Duits 2 uur.
In deze tussentijd tot het mondeling werden nog gewoon lessen gegeven met een aangepast schema. Sommigen konden een herexamen krijgen.
Mondeling 20 VI t/m 26 VI 1962 voor de vakken Scheikunde, Nederlands, Duits, Frans, Biologie (of Plant- en Dierkunde genaamd) en Engels.
Datum plechtige diploma-uitreiking 29 VI 1962
Lesrooster 1961-1962
Maandag: Natuurkunde, Mechanica, Frans, Algebra, Lijntekenen, Aardrijkskunde en
Nederlands, totaal 7 lesuren.
Dinsdag: Duits, Geschiedenis, Natuurkunde, Godsdienst, Analytische Meetkunde, Economie en Gymnastiek, totaal 7 lesuren.
Woensdag: Nederlands, Engels, Natuurkunde, Scheikunde, Anorganische Scheikunde. Donderdag: Biologie, Godsdienst, Frans, Organische Scheikunde, Analytische Meetkunde, Engels en Mechanica, totaal 7 lesuren.
Vrijdag: Biologie, Gymnastiek, Duits, Goniometrie, Organische Scheikunde en Natuurkunde, totaal 7 lesuren.
Zaterdag: Stereometrie, Handtekenen, Nederlands en Geschiedenis.
Voor de vakken Natuurkunde, Scheikunde, Handtekenen en Lijntekenen waren afzonderlijke klaslokalen, uiteraard ook voor Gymnastiek. Soms werd Mechanica in het Natuurkundelokaal gegeven.
Leraren en Patershuis
Dit (later vergrote) gebouw aan de Hobbemakade 51 was vrij toegankelijk voor de leerlingen. Wij smuilden toen er op het dak een TV-antenne werd gemonteerd voor zulk een heidens object.
Heer Alles - Nederlands. Redekundig ontleden in extenso. De man heeft ons een psychologische streek geleverd door op een proefwerk tien lijdend voorwerpszinnen voor te
leggen. Aangezien niemand aan een dergelijk toeval kon geloven heeft ook niemand deze tien zinnen goed durven te benoemen. Voor de leraar een waarlijk glunderend genoegen. In een
der lagere klassen moest ik een spreekbeurt houden over een vrij onderwerp - altijd een gezellige bijeenkomst. Ik koos het onderwerp "De Kameleon" waarmee ik in een halve
minuut klaar was. Dit wekte enige hilariteit... Het jaar daarop nam ik revanche door te spreken over "De planeten" (van ons zonnestelsel dan) en was hiermee bezig maar liefst 50 minuten. Zo een tijd de hele klas weten te boeien was een ongekende prestatie. De heer Alles ried mij aan sterrenkunde te gaan studeren.
Hij misprees Armando die in De Gids lege bladzijden als tekst publiceerde.
Hij waardeerde Vogels en Vissen van Guillaume van der Graft (Willem Barnard) maar zei erbij dat deze dichter wel dominee is.
Typische uitspraken: instemming met de zangeres Jo Vincent die landelijke publiciteit kreeg dat de moderne zangers slechts konden schreeuwen; dat je in een uit te lenen boek moet schrijven "Gestolen van de eigenaar...", om het ooit terug te willen krijgen, Buchfluch genaamd; nooit meer naar een voetbalwedstrijd in het Olympisch Stadion als je plaats bezet blijkt te zijn; dat paling vet wordt van het oppeuzelen van het kadaver van een hond; dat kauwgum dat in New York op straat was gegooid opgeruimd wordt en hergebruikt.
Hij was woonachtig te Haarlem maar altijd op het Ig, misschien ook nog avondles zodat hij eigenlijk nimmer thuis was. Redigeerde de proefwerken in de trein, dat is dus heel snel.
Omstreeks 1965 kwam ik het echtpaar Alles tegen op het Rembrandtplein. De heer Alles had waterig vermoeide ogen maar glimlachte vriendelijk.
Zijn zoon studeerde sociologie en is waarschijnlijk (naar ik in SPUI las) overleden.
Jansen S.J. Nederlands. Het kan deze geweest zijn mij te verhalen over zijn militair verleden in de oorlogstijd in Frankrijk een compaan te zien sterven door een vijandelijk schot door zijn kin. Jansen is in 1966 als een der eersten uitgetreden. (naar: Huub Mous, 2-1-2013 en 25-6-
2012.) Toevallig vernamen we van hem dat P.C. Boutens homo was. Dat bij dichters veel manisch-depressiviteit voorkomt. Jansen had een mooie stem en een schrandere kop.
A.B. Kropman S.J. - Frans. Een joviaal mens, lange gestalte, scherpe blik, lyrische stem. Klassenleraar geweest waarbij je voor menige aangelegenheid kon binnentreden. Als jong mens moest ik een Frans woord op het bord schrijven; ik spelde hem niet correct. "Maar dit woord klinkt ook erg goed!", becommentarieerde de leraar. Wat had een ander gezegd? "Fout!"? "Doe je huiswerk over!"? "Ga in de hoek!"? "Strafregels!"? "DOM!"? Niets van dat alles, gewoon een hartelijk vriendelijk en gemoedelijk: "Maar dit woord klinkt ook erg goed!" Dat noem ik nu didactiek. Een fantastische leraar aan wie ik zeker mijn latere vrijwillige cultivering van de Franse taal te danken heb gehad.
Een zijner beweringen vergeet ik nooit: Dat is dat de Franse taal zich minder goed leent in grof schelden dan de Duitse. Het tegendeel is echter waar: Ik heb in mijn studie de 65 permanente scheldwoorden van Voltaire alle gelezen!
Peter en de Wolf in het Frans met de grammofoonplaat muziek van Prokofjev. De pater heeft een grote inbreng gehad in de z.g. Vormingsdagen (zie hierna), waarschijnlijk zijn idee.
In zijn overlijdensadvertentie (medio 80er) zag ik dat hij na zijn uittreden gehuwd is geweest.
Pater Drs. Frans Wassenaar S.J. - Geschiedenis. Een zachtmoedige man die niet altijd orde kon houden en dan maar luider, beter strenger ging spreken (Rooijmans deed het omgekeerde!). Wist de aandacht te trekken met het opnoemen van buitengewoon belangwekkende gebeurtenissen en ging dan ook driftiger spreken. Vaak ben ik op zijn kamer geweest om mij te vergapen aan een zo immense hoeveelheid boeken! Hoe kan je zo geleerd zijn? Later dacht ik wel dat hij achtergelaten bibliotheken van voorgangers heeft overgenomen.
En dan daarbij een enorme hoeveelheid scherven gelezen van opgespoten land. Geschiedenis! Wassenaar liet eens een document en een schootsvel zien van een bekeerde vrijmetselaar die was uitgetreden. In vroeger eeuwen was een dergelijke uittreding niet zonder risico.
Op 20 X 1960 vond er op het Ig een psychologische test plaats door de Dr. Jan Waterink
Stichting. Meerdere klassen werden gescreend teneinde de nieuwe Amerikaanse test te ijken op Nederlands grondgebied. Zo ook vele andere scholen bezocht. Wassenaar was diegene die ondanks de anonymiteit van de test desalniettemin voor onze klas een uitslag gevorderd heeft. Ook anonym natuurlijk. Toen hij nadien gedetailleerd voorlas uit de testresultaten en persoon
1, persoon 2 alsmede persoon 3 noemde, moesten wij onwillekeurig naar een zekere klasgenoot kijken aangezien deze beschrijving echt voldeed aan onze verwachting! De desbetreffende leerling die dit (allicht) ook in de gaten had keek gerougeerd diep naar zijn navel maar die was altijd al schuw en verlegen.
Wijze les: ga niet te vlug een relatie op de uni aan, daar gaat het goed maar eenmaal beiden in het beroepsleven minder.
Drs. J.G.A. Brinkhoff S.J. – Duits vanaf de 2e klas. Veel rijtjes op rijm van de Onregelmatigen die ik nog bezit. Ik houd van schematiek. Bleef eerder bij grammaticaal onderricht dan letterkundige uitweiding. Toch wel voorzichtige woorden gewijd aan de jongste geschiedenis waar het Duits erfelijk mee belast is; daaraan valt niet te ontkomen. Faust in het Centraal Theater (afgebroken, stond op de plek tussen iT-ABN Amro-bank nù aan de Amstelstraat) door een Duits gezelschap zij het een fors gecoupeerde tekst om scholieren niet teveel te vermoeien. Grammofoonplaatje van gemaakt. Stampvolle zaal met alle leerlingen uit Amsterdam. Maar toen Minna von Barnhelm op 11 II 1961 van Lessing zou worden opgevoerd had de pater verzuimd kaarten te bestellen, kennelijk was ik de enige belangstellende geweest. Samen gingen wij per fiets naar voornoemd theater maar er bleek geen enkel kaartje meer beschikbaar te zijn. Spijtig nam de man afscheid van mij.
Erlkönig (Goethe, Schubert) en Die zwei Grenadiere (Heine, Schubert) op de plaat.
Als geestelijke heeft de man onze eerste twee studiejaren elke dag om acht uur 's morgens de verplichte mis gelezen op de zolderverdieping van "De Fabriek", de Zolderkapel genaamd. Een jonge Jezuïet hield bij de ingang toezicht dat 'n kerkganger niet meer dan een hostie op het gouden schaaltje legde dat voor de heilige consecratie bedoeld was.
Drs. E. Bresser - Duits. Heeft germanistiek aan de UvMünchen gestudeerd en gold derhalve als extra bekwaam. Richtte zich op vertalen van woorden met ogenschijnlijk betekenisovereenkomst in klank van Duits en Nederlands, maar de schijn bedriegt. (Boek J. Schneider.) De opgebouwde woordenschat is degelijk geweest. Van hem stamt de paradox: "Ter voorbereiding van het schriftelijk examen Vertalen Duits kan je i.p.v. een Duits boek eerder een Nederlandstalig werk ter hand nemen!"
De man moet geweigerd hebben als vertaler te werken aan de Euterpestraat en dook onder. Zijn dochter heeft gewerkt als lerares Nederlands op alle drie plekken van het Ig in Zuid.
Hr. Terlingen - Engels. Een zeer zachtmoedige man die echter onverwachts op luide toon Shakespeare kon verklaren tot "Het grootste genie uit de wereldgeschiedenis". Over beroepsijver gesproken! Een laatste dag van het trimester besteedde de leraar aan door ons Engelse woordjes laten zoeken in een opgegeven woord als bijv. "Elementary School" Wie het honderdste woordje aanbracht kreeg een pluim waardoor wij dus wachtten tot nummer 99 voorbij was. Echter konden wij nog niet het beruchte glossarium van Shakespeare hanteren, dat zou al te fraai worden op een Katholieke school gezien de groffe woorden als Bawd(y). Hierin is wellicht de reden te vinden dat de Duitse Schrijver Ernst Jünger voornoemd wereldgenie zeker niet achtte. Tegen de vacantie las hij voor uit Christmas Carol en dat elke keer met grote vreugde. Geschokt was ik mij aangesproken te horen worden met Heilman, tot hilariteit van de klas. Maar ik heb dan ook geen Engelse naam. De verlegen man was gewoon verstrooid en hij kon niet eens zo goed de orde bewaren.
Drs. J.-P. Mooijman S.J. - Engels. Hij was al aan het Ig verbonden voor 1945 en bleef tot ver in de negentiger nog woonachtig in het patershuis aan de Hobbemakade. Benadrukt weliswaar de beslotenheid van het College maar "het Kruis is open." Heeft een grote rol gespeeld in de opbouw van de HAVO/MAVO na invoering van de Mammoetwet waarbij de H.B.S.-schoolvorm is verdwenen. Heeft een grote lijst internationale publicaties op zijn naam met didactische studies, ik heb de rij dossiers gezien. Zo is een van zijn stellingen dat een leerling best zestien (spreek-)talen kan leren met de audiomiddelen. De man heeft de hardnekkige gewoonte gehad de leerlingen verplicht bovenaan het proefwerkformulier de letters AMDG te laten schrijven. Voor ons ieder overdreven maar daar tegenin gaan was toch zinloos.
Vond strip-tease afstompend.
Hij bezat een meter aan eigen wetenschappelijke publicaties. Zei dat Jezuïeten in de VS vrijere omgangsvormen hebben. Wel weet ik uit de memoires van Ben Tervoort dat zij meer geld op zak (mogen) hebben.
Gaf een stencil van de inaugurale rede van/door JFK (20 I 1961).
Een oudere schoolgenoot schrijft:
Begin 1943 had hij de pech dat een naamgenoot, deel uitmakend van de Nederlandse Waffen-SS, aan het Oostfront het IJzeren Kruis ontving wegens heldhaftig optreden. Dit werd met veel tamtam op de radio, in kranten en later in het bioscoopjournaal bekend gemaakt. De dag na de bekendmaking kwam hij de klas binnen en werd enthousiast begroet en luidkeels gefeliciteerd en bekogeld met propjes gekleurd vloeipapier.
Dr. Hans-Peter Kolvenbach S.J. - Verkeerde na 1945 ook in het Ig.-milieu. Gepromoveerd in de Semitische talen is hij hoogleraar geweest in Beiroet. Maakte carrière in de Jezuïetenorde tot 33e generaal-overste (superior general of "GC32") vanaf 1983 als opvolger van de beroemde Arrupe. Op 28 IV 1997 werd aangekondigd een lezing door pater Kolvenbach in de voormalige kapel van het Ig. Ik zette mij neder(-ig) vooraan en vrijwel direct plaatste zich een vriendelijk mannetje naast mij. Ik raak met hem in gesprek waarin hij mij vraagt naar activiteit, klassieke muziek en de Franse taal; het gesprek ging snel en zal niet langer dan 6 minuten geduurd hebben. Toen de zaal echt volgelopen was werd pater Kolvenbach uitgenodigd achter het spreekgestoelte plaats te nemen. Mijn buurman staat op en begeeft zich naar de katheter. Wat was ik verbaasd gesproken te hebben met de Generaal- Overste van de Congregatie zelve die de naam De Zwarte Paus als predicaat heeft!
Ook uit deze tijd stamt het leraarsambt van:
Dr. Ben Th. Tervoort (S.J.) - Neerlandicus. Geboren te Groesbeek op 29-5-1920. Gepromoveerd in 1967 op een proefschrift over "De Structuuranalyse van de Taalontwikkeling van het jonge dove Kind". Met toestemming van de generaal-overste of de paus mocht de man uittreden (dus geen vitandus!) waarna hij het hoogleraarschap aan de UvA ging bekleden en last but not least het huwelijk aanging met zijn studente Diewertje Nelly de Carpentier Wolf op 1 juli 1966. Hij kende de vrouw al vóór zijn uittreden en huwde de dag na de pauselijke toestemming. Kreeg een dochter. Alsdan woonachtig te Amsterdam en Bussum.
Ik geloof eveneens dat pater Kropman met toestemming de Sociëteit verlaten heeft. Levensdata staan onder zijn foto in mijn Blog. Van Tervoorts memoires heb ik een pdf-document.
Pater N. Van Hees S.J. - Fanatiek prediker. Samen met pater Ars S.J. medio zestiger met landelijk opzien uitgetreden in conflict met Arrupe. Beiden bleven echter het priesterambt bekleden in een of andere parochie. De man had graag gewild dat ieder gelovige in trance gebeden uitspreekt, weent en heftige gebaren maakt om ten slotte jankend op den knieën te vallen... Mag zijn dat gelovigen in de warme tot verhitte zuidelijke landen zo zichtbaar religieus bezig zijn of acteren maar voor nuchtere Hollanders is dit al te gek.
B. Middelhoff (Ome Bob) – Scheikunde laagste klassen. In de eerste les het zachte metaal kalium, uit de fles met petroleum, op een papiertje in een bak water leggen waardoor er een fikse ontploffing ontstond. Onze interesse was gewekt! Een zeldzame bedachtzame manier van spreken. Zijn mooie dochter heb ik eenmaal gezien wat grote indruk op mij gemaakt heeft. De chemische formule voor alcohol vonden wij het mooist (CH3CH2OH). Een paar weken opgenomen in het R.K. Maria Paviljoen deed heus geen afbreuk aan de voortgang in het onderwijs. Wij bezochten hem en zagen zijn indrukwekkende dochter. Bob heeft 40 jaar les gegeven.
Drs. Anselm Janssen – Scheikunde hoogste klassen. Een vlotte prater, bevlogen en kon enthousiasmeren. Toen ik de leraar vraag stelde of chemischerwijs goud kan worden gemaakt bevestigde hij dit maar voegde eraan toe dat de prijs van dit product veel hoger zou zijn dan van gedolven goud. Zijn chemische bewering: “Als er echt haargroeimiddeltjes bestaan zouden er geen kalige mensen meer zijn!” Werd later rector.
Pater P.M. Beijerbergen van Henegouwen S.J. - Prefect tot ~1958. Een statige man met uitstraling. Grote handen. Was zielzorger incl. de H. Mis in het zomerkamp te Vilsteren (1958) dat ook ik meegemaakt heb. Een dag werkploeg met bediening. Een meegenomen pot mosterd werd in beslag genomen. Toen ik lichtelijk (binnen een week) Heimweh kreeg was zijn vriendelijk woord genoeg om mij gerust te stellen. Groot ontzag.
A. Pels - Wiskunde. Al in de beginjaren van de school de belangstelling voor de wiskunde opgewekt. Dat de drie hoogtelijnen van een driehoek door een punt gaan was voor ons een omslachtig bewijs maar ik heb dit wel geleerd wat niemand aangedurfd heeft. Schokkerig hoofd en schouder. Altijd vriendelijk ook voor hen die even langzamer waren.
Liet zien een grafiek van de samenstelling van het NS-spoorboekje.
Pels voelde eens dat de wielen van ‘n treinstel na vertrek geblokkeerd bleven. Na het volgende station kon hij voelen dat er een laagje was afgeslepen. Daar moet je wiskundige voor zijn want de cycloïde was niet meer zuiver op de graat.
Een oudere schoolgenoot schrijft:
Pels richtte zich niet zoals de Jezuïeten op de intelligenten alleen.
F. Cornelissen - Frans. Een zachte stem met insisteren. Hij was gespecialiseerd in het doceren van synoniemen als désastre, calamité en fléau.
Een oudere schoolgenoot schrijft:
Hij had er flink de wind onder, wij waren allemaal bang voor hem. Hij kon zeer indringend en langzaam sprekend
waarschuwen met te zeggen: “Ik zeg alles maar één keer..., ik zeg alles maar één keer.”
C. Cornelissen – Godsdienst. Dat wil zeggen dat er ook uitweidend gesproken werd over andere onderwerpen. Assertief, hij was de moderator van de Debatingsclub van de gymnasiasten, opvallend goed in het stellen van wedervragen. De man was tegen de opkomende beweging van de Morele Herbewapening, ook tegen president John F. Kennedy’s Peace Corps (1 III 1961) aangezien de Missie daarmee op de achtergrond kwam. Ik herinner me een casus over de wederkerende zeeman net op het tijdstip dat zijn vrouw vruchtbaar is. We leerden al dat periodieke onthouding het enige door de kerk toegestane voorbehoedmiddel is (en nu nog). “Wat moet hij dan doen?”, vroeg een recalcitrante leerling. In paniek antwoordde hij: “Dan maar naar de meisjes, niet?” Ook deze man is medio 60er uitgetreden maar wilde toch als godsdienstleraar blijven werken. Mijn schoolgenoot Guus Bakker misprees dit zeer. Hij vond Anne Frank een goed schrijfster.
Dr. William A.M. Peters S.J. - Engels. Schreef in 1948 een "Critical Essay Towards the Understanding of his Poetry" over de Engelse Jezuïet en dichter G.M. Hopkins, uitgave Oxford University Press. Ik kan mij zijn zware stem nog herinneren en zijn gestrengheid door een hoornen brilmontuur voor ons voortdurend oplettend te zijn. Een leerling wil nog wel
eens afglijden in fantasie maar dan kreeg hij een welgemikt krijtje naar zijn bol. Hoe gymnasiumleerlingen oververhit kunnen geraken van de onophoudelijke stroom informatie der klassieken bewees een door hem humoristisch verhaald voorval dat 'n Engels zinnetje "Therupon he turned a little pale" is vertaald geworden met "Therupon (moge een onbekende Griekse held zijn) verdraaide een paaltje"! Arme kinderen, kijken nog neder op H.B.S.-ers ook.
Heeft eens een boeiend betoog gegeven hoe een originele Engelse plumpudding te maken is. De man enthousiasmeerde mij op het kamp te lezen de Engelse roman "My Family and other Animals" van Gerald Durrell (1956). Hij kon schateren om de inhoud. Na zijn promotie op Hopkins vertrok hij naar Engeland naar ik mij herinner. Ik lees dat hij twee cryptische werkwoordsvondsten van de dichter, te weten "to inscape" en "to instress" (niet in een dictionary!) heeft ontsluierd en baanbrekend werk heeft verricht als wetenschapper. De man leefde van 1911 tot 1988.
Ik verstrek deze informatie onder voorbehoud aangezien ik wel een paar duidelijke aanwijzingen heb dat hij onze leraar Engels is geweest maar geen absolute zekerheid heb.
Vormingsdagen
In 1955 maakte men een begin met de religieuze vormingsdagen. Misschien een vondst van de fanatieke pater A.B. Kropman. Ik kan mij het rondschrijven aan de ouders nog herinneren. De eerste jaren betekende dit een dag alleen maar preken aanhoren over de plaats van de leerling in het geheel. De hele persoon is een Leidmotiv in de didactiek van de Jezuïeten. Wij allen hadden angst voor deze tijd maar niemand heeft geprotesteerd; was het immers niet roomskatholiek onderwijs van voortreffelijk cognitief niveau? Weinig weet ik nog van wat er allemaal gezegd is maar dat ik mijn aandacht er niet altijd bij kon houden is gewis.
Het was in 1956 dat aangemelde leerlingen voor het St.-Ignatiuscollege te Amsterdam eerst toelatingsexamen moesten doen waarbij ook de kennis van de catechismus werd getest. Duidelijk werd de ouders meegedeeld dat wie slaagt nog geen garantie krijgt tot plaatsing. Alles bleek later eerder ‘n wassen neus om de macht van de schoolleiding te manifesteren en om de leerlingen te laten duchten. Jezuïeten zijn streng en de school is streng. Maar wie van goeden huize kwam had wel een streepje voor doch valt dit niet zo op met een duizendtal scholieren.
Dan kwam er bericht dat al een jaar succesvol Vormingsdagen werden gehouden waarin de scholier werd voorbereid op een zich losmaken van de speelse jeugd en hem voor te bereiden op de weg naar volwassenheid. Dit is bij de Jezuïeten uniek met hun pedagogie: voorop staat het maxime dat de mens als geheel moet worden gezien. Het geloof staat aan de top, hieronder of hierin wordt de wetenschap beoefend. Het omgekeerde sedert de Franse Revolutie is dus uitgesloten, de rationele wetenschap dient het geloof niet te overvleugelen!
Voor aanvang van de lessen, altijd ruim een week na begin september moesten we ons op de school verzamelen. De lezingen die we kregen waren slaapverwekkend als ook oninteressant, iets wat we eerst later beter konden begrijpen. Ik herinner me pater Kropmans uitspraak: “Er is een muur om je verleden, nu gaat het geloof de rol vervullen in je leven met daarin de intellectuele vorming, je mag nog wel even over de rand heen kijken maar meer dan ook niet! Tenslotte was er het Marialof, want de Maagd speelt een voorname rol in de Ignatius’ pedagogie.
Nu bedenk ik mij dat het hele idee van Vormingsdagen wellicht van Kropman is gekomen…
Ondertussen werden wij in de school aan de Hobbemakade rondgeleid, klassen en zalen als ook het mysterieuze patershuis (wat bij de Jezuïeten geen klooster is), in de hal een tegeltableau voor Maria, een beeld van Ignatius dat koningin Wilhelmina heeft afgeschoven, beide afbeeldingen in het Reünieboek 100 Jaar Ig (1995).
De allereerste keer (1956) mochten wij een blik werpen op de in de brandkast opgeborgen kostbaarheden van religieuze gewaden en kelken. De juwelen waren niet te tellen. Het
goudbrocaat schitterde verblindend. Een Orde vol historische en geldelijke rijkdom afkomstig van de rijke burgerij. Zie hoofdstuk Kluis.
Op 30 IX 1960 moesten wij enige dagen naar de R.K. kerk aan de Harteveldseweg te Diemen. Op de parvis pratend onder elkaar merkt een op dat "je maar beter kan doen alsof." Hiervan zijn wij geschrokken daar wij leerlingen wel degelijk gevoel hadden voor normen en waarden. Met een innerlijk afkerende houding schiet je natuurlijk niets op! Niet snugger van die leerling geweest.
Een hoogtepunt is in het laatste studiejaar de retraîte geweest in het gebouw De Vluchtheuvel bij de Abdij van Egmond omstreeks IX 1961. Drie dagen van huis, volop drijvend op religieuze sfeergolven, discussiërend met twee kloosterlingen die werden voorgesteld als zeer geleerd. Maar wat een verschil met de krachtige mannelijkheid van Jezuïeten! Wij namen de twee niet echt serieus en wij hadden onze gedachten bij het uitvoerig besproken voornemen 's- avonds uit het raam te klimmen en in Alkmaar de bloemetjes buiten te zetten. Wij smachtten naar de liefde. Maar er is niets van gekomen en voor de liefde moesten wij nog rustig enige
tijd wachten.
Beroepsoriëntatie (1962)
Talrijke deskundigen uit het bedrijf en het academische leven lichtten hun vak toe in de Aula. Tien minuten per babbel. De titel van de dag luidde: "De juiste man op de juiste plaats". Echter de jongeman die voor vliegtuigschool wilde kiezen had als enige driemaal zoveel tijd. Ik ging te raad bij een vrouwelijke psychologe. Een scholier had echt gedacht dat je met deze afgeronde studie slim in de maatschappij zou kunnen worden.
Toneelvoorstelling
in samenwerking met Fons Vitæ (Meisjes M.M.S.). Onvergetelijke prestaties op drie avonden werden aldus geleverd en vele foto's geknipt. Ik herinner mij "Schipper naast God" door Jan de Hartog (1942) met Leo van de Lande (ook met bloot bovenlijf), geregisseerd door pater A.B. Kropman. Mijn achternichtje Ineke Vloothuis speelde mee doch nog enige jaren hiervoor werd als in alle eeuwen in travestie gespeeld. Kerst of Pasen ben ik vergeten.
Meerdere dansfeesten
konden al enige jaren 'gemengd' plaatsvinden - de paters waren evolutionair iets progressiever geworden. Sommige leerlingen gingen uit hun dak, naar verluidt. Frank Huis in het Veld plaagde mij niet te zijn geweest omdat ik geen meisje kon vinden.
La journée des Dupes
Het zal april 1962 geweest zijn dat de scheikundeleraar Anselm Janssen 'voor overmorgen' een proefwerk aankondigt met als leerstof "alles". Alles! Dat wil zeggen het gehele studieboek scheikunde van het laatste studiejaar. Wij leerlingen geraakten lichtelijk in paniek daar op een avondje een geheel studieboek niet is te repeteren. De volgende morgen was de klas nagenoeg leeg gezien de droeve "ziekmeldingen". De nieuwbenoemde directeur pater C.J.W. Verhofstadt S.J. was verbolgen, sprong op zijn fiets en maakte in de stromende regen een ronde langs de huisadressen van de absenten. Bij mij thuis aangekomen wist mijn moeder het spelletje prachtig mee te spelen door zielig te doen over mijn "plotseling opgekomen ziekte". De man moest deze ouderlijke verklaring voor waar aannemen alhoewel hij zelf slim gepromoveerd was op een casus-theologisch proefschrift dat handelt over de leugentheorie... Echter waren anderen minder fortuinlijk en werden dier ouders opgeroepen te ernstiger vermaning. Een begaafde leerling heeft de gevolgen ondervonden: hem werd - naar ik mij goed herinner - bij de diploma-uitreiking het predicaat cum laude stellig onthouden.
Jezuïeten zijn meedogenloos. Maar normen en waarden hebben zij altijd gehad, dat is niet mis te
verstaan.
Dr. C.J.W. Verhofstadt S.J. – Hij gaf ons de beginselen economie (geen eindexamenvak). Grote man, tiefer Bass. Hij kon triomfantelijk kijken te vermelden dat de door Karl Marx
voorspelde der große Kladderadatsch van het kapitalisme niet/nooit is uitgekomen maar wellicht komt dit nog. Omstreeks 1968 uitgetreden en gehuwd.
G.J. Rooijmans – Geschiedenis (M.O.). Gaf ook Frans (M.O.). Van hem de geweldige formuleringen van "Historisch Feestbanket" voor aangekondigd proefwerk en "Historische Overrompeling" voor onverwachts proefwerk. Zijn eigen leerboeken bezit ik nog: "Onze Nederlandse Stam en Staat" I & II gebaseerd op het werk van zijn leermeester prof. P.C.A. Geyl, Groot-Nederlandse geschiedschrijving.
Gaf ook les op de avondschool Contardo Ferrini.
Verzuchtte in zijn jeugd a.g.v. verhuizing vele, d.i. door diverse bisdommen uitgegeven catechismussen te hebben moeten leren.
Woonde aan het Linnaeushof 66. Dubbel huwelijk met veel kinderen.
Dr. C.G.M. Miermans - Aardrijkskunde. Gepromoveerd op het proefschrift "Voetbal in
Nederland" - Onderzoek naar de maatschappelijke en sportieve aspecten (1955). Wat landelijk belangstelling heeft ondervonden. Schreef meer over dit onderwerp. De man had een glimmende kop (van de lotion) en zag er uit als een wassen beeld. Qua spraak een zachte stem. Maar het lesgeven was niet meer dan het opzeggen van de zinnetjes die hij had geprepareerd; aangezien die veelal vlug waren uitgesproken herhaalde hij deze maar. Als studie moesten wij landkaarten (na)tekenen. Wie deze vaardigheid beheerst als 'n Rob Bakker en ik, kon een goed punt binnenslepen, echter tijdrovende bezigheid wel. Miermans medeondertekende mijn eindexamendiploma. Uit zijn overlijdensadvertentie heb ik vernomen dat Miermans zeer actief is geweest in het roomskatholiek liefdadigheidswerk. Ik keek daar wel van op.
Dr. L. Sweerts - gepromoveerd wis- en natuurkundige. Met een dreigend stokje als van de
Britse veldmaarschalk B.L. Montgomery. Hij kon een boek dat een leerling op de voorste rij
voor zich had liggen ondersteboven lezen. Schreef op het schoolbord met het kleinst mogelijke krijtje zinnen met schier kalligrafie in rechte waterpaslijn. Uit Fishers's Lexikon Astronomie (1961) leerden wij o.a. de parallax wat goed aansluit op onze planimetrische kennis. Bemoedigde ons dat je het Duits later in je leven nog hard nodig hebt, dat was voor de oorlog weliswaar zo, ik zag bij een huisarts nog Duitstalige studieboeken, doch het Engels zou het worden. Woonde aan het Linnaeushof 96. L. Sweerts: Na bijna 50 jaar van school.
Dagblad De Tijd, 30 IX 1969. Reünieboek p 29.
Beb Reith - Tekenen. Ouderwets academiaal vakmanschap. De man kon op verzoek elk door God geschapen dier uit zijn hoofd schetsen en wel vanuit elk perspectief ook. Driftig, gezien de grote neiging bij leerlingen een tekenles te misbruiken om te klieren. Met een oorvijg zou hij de rust kunnen laten wederkeren en dat gebeurde dan ook.
Als andere werkzaamheid was hij de bedenker en de tekenaar van de strip Monky’s Reis om der Wereld in de voormalige Katholieke Illustratie. Kunstgeschiedenis vol enthousiasme. De eerste zin: "In vruchtbare gebieden als het Tweestromenland bloeit kunst als nergens anders..." De eigen vervaardigde kunstgeschiedenis-werkstukken in folio met gekochte z/w illustraties ("plaatjes") bezit ik nog.
Kunsthistorische serie Uit de Schatkamers van de Beeldende Kunst. Illustrator van de kaartjes in het geschiedenisboek Onze Nederlandse Stam en Staat, Deel I (1937) en Deel II (1938) door G.J. Rooijmans, eveneens leraar Ig.
Bezocht het inwendige van de Egyptische Piramide en moest een beschermpak aantrekken tegen de uitwerpselen van vleermuizen.
Reith verhaalde een bizar voorval met zijn vrouw een helling te hebben willen afdalen.
Halverwege bleven zij steken aangezien de weg langer bleek dan verwacht en moest er hulp worden opgeroepen. Dat een oud-leerling van de tekenacademie zich toch maar mooi vergist heeft in de leer van het perspectief want van bovenaf schijnt de weg korter dan hij is!
Zie foto met data in mijn blog.
Zijn neefje Dr. Bernard Reith beheert het familiearchief. Er is een heruitgave van tekeningen o.g.v. een tekst van Couperus (uitverkocht).
Prof Jungschlaeger - Tekenen. Mooie stem. Zeer instructief onderwijs waarbij zelfs ook degelijke tekentechniek werd gedoceerd. In een hele les was hij wel bezig Pronk (ook Harpoen) te adviseren die aardig tekentalent had. Hij verliet het Ig om prof te worden aan de Rijksacademie te Maastricht.
Zijn broer L.N.H. Jungschlaeger onderging het vermaarde proces in Djakarta waar deze de doodstraf tegen zich hoorde eisen. In onze leerjaren kwam dit weliswaar ter sprake maar ons werd gemaand daarover niet te spreken teneinde de leraar niet onnodig te kwetsen.
Heer Ted De Cloeth - Naast zijn leraarschap dirigent van het schoolorkest. Hij bediende zelf de opgehangen pauken naast de lessenaar. Werd beweerd dat hij zijn proefschrift niet heeft kunnen voltooien omdat een ander zijn onderwerp had gestolen.
De Harpoen
Een artikel heb ik nooit geplaatst, echter wel tekeningen die ik mocht vervaardigen bij de artikelen 1960-1961. Ik heb de tentoongestelde Harpoenen met nostalgisch fraaie prenten nog bekeken op de reünie 16 IX 1995. Onvergetelijk is de tekenvindingrijkeid van 'n Rinus
Oostenbrink geweest met de dunne tekenpen als later van een Peter Vos.
Jaargangen Harpoen heb ik een kwart eeuw bewaard maar ik kan tot mijn verdriet helaas niet alles behouden.
Hoofdredacteur Paul Woltering.
Tekenaars de twee voornoemden als ook Joep van Gent.
Mevr. Dr. G. Klap - Biologie. Welzeker de eerste vrouwelijke leraar aan het Ig! En dat tussen de paters. Opvolger van Zeylemaker die geëmigreerd is naar Zuid-Afrika. In een anecdotische opmerking verklaarde de vrouw dat de pas uitgevonden pil nooit en te nimmer door de R.K.K. zal worden geaccepteerd. Wij hoorden zoiets muisstil aan. En gelijk heeft zij wel gekregen nog na ruim 40 jaren! Zij moet in de laatste bezettingstijdjaren gestudeerd hebben. Verhaalde het zuivere blanke vlees van laboratoriumratten gegeten te moeten hebben. Op het voor biologie mondelinge eindexamen wachtten wij in de gang op onze beurt. Ons hart bonsde. Ik gevoelde al volgordegewijs 'de hersenen' te krijgen als examenonderwerp hetgeen ook geschiedde. Hierin liet ik een steekje vallen mede door toedoen van een alerte Rijksgecommitteerde waardoor mij een lager punt werd toegekend dan de hoge die ik altijd voor biologie heb mogen vergaren. Een spijtige herinnering. Ze reed schokkend in een lelijk eendje als een vrouwelijke bestuurder. Ze liep nooit met haar doctorstitel te koop.
Heer Koster - Meetkunde. Een kleine gestalte vol lossig Einsteinhaar en met grote uitstraling. Gold als een denker en kon ook "zichtbaar denken", staand met kin ondersteund. Wij keken strak en hielden ons muisstil. De man heeft zelf gestudeerd op zijn onderduikadres uit leerboeken verlicht d.m.v. een waxinelichtje en een spiegeltje. Hij heeft er een bril met dikke glazen aan overgehouden maar ook die was indrukwekkend. Ontwaarde de man eens als 15-jarige in het Stedelijk Museum waar hij met zijn neus op de doeken tuurde.
Een wiskundige opgave heb ik opgelost door eerst een algemene formulering te vervaardigen om vervolgens de getallen van de desbetreffende som in te vullen. Vol enthousiasme verklaarde de leraar voor de klas mij tot "Zelfstandig Denker". Dit compliment van deze man is om nooit te vergeten! Ik zat net op de grens van de tijd der nieuwe overheidsinstructie om i.p.v. de beschrijvende meetkunde de analytische meetkunde (Descartes) onderwezen gekregen te hebben. Voor enkele leerlingen die een jaar moesten overdoen moest hij in bijles nog de beschrijvende meetkunde een jaar blijven doceren. Werk genoeg voor een leraar! Toen ik de heer Koster niettemin vroeg wat hij ervan dacht dat ik de ambitie heb opgevat wiskunde te gaan studeren heeft hij mij geantwoord niet zo zeker te zijn van de beste keuze. Maar wie niet waagt kan ook niet winnen, bedacht ik mij! Ik prijs zijn inzicht en zijn praktijkkennis.
Hij verwonderde zich om mensen die bewust of onbewust de letter o in een gelezen tekst opvullen met ballpointinkt, ze worden o-fillers genoemd.
Heer Heyst - Meetkunde
Humorist maar lette ondertussen scherp op zijn leerlingen. Hing ooit een bordpasser aan de muur en sprak larmoyanterwijs een gedicht uit. Noemde de formule voor de oplossing van de vierkantsvergelijking de Dikke Bertha (naar ‘n Duits kanon uit de WOI).
Heer Siegmund – Gymnastiek Bezat ook een heilgymnastiekpraktijk aan de Rembrandtweg te Amstelveen. Bijnaam: de Neus. Opvallende oogwallen. Een leerling daagde hem eens uit ook eens aan de ringen te zwaaien. Hij deed het ook nog en wij waren totaal overrompeld! Voordat de eigenlijke oefeningen aanvingen was het inhollen met rondjes om de Cour. Heel wat leerlingen konden de 15 volbrengen, ik niet meer dan 5 of 6. Hij verbood streng de onderbroek in de gymbroek aan te houden. Misselijk was eenmaal een procedure waar jongens een voor een met gestrekte armen aan het rek moest hangen, hij kroop tussen je rug en het rek en duwde met zijn rug je ruggenwervel een aantal malen op. Een hoogst pijnlijke aangelegenheid maar we hadden nog souplesse. Tijdens dit gedoe schokten je geslachtdelen opvallenderwijs tegen de gymbroek, hetgeen we wel ervoeren als met dit later geleerde begrip onzedelijk. Ook bleef de leraar vanaf zijn stoel kijken naar de omkledende leerlingen. Zijn voeten (of zijn benen) waren naar binnen gedraaid maar hij kon goed oefeningen voordoen.
Sport is een belangrijk educatief middel bij de Jezuïeten.
Hij droeg zijn polshorloge met de wijzerplaat op de pols.
Het Parool 23-9-2013 geeft een hele pagina over sport op het Ig.
Hr. Drs. Pick - Natuurkunde. Een bedachtzaam mens in alle rust, vermoedelijk Joods. Had in
1962 bouwtekeningen voor de nieuwbouw op tafel zodat de man echt organisatorisch ingesteld is! Is later rector van een college in Amstelveen geworden, derhalve een ambitieus mens. Hij kon het zeer waarderen dat ik het bewijs (18e eeuw) van de snelheid van het licht d.m.v. een snel draaiende spiegel geheel had doorgenomen. Maar zelf maakte hij de onnatuurkundige vergissing de koplampen van zijn auto niet gedoofd te hebben waardoor de accu ‘s-morgens leeg was. Pick wist niet dat de elektromotor in de tram direct op de as stond.
Bibliotheek
Een ongelofelijke variatie, teveel om te lezen. Pim Pandoer kon er bij mij wel in doch Biggles met Mauserpistolen op zak was aan mij niet besteed.
Schoolraad
Aangezien landelijk hij op middelbare scholen werd ingevoerd kon dit op het Ig niet uitblijven alhoewel de paters Jezuïeten er niet minder autoritair om bleven. De geachte afgevaardigden van klassen werden eerlijk gekozen. Huub Mous spreekt over het Ceasarlijk (22 III 2011) op de trappen van het patershuis. En dan is er een schoolraad, laten de geachte afgevaardigden het mooi afweten. Pim van de Broek vroeg mij als vervanger. Tijdens de presentielijst bleken er tot verwondering van het bestuur heel wat vervangers te zitten!
Kluis
In een manshoge kluis werden kostbare met edelstenen geschmückte kazuifels bewaard. Deze mochten we op de introductiedagen in september 1956 even bewonderen. De rondleider was pater Kropman. En dan werden wij geleid in een afgesloten kamer waarin een manshoge brandkast stond geplaatst. Pater Kropman opende de deur en we zagen kostbare kazuifels voorzien van robijnen. Nu weet ik dat de Habsburgse prinsessen over de bovenste en zichtbare wijde japon nog extra een voile rubis pêché kregen opgelegd. Ik herinner me ook nog dat wij stil werden van zulke pracht. Dus het is mogelijk dat of de robijnen op het kazuifel waren genaaid of dat ze in de knooppunten van een onzichtbaar visnet waren gevangen.
Nadien hebben we nooit meer de brandkast gezien, ook herinner ik namelijk niet dat tijdens een der vele concelebraties een dergelijk kostbaar parament werd gedragen maar weet ik nog goed dat ze er wel zijn en misschien nog in depot!
Schoolboekenbeurs
Vooraf het semester een beurs voor tweedehands boeken. Voorwaarde was te vragen maximaal de helft van de nieuwprijs maar daaraan hield men zich toch niet. Nadeel is aantekeningen van de vorige gebruiker te moeten zien.
Strafwerk
Op een dag zag ik geen leerlingen en dacht dat er vrij was. Daarop kreeg ik strafwerk van 200 regels overschrijven.
Anticommunistische Propaganda
Door een heuse officier werd de expansiedrift van het Sovjet-communisme voorgesteld als een rode krab, kanker dus. Ik denk dat alle middelbare scholen wel werden bezocht.
Niet al te vreemd is dan een landelijke dag op de vliegtuigbasis Valkenburg waar kennis gemaakt mocht worden met adelborsten. Ook zijn waren politiek bewust. We lunchten uit de grote pot.
Bernard Huijbers S.J.
Muziekonderwijs, orgel, orkest, instructie jeugdconcerten. Van deze musicus leerde ik dat
Leonore I, II & III gecomponeerd zijn.
Huijbers trad uit de Jezuïetenorde vier jaren na de Ignatiaan Huub Oosterhuis in 1973, huwde en settelde zich in Zuid-Frankrijk. De man werd later ongelovig en fel anti-Roomskatholiek. Vooraf ‘n Jeugdconcert in het Concertgebouw peinsde hij welke Leonore-ouverture zou worden gegeven; dit was leerzaam om te weten.
Schoolorkest en -koor.
Eens een gezamenlijke uitvoering met een andere niet-katholieke school waarvan de uitzending uitgestraald op de vijandige omroep de VARA. Toen dit werd aangekondigd ging een waar gejoel op.
De Wiener Sãngerknaben waren op tournee in Amsterdam. De zangertjes werden ondergebracht bij familie van de leerlingen die zich daarvoor opgaf.
De Cloeth dirigeerde eens een lied op basis van een non-sense tekst.
Pater Huijbers was normalerwijze de dirigent van koor en orkest, later Pieter Nieuwint.
Ingang Pieter de Hooghstraat
Op het mededelingenbord stond 13 IV 1959 geschreven dat de dirigent Eduard van Beinum was overleden.
Fietsenrekken
De eerste twee jaren kreeg ik niet echt een goede plaats daar ik te dicht bij school woonde. Het aantal plaatsen moet in de honderden bedragen hebben die vast werden toegewezen per persoon.
Schilderijententoonstelling (±1958)
Vele scholieren waren thuis verbluffend kunstzinnig bezig o.a. met olieverf. Mijn inzendingen bezit ik nog. Van Henk Maanicus ontving ik een compliment. Ik ben thuis blijven schilderen tot in de medio 60er.
Academie of wel debatingclub (wekelijks op vrijdag in de avonduren)
met als sigaarrokende moderator pater C. J. A. Jansen S.J., directeur van de H.B.S. (+17 X
1961). Wij konden lezingen geven of vrije causerie. Kritiek na afloop was somtijds niet mis maar echt afkraken (pereat!) deden wij nette scholieren toch niet. Voorzitter was de scholier Paul Woltering, een vroegrijpe jongeman met danige uitstraling. Ik was secretaris in het tijdvak 28 IV 1961-1962 en de tentoongestelde notulen (Archief van de Nederlandse Provincie der Jezuïeten aan de Houtlaan te Nijmegen) heb ik nog ingezien op de reünie van
16 IX 1995. Eind 1961 hield ik mijn belangrijkste lezing getiteld: "Het Begrip Waarschijnlijkheid in de Wiskunde en de Praktijk", waarvan ik de tekst nog bezit. Ik kreeg van de moderator alle hulde en wellicht heb ik met deze prestatie zijn genegenheid voor mij voorgoed behouden!
Door de vele malen keuze voor de Toespraak tot de Hoofden van Lebak werd dit item verboden.
De vrijdagavond 1 XII 1961 waren wij bestuursleden ongekleed tot Sinterklaas. Drie achter de groene tafel, Paul Woltering, Jos Heitmann en de derde waren een ongekend schouwspel hetgeen de aanwezigen wat bedeesd hield dan normaal.
Een gezamenlijke academieavond van zeven Amsterdamse middelbare scholen werd gehouden in het Spinozalyceum op 9 april 1962. De improvisatorische bijdrage van onze H.B.S. viel in duigen door de slappe lach in de zaal bij de causerie van Ron de Rooij. Pater Jansen toonde zich teleurgesteld.
Op 16 maart 1962 gaf ik mijn functie door aan een ander. Het dikke notulenboek weerzag ik weemoedig op de reünie 16 IX 1995.
Pater Jansen was zelf gepromoveerd wiskundige maar hij gaf les in Mechanica. Hij verdedigde zijn dissertatie op 15 XI 1933 aan de Rijksuniversiteit te Groningen getiteld: "Een Involutie in de Kegelsneden-Ruimte". Pater Jansen bleek mij zeer te mogen en daarom werd ik voortdurend door hem 'geneckt". Soms werd de klas muisstil als hij ludieke opmerkingen over
mij maakte. Maar alles was fijn bedoeld. De man heeft mij vrijblijvend geholpen mijn belangstelling voor de wiskundestudie te ondersteunen en mijn resultaten van proefwerken te prijzen als ook een concept vervaardigd (dat ik nog bezit!) waarmee ik mijn rijksstudiebeurs-
/toelage stijlvol in Latijnse vorm kon aanvragen. Het herdenkingsboek van de reünie stelt dat zijn overlijden een ware ramp voor de school is geweest. Inderdaad was de glans weg. Ook voor minister Cals - onderwijs - was het droef: pater Jansen was diens rechterhand in aangelegenheden m.b.t. de invoering van de beroemde Mammoetwet (schoolhervorming). Het kabinet Cals kwam ten val. Pater Jansens uitvaart heb ik op mijn verzoek mogen bijwonen te Mariëndaal, Grave (N.B.)
Jansen was wat vrij. Toen een scholier een fraaie prent van Henri de Toulouse-Lautrec over Aristide Bruant aan de klassenmuur bevestigde, zag hij de humor van de kattenstaart daarvan in.
Voor de zomervakantie van 1961 gaf pater Jansen ons de opgave een aan alle zijden van halve cirkels voorziene rechthoek te tekenen zonder de pen van het papier te halen. Dit bleek onmogelijk maar de Leo van de Lande bedacht niettemin een slimme oplossing.
Declamatiewedstrijd
Voor alle scholen in Amsterdam werd in 1960 gehouden in het Spinoza. Voor ons werd Van
Hilst (Amstelveen) afgevaardigd, doch zijn intonatie was melig zodat de zaal in een onbedoeld lachen geraakte.
Lerarengegevens:
Miermans C.G.M. (leraar Aardrijkskunde) overleden 14 II 1981
Kropman 1908. ex-S.J. A.J.M. (leraar Frans), getrouwd medio 60er en overleden 1991.
Brinkhoff S.J., J.G.A. (leraar Duits), overleden 4 XI 1996; werd pastoor te Oldenburg, D.
Lorié S.J., L., overleden na geestesziekte 18 IV 1997.
Wiewel S.J., T., overleden ±1998. Zaat S.J., overleden zomer 1999.
Mooijman S.J., J.-P. (leraar Engels), overleden 28 II 2003. Deze heb ik nog een paar maal ontmoet op de voormalige Engelse club 'Fiesta' in Amsterdam (opgericht door 'n Jan Bakker, privéleraar talen) voor poëzie, readings en standup comedians.
Bruseker S.J., H., (Prefect) overleden 26 IV 2003.
Huijbers, Bernard ex-S.J. (Muziek), overleden 15 IV 2003 te Zuid-Frankrijk.
Nico van Hees S.J., overleden begin IX 2002, 87 jaar.
Ben Tervoort ex-S.J., (leraar Nederlands) overleden 17 VIII 2006, 86 jaar.
Reith, Bernard 1894-1974.
Felix van Voorst tot Voorst S.J. (leraar Frans) 1920-1 XII 2009.
Smits van Waesberghe J.M.A.F. S.J. (leraar muziek), overleden 9 X 1986.
Ton van der Stap ex-S.J., tegelijk uitgetreden met Huub Oosterhuis, overleden 8 V 2009. Jan van Kilsdonk S.J. (leraar Godsdienst), overleden 1 VII 2008.
Wim Bennink S.J. (leraar Nederlands), overleden eind IX 2009.
Piet Beijersbergen van Henegouwen S.J. (prefect, alias De Pens), overleden; zijn broer André op 22 XI 2005. Verhofstad ex-S.J., K, overleden.
(Hyper-)links
Verzameld fotomateriaal - St.-Ignatiuscollege in mijn Blog, voorzien van toelichting per foto. Huub Mous Blog, minstens 18 essays over het Ig.
Bezoek van Willem Marinus Kardinaal van Rossum C. Ss. R. aan ’t St.-Ignatius-College op
12 VII 1913. Adobe/PDF Document. Loci Scholarum Ig, in mijn Blog.
Onderzoekscommissie seksueel misbruik van minderjarigen binnen de Rooms Katholieke
Kerk:
Rapport Deetman. Adobe/PDF Document. Over de Jezuïeten en over het Ig uitvoerige geschiedkundige informatie, gelukkigerwijs komt deze school er goed van af. Alleen wordt er gesproken over een regula tactus, waarschijnlijk n.a.v. een incident vóór 1945, doch valt dit buiten het bestek van het wetenschappelijke onderzoek. Echter totaal ongelukkig verrast zijn we te lezen over zekere ongerechtigheden bij een pater, emotioneel beschreven door Dr. Nard Loonen in zijn weblog 7 Sacramenten (1959-1966) – 7/7 (zie onderaan de Z) op 16 XI 2012. Wiki over het Gymnasium en perillustra leerlingen.
Algemene Toevoeging
Populatie
Aantal
Het gezamenlijk aantal leerlingen van Gymnasium en H.B.S. heeft bedragen ~1000.
De foto's alom opgehangen aan de muren op school als wel die gepubliceerd in het reünie- boek (1995) laten uit vroegere jaren wel een kleiner aantal zien. Duizend moet het absolute maximum geweest zijn gezien de ruimte aan de Hobbekade en de fabriek.
Ethnische afkomst
Het grootste deel van de populatie is caucasian zogezegd. In de lagere klassen waren aardig wat kinderen van Indische ouders, veelal gemengd. Chinese kinderen ook maar veel minder.
De grootse ethnische subgroep is die van Joodse ouders; slechts deze en de caucasians zijn tot de hoogste klassen opgeklommen.
In die jaren was er welgeteld één neger. Het was de zoon van een katholiek stamhoofd in Afrika die de schitterende kans heeft aangeboden gekregen uitstekend middelbaar onderwijs te volgen.
Tijdens een speech in de aula door de pater prefect Bruseker werd de leerlingen geboden de nieuwe Afrikaanse leerling vooral niet te bekijken als "een beestje uit de dierentuin". "Ga net als voor iedereen gewoon om met de jongen", luidde de dringende aanbeveling. Deze raad hebben wij inderdaad opgevolgd.
Niettemin bleef hij een opzichtige verschijning met gymnastisch spel op de cour door de paar zwarte benen vanonder het collegeshirt. De jongeman moet na het derde leerjaar zijn
afgevloeid.
Opmerkingsgave moet hij wel gehad hebben. Via via vernam ik dat hij bemerkt had dat ik eens geplaagd werd door medeleerlingen. Maar dat was niet erg.
Een grote afval was na het derde leerjaar, een ware kaalslag ontstond en de desbetreffende leerling kreeg een onofficieel certificaat van 3 jaren studie mee.
Het vierde en vijfde eindexamenleerjaar was wel een constante groep.
Maatschappelijke status
Het is de wetenschapper C.A. Mandemakers geweest die in zijn omvangrijke en acribische dissertatie Gymnasiaal en Middelbaar Onderwijs - Ontwikkeling, structuur,
sociale achtergrond en schoolprestaties, Nederland, ca 1800-1968 (1996) zijn spijt betuigt
dat hij geen inzage heeft gekregen in de populatie van het Ignatius; kennelijk is de toegang tot de archieven op het Ig en het Berchmanianum hem ontzegd geworden.
Derhalve moet ik afgaan op herinnering van door mij opgedane impressies.
De grootste groep is die van ouders uit de toentertijd statistisch gehanteerde formule van het hogere milieu: academici, hogere leidinggevende functies, directeuren van bedrijven, zelfstandige hogere beroepen, leraren en in kleine mate kleine zelfstandigen. Standplaats Amstelveen in overvloed. Het middelbaar milieu klein en het lagere milieu zeldzaam: Frans van de(r) Staak en ik zijn hiervan de enigen in de eindexamenklas geweest.
Ik kan met zekerheid stellen dat alle leerlingen in de hoogste klassen aangenaam en vriendschappelijk met elkaar omgingen. Maar er was gestuurde competitie.
Sex
Alle scholieren leefden in celibataire status. Velen spraken over intimiteit maar zeker niet op luide toon. De sport moest in de didactiek zorgen voor gezonde afleiding van ontluikende driften. Feestjes met meisjes bleven ondanks gezamenlijk dansen netjes. Een scholier schrijft (in de SchoolBank) dat een uitzonderlijke kus een klacht van het meisje haar vader opleverde bij de rector/directeur. Hij werd op staande voet van het Ig verwijderd. Een ander vertelt over een zwangerschap op Fons Vitae.
Gestalte
Ik schat de gemiddelde lengte van de leerling op 1.70-1.75m. De lange jongemannen boven
1.85 waren absoluut uitzonderlijk als Thoom Steur (Volendam) en ik.
Kleding
Iedereen was net gekleed, jeans bestonden nog niet. Verschijning in trui was gewoon. Op de oudere foto's echter is kostuum heel gewoon.
Vervoermiddel
Allen kwamen per fiets. Slechts een, Leo van de Lande, had een Kreidler die echter niet aan de cour gestald mocht worden maar wel bij het Telefoongebouw.
IJsvrij
Als de bel langdurig wordt geluid snellen de leerlingen ongedisciplineerd met gejoel de school uit.
Doden
Bij Jungschlaeger. Zie boven.
Vader van een leerling kwam om het leven tijdens baggerwerkzaamheden in India. Deze jongen zat in de eerste twee klassen en is weggegaan.
Tijdens het horizontaal strekken van de armen aan de ringen zou de borstkas zijn opengescheurd. Of dit hier of elders geschiedde weet ik niet, naar Siegmund.
Zwemmen AMVJ
Dit gebouw was een uur afgehuurd op een bepaalde avond in de week. De pens en Brinkman waren geregelde bezoekers.
Katholicisme
Inquisitorisch onderzoek naar de katholiciteit van de ouders werd niet verricht. Het is echter onwaarschijnlijk dat alle ouders ook praktiserend katholiek waren. Echter kregen de kinderen wel de strenge en geduchte katholieke scholing! Dat wist men van te voren en dat accepteerde men zonder bedenken.
Of de afgestudeerde leerlingen ook werkelijk katholiek bleven althans gevoelsmatig zich verbonden blijven voelen met het wel en wee van de Rooms Katholieke Kerk is de vraag. Ik geloof van niet aangezien de befaamde zestiger jaren nog moesten komen...
Een weldoener gaf jaarlijks 250 hulden aan de school. Toen sloeg hij een jaar over en
betaalde het volgende jaar 500 gulden.
Pontificale Hoogmis op de Cour
Op de feestdag van Ignatius stond de hele school in vooraf getekende vakken. Een altaar met baldakijn, orgelspel via luidsprekers en leraren die de ciborie droegen. Het was een ernstig officiële gelegenheid. Foto in Reünieboek p27 van een processie.
Gepromoveerde leraren
Overgenomen uit een interview:
"Ik ging naar de Rijks-H.B.S. in Amersfoort. Als ik eraan terugdenk, dan valt het me op dat we veel gepromoveerde leraren hadden."
"Die leraren deden hun promotiewerk dus naast hun baan. Ja! Dat kon nog in die tijd (~1955). En dat zou weer mogelijk moeten zijn. Maar de overheid heeft het middelbaar onderwijs zéér ernstig verwaarloosd. De salarissen zijn veel te laag en een leraar wordt geacht 26 uur per week les te geven. In veel landen is dat 19 of 20 uur. Dáár houden ze er wel rekening mee dat een leraar de tijd moet hebben om zijn vak bij te houden of te promoveren als hij dat wil. Hier niet. Dus vind je op de middelbare scholen steeds minder academici."
"Maar helaas kiest vrijwel niemand meer voor het middelbaar onderwijs. Tien jaar geleden heb ik bij de KNAW een commissie voorgezeten over dit onderwerp. We hebben de toenmalige minister Jo Ritzen gesméékt er iets aan te doen. Maak het vak van leraar weer aantrekkelijk voor academici! Verminder het aantal uren dat ze voor de klas moeten staan en verhoog de salarissen! Het enige dat Ritzen zei was: Dat kost twee miljard en dat heb ik niet." "Er zijn meer rampen. Denk aan al die managers die nooit voor de klas hebben gestaan en nu binnengehaald worden als schoolbestuurders. Vroeger kon een ambitieuze leraar nog conrector of rector worden. Dat carrièreperspectief is de leraar nu ontnomen! Of denk aan de lobby van onderwijsdeskundigen en pedagogen die ervoor gezorgd heeft dat een student die leraar wil worden een jaar lang lastig gevallen wordt met allerlei pedagogische zaken. Daar krijg je geen betere leraren mee. Daar ben ik absoluut van overtuigd."
Prof Ed van den Heuvel (1940) in een interview in SPUI 19 (2005/3) p4-5.
'Investeren in hoger opgeleide leraren'
[anp]
Scholen moeten veel meer gaan investeren in het niveau van hun leraren. Onderwijzend personeel zou de mogelijkheid moeten krijgen een masteropleiding te doen aan de universiteit of op een hogeschool, aldus de Algemene Onderwijsbond.
Leraren met een academische opleiding moeten een proefschrift kunnen schrijven en ondersteuners en instructeurs zouden ook leraar moeten kunnen worden.
Dat bepleit de Algemene Onderwijsbond (AOb) in een plan dat de bond presenteert aan de vooravond van een carrièrebeurs voor het onderwijs later deze week. Volgens de bond is het hard nodig het beroep van leraar aantrekkelijker te maken omdat zowel in het basis- als het voortgezet onderwijs de komende jaren een tekort aan leerkrachten dreigt te ontstaan, zeker
als de economie weer aan gaat trekken.
De bond vindt dat scholen nu vaak beknibbelen op de salariskosten door goedkopere ondersteuners en instructeurs het werk van een leraar te laten doen. Ook zouden ze een nieuw systeem van functiewaardering gebruiken om leraren lager in te schalen, ten gunste van personeel dat managementtaken uitvoert. Met het plan dat de Aob nu presenteert hoopt de bond dit tij te keren.
Bron: http://www.trouw.nl/hetnieuws/nederland/article238082.ece/%27Investeren+in+hoger+opgel eide+leraren%27
De Rechtenstudie sedert 1968
Overgenomen uit een lezing:
De gemiddelde rechtenstudent uit de eerste helft van de vorige eeuw en het begin van de jaren zestig is een geheel andere dan die in de periode na 1968 toen uitsluitend het gymnasiaal diploma nog vereist was maar nu ook de hbs-er en elke vwo-er werden toegelaten tot de rechtenstudie, niet alleen in sociaal-cultureel opzicht maar ook omdat die een volstrekt andere middelbare schoolopleiding heeft genoten. Dat geldt voor zowel de groep die zich - volstrekt ten onrechte overigens - nog steeds als gymnasiasten afficheert, als ook voor die van degenen die vroeger als hbs-ers werden aangeduid, want de oude H.B.S.-B-opleiding was een uitstekende opleiding. Dáár kwam na 1968 de nieuwe groep rechtenstudenten echter niet vandaan.
Prof Mr W.J. Zwalve te Leiden, 14 I 2004
Vermeld in blad Vereniging Vrienden van het Gymnasium J23 Nr3 (juni 2004) p9.
Vaardigheids- of Geschiktheidstoets
Op onthouden gericht leren is uit het secundaire onderwijs verdwenen en uit het hbo bijna. In het moderne-talen onderwijs mogen leerlingen geen rijtjes woorden meer leren. Omdat alles rond vaardigheden wordt aangeboden verdwijnt in de praktijk de ordening van de leerstof die op betekenisvolle kennisdomeinen aanstuurt.
Nu niet langer naar in het geheugen opgeslagen kennis kan worden gevraagd is de oude schoolvorderingenstoets niet meer bruikbaar. Deze is daarom vervangen door de vaardigheidstoets waarbij de scores op vragen laten zien of de leerling over voldoende analytische vaardigheid beschikt zonder zelf iets te hoeven weten.
Vaardigheid is echter kennis in beweging maar wanneer kennis facultatief is wordt ook vaardigheid vluchtig en persoonlijk. Daarom meet de vaardigheidstoets van het huidige eindexamen helemaal geen vaardigheden maar geschiktheid! De CITO-toets is een selectie- instrument, gevoelig voor intelligentie en sociaaleconomisch milieu; de oude schoolvorderingentoets was een prestatietoets op basis van inspanning.
Willem Smit in Amphora - Vereniging Vrienden van het Gymnasium J25 N1 (april 2006) p16.
Er zijn hogere dingen te willen leren
De studie van de Griekse en Romeinse culturen kan van groot belang zijn. Immers, omdat die culturen aan niemand toebehoren, bieden ze een intellectuele en ethische benadering die openstaat voor iedereen, waar iedereen van kan profiteren. De essentiële waarden van de
westerse cultuur die in de oude teksten vaak worden meegedeeld in de vorm van mythische en epische figuren kunnen ook voor de jongere generaties van belang zijn om hun verbeelding te prikkelen en idealen te vormen.
Jacqueline de Romilly in Amphora - Vereniging Vrienden van het Gymnasium J25 N1 (februari 2006) p8.
Terrasvaardigheden
Onthouden-gericht leren is weg: geen rijtjes meer bijv. Ordening naar betekenisvolle kennisdomeinen eveneens. Daarvoor vaardigheden met toets. Echter meet de vaardigheidstoets in het geheel geen vaardigheid maar geschiktheid! Geschiktheidstoetsen als CITO zijn selectie-instrumenten, gevoelig voor intelligentie en (dus) voor sociaal milieu dat leidt tot selecte lagen in de bevolking.
De inspanning als bij de oude prestatietoets is niet meer nodig.
Willem Smit in Amphora – Vereniging Vrienden van het Gymnasium J25 N2 (april 2006) p16.
Kritiek
Laten we onze kritiek richten op één wezenlijk punt: de hele onderwijsvernieuwing en een conservatief geestesproduct dat zich via een omweg keert tegen de algemene ontwikkeling, de
intellectuele kwaliteit en de geestelijke onafhankelijkheid van het individu, met conformisme
als dreigend gevolg.
Dr. C.W. Rietdijk in: Steeds Minder Leren – De Tragedie van de Onderwijshervormingen - 37
Essays – Uitgave van de Vereniging Vrienden van het Gymnasium. ISBN 90 74328 90 3
Repressie
Het angstaanjagende in het zwarte getto van Philadelphia is dat ze nu ook het onderwijs als blanke onderdrukking zien. Naar school gaan is acting white, selling out. Zoiets doe je niet.
Tom Jan Meeus in NRC-Handelsblad (6 maart 2006).
Peil
Het niveau van het middelbaar onderwijs daalt zienderogen.
Onderzoek naar schoolexamens 1998-2005 door prof Jaap Dronkers op verzoek van de
Algemene Onderwijsbond, vermeld in NRC-Handelsblad (4 juni 2006).
Graad
Bijna ieder in de middenklasse heeft een college-degree en kijkt zelfgenoegzaam terug op de ongeschooldheid van zijn voorouders. Maar deze zotte mening is gebaseerd op een vals onderscheid tussen liberal en technical education.
Allan Bloom - The Closing of the American Mind (1987)
In Amphora - Vereniging Vrienden van het Gymnasium J25 N4 (augustus 2006) p5
Immigranten
Door een vrij strikt toelatingsbeleid krijgen landen als Canada een andere groep immigranten binnen dan Nederland. En dan valt het zwaar voor een kamerlid van GroenLinks te stellen dat die groep die daar dan binnentreedt gemiddeld ook intelligenter is dan de groep der
allochtonen in Nederland. En aangezien intelligentie voor een belangrijk deel overgeërfd wordt is de achterstand in Nederland gedeeltelijk anders van aard en ook hardnekkiger.
Amphora - Vereniging Vrienden van het Gymnasium J23 N5 (oktober 2006) p3
Eindexamen
Het diploma verschaft voor Hoger Onderwijs een toelaatbaarheid voor (eligibility) en een recht op. Dit is ondanks betreurenswaardige numerus fixus en eigen selectie wegens plaatsgebrek door onderwijsinstellingen een uniformiteit i.t.t. de diversiteit in de Angelsaksische landen. Politiek onhaalbaar maar van dit recht moeten wij af
De Groot was juist ondanks een mogelijke verdenking “maatschappelijke bovenlagen te dienen” voor een betere (eerlijke en betrouwbare, meer objectieve) selectie om iedereen gelijke kansen te geven in het onderwijs.
Prof A.D. de Groot, n.a.v. zijn overlijden geciteerd in Vereniging Vrienden van het
Gymnasium J25 N5 (oktober 2006) p6, p8
Oude Ideaal
Een hoogwaardige opleiding voor leerlingen die en het talent en de interesse daarvoor hebben, de wezenlijke uitdaging willen aangaan, gericht op een brede algemene vorming.
Amphora - Vereniging Vrienden van het Gymnasium J25 N6 (december 2006) p5
Zesjescultuur
Is dit al jaren gewoonte op universiteiten, op het Ig was deze houding absoluut uitgesloten.
Rick van der Ploeg, Universiteitsblad Tilburg weekend 9 XII 2006.
Achterstand
Op middelbare scholen is in alle vakken in achterstand om universitair onderwijs te volgen.
Weekend 7 XII 2006
Intellectueel
Het gaat tegenwoordig niet meer om kennis en inzicht in het algemeen, denigrerend feitenkennis genoemd, niet om scholing en vorming die vanzelf leidt tot intellectuele vorming, niet tot brede ontwikkeling, nieuwsgierigheidsbevrediging, prestatielevering, vragenstelling, barrièresneming, inzichtverwerving, grenzenverkenning maar om toepasbare vaardigheden.
Geciteerd uit Civitas Mundi (2007) in Amphora - Vereniging Vrienden van het Gymnasium
J26 N1 (februari 2007) p7-8
Zittenblijven
Scholen met veel zittenblijvers zijn de klos. Dus laten scholen minder leerlingen zittenblijven door het centraal- en schoolonderzoek ongecontroleerd aan te passen, wat De Groot (zie hiervoor) het middelen der cijfers heeft genoemd.
Cornelis Verhage n.a.v. prof Dronkers, deze leerling van De Groot (NRC-Handelsblad 30 januari).
Amphora - Vereniging Vrienden van het Gymnasium J26 N2 (april 2007) p8
Of objectief (landelijk) examen met toelatingsrecht.
Of eindexamen (schoolonderzoek) voor toelaatbaarheid. Dit kan landelijk of schoolmatig geschieden
J26 N6 (december 2007) p9-10
Gezaghebbende teksten
Middeleeuwse auteurs hadden groot ontzag voor teksten van de oudere gezaghebbende auteurs (auctoritates) maar als het om exegese en commentaar ging mat men zich grote vrijheid aan.
Amphora - Vereniging Vrienden van het Gymnasium J26 N3 (juni 2007) p15
De voortreffelijke H.B.S.-A en –B
(Thorbeckes geesteskind).
Pim Fortuin – De Puinhopen van Acht Jaar Paars (Rotterdam, maart 20022) p59.
Lui
De mens is van nature lui, daarom is het geboden het de leerlingen op zinvolle moeilijk te maken.
Koos Schot in Amphora - Vereniging Vrienden van het Gymnasium J26 N4 (augustus 2007)
p10
Waarden
De traditionele Westerse waarden als zelfbeheersing, initiatief, verantwoordelijkheid en inspanning spelen steeds minder een belangrijke rol in cultuur, opvoeding en onderwijs.
H.W. von der Dunk, geciteerd in Amphora - Vereniging Vrienden van het Gymnasium J26 N4 (augustus 2007) p21
Kans
Voor ieder maar niet tot middelmaat (leukzijn).
Amphora - Vereniging Vrienden van het Gymnasium J26 N5 (oktober 2007) p3
Schoolgrootte
Platte organisatie (zonder bovenschools) management, schoolleiding in harmonie met leraren, overzichtelijkheid, thuisgevoel. Maximum 600 leerlingen.
Ton van Haperen geciteerd in Amphora - Vereniging Vrienden van het Gymnasium J26 N6 (december 2007) p14
Kennis
De omzetting van kennis van het goede in het daadwerkelijk erna handelen is een voortdurende oefening.
Arjo Klamer(Academica Vitae) in Amphora - Vereniging Vrienden van het Gymnasium J27
N1 (februari 2008) p8.
Modernisme
Zei Immanuel Kant niet sapere aude? "Durf je verstand te gebruiken?" Oorspronkelijk van Horatius tot verlichtingsideaal geworden. Ja, de Jezuïeten waren verlicht maar dan met een dik roomskatholiek omhulsel. De wetenschap stond niet aan de top, wel het geloof. Sapere aude heeft ook de betekenis genoegen te nemen met wat je hebt.
In de 19e eeuw kreeg dit adagium ongetwijfeld zijn optimistische weerslag op veler gebied als in de theologie. In Duitsland David Friedrich Strauß met Das Leben Jesu, kritisch bearbeitet (1835), in Frankrijk Ernest Renan van wie ik gelezen heb in L'Antéchrist en Vie de Jésus. Beiden verloren hun academische aanstelling. De Deutschlandfunk wijdde een artikelserie aan Die Stationen des liberalen Protestantismus.
Sedertdien staat de filosofie niet meer ten dienste van het geloof.
De twee epigonen van het Modernisme zijn de Fransman Alfred Loisy S.J. (1857-1940), productief van 1890 tot en met de dertiger, en de Ier George Tyrell S.J. (1861-1909).
Het is begin 2001 dat ik een aanwijzing kreeg tot lezing van het boek Les mystères ... van
Alfred Loisy. Dit wekte ondanks m'n inmiddels ruim twintig jarige kennis van Franse
literatuur werkelijk mijn verbazing daar ik van de man nog niet eens gehoord had! Ik besloot zijn Mystères in het schitterend stylistische Frans eens goed te bekijken.
Ook deze twee verloren overigens hun leerstoel en werden daarenboven geëxcommuniceerd.
Het is 1907 als de heilige (!) paus Pius X zijn historisch beroemde encycliek uitgeeft genaamd Pascendi Dominici Gregis. Dit geheel te lezen is een ware uitputtingsslag gezien de paranoïde sfeer waarin puntsgewijs de argumenten van de vermeend hoogmoedige vijanden der Kerk worden weergegeven om onmiddellijk te worden weerlegd. Ook waren ze de evolutionaire wetenschapsopvatting toegedaan. Ik geloof dat het Vaticaan uiterst bezorgd is geweest zelfs in de hoogste leiding en dat deze hoogste leiding zelve weer moest ingrijpen om het getij te keren.
Tevergeefs naar blijkt.
Iets soortgelijks deed zich voor met Eusebius op het Concilie van Nicea 325, zelf Arianist die zelf de veroordeling van het Arianisme moest afkondigen alsmede met de H. Hiëronymus, zelf (enigermate) Origenist die een vijandig gezinde geleerde Christen uit overweging van naijver aankloeg wegens Origenistische “dwaalleer”.
Maar bestaat ook niet zoiets dat een rechter met politiek conservatieve opvatting een verdachte met eveneens politieke rechtse opvatting moet veroordelen wegens uitlatingen die in strijd met de wet zijn?
Vat ik een gedeelte (1930 2e druk p 278f) over een uiteenzetting van de transsubstantiatie (een woordje overigens van de scholast Thomas van Aquino) dan moeten wij ons verplaatsen in die tijd naar die tafel van dat Avondmaal. Niets bijzonders daar een broederlijke maaltijd heel gewoon was onder gelovigen. Het is zaak de definitie wel, maar niet de uitleg of interpretatie (van later) te laten gelden. En dat zijn dat de huidige consecratiewoorden (of instellingswoorden zo wij ze noemen) voor de presentia realis louter en alleen de betekenis hebben aan die (!) tafel. Derhalve niet zijn een persoonlijke daad van Jezus noch verwijzing zijn naar Zijn komend lijden. Dat vervolgens het "Doe dit" niet meer is dan een tafelgewoonte iets te laten doorschemeren van de Hemelse Maaltijd na de dood maar niet bedoeld te zijn de dood van Jezus zelve. Ofwel een praesentia imaginabilis is nadien de aanwezigheid van
Jezus, als iets moreels of metaforisch waarbij vergelijkende godsdienstwetenschap van
Egyptenaren en Grieken basis is.
Heeft de toehoorder eenmaal de interpretatie (van later) dat het lijden van Jezus hiermee wordt aangeduid dan kan hij niet meer terug.
De ideaaltoestand is alles tot Goddelijk te dogmatiseren zodat de eigen theologie onwrikbaar is voor kritiek. Het perfecte is immers onaantastbaar.
Loisy had trouwens ook de opvatting dat het lichaam van Jezus net zo zondig is als van een ander. Origenes had al een dergelijke mening dat het lichaam van Jezus minder is dan de Geest Zijns Vaders en de opvattingen in de kerkgeschiedenis hieromtrent zijn talloos.
Wel een verschil met de tekst in de Katechismus van het bisdom van Haarlem 15 VIII 1948 voorgeschreven door Mgr J. P. Huibers die wij uitwendig moesten leren en kennen: 257. Het H. Misoffer is hetzelfde offer als het Kruisoffer van Christus, maar op onbloedige wijze opgedragen door middel van de priester.
Loisy heeft mij alsnog groot genoegen gedaan temeer daar vele zich van de kerk losgemaakte individuen al of niet met naam zeker na medio zestiger v.e. zich van de traditionele roomskatholieke leerstellingen hebben afgezet.
Zou ik in mijn ontwikkelingstijd als jongen dan mensen hebben gekend die wel de dogmatische geloofswaarheden verkondigd hebben doch persoonlijk een andere, moderne opvatting waren toegedaan?
Josephus sciat!
Slot
Is het Ig een voorrecht?
Ten opzichte van het totale leerlingenbestand per geboortejaar bedroeg in 1962 het aantal afgestudeerden met een diploma VHMO slechts 2% zodat men wel kan spreken van een elite. De democratisering van het onderwijs was nog in het begin alhoewel de Rijksboeken voor het VHMO alsmede de Rijksstudiebeurs en -toelage voor het Hoger Onderwijs allang waren ingevoerd. Maar de idee alleen al door te leren was voor vele gezinnen ondenkbaar gedachtengoed.
Men kan derhalve aanvoelen hoeveel minder studenten dan nog Hoger Onderwijs gingen volgen. Publicaties in o.a. Folia uit die tijd laten zien dat academisch onderwijs voornamelijk was voorbehouden aan kinderen uit de hogere milieus aangezien een studie als deze een familietraditie genoemd mocht worden.
We moeten bedenken dat de oprichting van het Ig in 1895 niet anders dan een doel voor ogen had een elite te kweken ten behoeve van de katholieke emancipatie in historisch protestants Nederland. De mentaliteit werd aangekweekt als katholiek hogere functies te vervullen of hogere beroepen te bekleden. En de reeds bestaande schoolvorm werd derhalve al niet anders dan Hogere Burgerschool genoemd.
Maar het Ig was een School voor VHMO met bijzonder onderwijs en dat werd in die tijd voorgesteld als een extra, een pré of zelfs een voorrecht, iets waar wij zo blij om mochten zijn. En dan ook nog jongens alleen als beter dan in het Openbaar Onderwijs gemengd. Ondanks de psychische belasting voor de leerling met de religieuze component werd hem de
waarde meegegeven dat cognitieve studie voor de mens alleen niets voorstelt: het is de gehele mens in een religieuze context die gevormd moet worden en daarin is de intellectuele vorming door de intellectuele Jezuïeten een belangrijk deel.
Wie de kans heeft gekregen te studeren aan het Ig, wist door te zetten ondanks de constante coërcitieve opgelegde religieuze verplichtingen alsmede de sprongsgewijze toeneming in intensiteit van de leerstof voor het eindexamen, die heeft genoten een onderwijs door de voortreffelijkste leraren en daaraan een levenslang genot aan overgehouden. Het is het breukvlak geweest van het Rijke Roomsche Leven naar de oppervlakkige democratische maatschappij zonder elitair denken. In dit opzicht zijn de oud-Ignatianen ouderwets maar degelijk. En elitair!
Zie ook de Beeldbank:
St.-Ignatiuscollege te Amsterdam - Foto's 1956-1962 alsmede die van voor de oorlog en reünies erna
(Laatst bijgewerkt: 30 XI 2005, 2 XII 2005 Algemene Toevoeging; 4 XII 2005 Slot; 6 XII 2005 Correcties; 1 II
2006, 28 II 2006 Gedeelte uit een interview met prof Ed van den Heuvel; 2 III 2006 St.-Franciscusschool, St.- Cornelisschool en gedeelte lezing prof W.J. Zwalve; 4 III 2006 Toevoeging lijst namen scholieren 5e klas 1953-
1954; 5 III 2006 Trouw artikel; 7 III 2006 Bos Atlas; 9 III 2006 Modernisme; 14 III 2006 Overlijden Guus Bakker; 31 III 2006 Josh's Blog; 18 IV 2006 Schlebaum naamscorrectie; 11 VII 2006 Bernard Huijbers, Aanvulling Alles, Aanvulling Brinkhoff, Aanvulling Eduard van Beinum; 8 VIII 2006 Willem Smit, Vaardigheids- of Geschiktheidstoets; Data reünie 22 IV 2006; Vele aanvullingen en citaten, 4 VI 2009; Vele aanvullingen 7 II 2012; Vele aanvullingen overal 3 XII 2013 (’s morgens en ‘s avonds); Aanvullingen, correcties
en enige nieuwe artikelen. Twee hyperlinks naar de Beeldbank St.-Ignatiuscollege 10 III 2015; Aanvullingen op grond van de vorige pdf. De voornamen van de paters heb ik niet overgenomen uit de tekst in de Beeldbank, De voorletters van pater Kropman nu correct, de eerdere overlijdensadvertentie met “A.J.M”. is een ander. Aanvulling Vormingsdagen 14 VII 2016. Tervoort aanv. 10-1-2022. Diversen 24-5-2022.
Toevoeging databank aan beeldbank 19-5-2021
Jos Heitmann
AMSTERDAM
Mailto: jaheit59@freedom.nl
Tel: 020-6443351
Mob: 06-44341109
Jos Heitmann
Valkhof 26 HS
1082 VJ Amsterdam-Buitenveldert
Contact: jaheit59@freedom.nl
Tel: 020-6443351
Mob: 06-44341109
Twitter: @Joshinadam
Linkedin: Jos Heitmann
U mag foto's inzenden.
Tot ziens bij een pils.
Mij afvragend: zou het IG nog bestaan, kwam ik op het stuk van Heitmann (met genoegen de leraarverhalen doorgelezen) en op dit stuk (met genoegen de fotografische sfeerbeelden bekeken). Ooit heb ik wel eens een uitnodiging voor een reunie (1995?) gezien, maar dodelijk was de aanvang met H. Mis (voor mij voltooid verleden tijd) en om naar Amsterdam te komen, en de parkeerperikelen te trotseren, wil je toch zeker weten of je nog oud-klasgenoten te zien krijgt.
BeantwoordenVerwijderenIk zou nog wel wat onsystematische anekdotes kunnen vertellen bij het stuk van Heitmann en als ik goed zoek, kan ik -denk ik- nog wel een klassefoto opduikelen van Gym 1 uit 1957.
Ik weet niet of iemand daarvoor nog belangstelling heeft.
Voorlopig maar pseudoniem: Kopi; boudemanapestaartjegmailpuntcom
Alle informatie van het Ig wordt op prijs gesteld te geven voor mijn blog. De reünie die je bedoelt was op 16-9-1995 toen Ig het eeuwfeest vierde. In de Obrechtkerk waren heel veel die niet ter communie gingen, Toen in een processie naar de Pieter de Hooghstraat alwaar klasgenoten te over. De reünie van 22-4-2006 was teleurstellend zodat we drommels weten dat alles passé is.
BeantwoordenVerwijderenBanstraat beschreven door Huub Mous op 26-2-2014 in zijn blog.
BeantwoordenVerwijderenHuub Mous over de leraar Nederlands de heer FW.H.J. Slijpen van Kees Fens.
BeantwoordenVerwijderenPater J.P. Mooijman S.J., Engels, toen nog werkzaam, ontbreekt op de lerarenfoto (versie 25-12-2014).
BeantwoordenVerwijderenDat viel mij ook op bij het bestuderen van die foto.
VerwijderenMischien was hij tijdelijk in het buitenland. Er staat mij vaag bij dat de dhr Odekerken aan ons werd voorgesteld als zijn vervanger.
Dat moet geweest zijn toen ik in de 3e of 4e klas HBS-A zat. (1965-1966)
Later kregen wij weer les van father Mooijman.
Ik heb zijn manier van lesgeven altijd zeer gewaardeerd en vond het jammer dat hij ons verliet.
Ondanks dat hij menigmaal met zijn lineaal op de rand van je lestafel mepte, waarbij hij zeer getergd kon kijken.
Dank voor je aanvulling.
VerwijderenMaar Mooijman was wel een showfiguur. Ik bedoel geen saaie piet, altijd en eeuwig praten en de aandacht te trekken. Slim, veel te reizen, gratis te logeren in een pastorie of Jezuïeten-huis en als tegenprestatie een preek te houden...!
Ignatius College '57 - '63
BeantwoordenVerwijderenHerinneringen door Pim Kool 29-1-2014
Het hoofd der school, tevens onderwijzer hoogste klas, zei tegen mijn ouders: deze jongen moet naar het gymnasium. Dat woord stond bepaald niet op het netvlies van mijn ouders gebrand, zodat deze uitspraak bepalend werd welke vervolgstudie ik zou doen. In '57 kwam ik in de eerste klas. Dat was de periode dat langzamerhand de zonen uit de middenklasse -onderwijzers, boekhouders, witte boorden- hun weg naar het gymnasium vonden. Zonen uit arbeidersgezinnen kwam je niet of nauwelijks tegen, de elite uiteraard wel. Ik heb nooit iets in de klas gemerkt van standsverschillen. Wel verbaasde je je soms als je bij klasgenoten thuis kwam in Zuid, over de grote en vooral hoge kamers. Daar stond dan ook nog vaak een vleugel in. Ik kon mij soepel aanpassen in de klas. Misschien hielp het dat ik op drie lagere scholen geweest was, dus mij vrij makkelijk aan een nieuwe omgeving kon aanpassen. Tijdens de schooltijd hoorde ik altijd tot de drie besten van de klas, met name ook in de exacte vakken. Dit werd zonder meer geaccepteerd, tegenwoordig zou je voor stud of voor nerd uitgescholden worden. Met name in het eerste jaar kwam pesten voor, niet bovenmatig, maar als het je trof, had je pech. Iedereen werd wel uitgeprobeerd, maar als je er goed op reageerde was het ook zo over. Niettemin waren er wel een of twee slachtoffers. Als je dan ook nog op iedere vraag van een leraar altijd als eerste je hand opstak, was je snel het haasje. Een of twee leerlingen zijn daarom aan het eind van het schooljaar naar een parallelklas verplaatst.
Wat je je achteraf realiseert is dat het lerarencorps grotendeels bestond uit leraren met een brede intellectuele, en culturele achtergrond. Niet alleen zomaar lesgevers. Als leerling besef je dat niet.
In de vrije tijd liep je rondjes op de cour (tegen de klok in). Andersom lopen deed je niet, dat stond gelijk aan een doodzonde.
Regelmatig werd er wat georganiseerd in de school (in de aula). Ik herinner mij nog met veel genoegen dat een militair zou spreken, en dat aanwezigheid verplicht was. Deze bijeenkomst ging niet door, want iemand had een stinkbom in de aula neergelegd. De anonieme dader werd zeer gewaardeerd door de leerlingen.
Aan het eind van het eerste schooljaar werd er een schoolkamp georganiseerd. Niet leuk en niet vervelend. Maar daarna ging ik op kamp met een andere organisatie: oneindig veel leuker.
Hoewel er toch redelijk wat leerlingen rondliepen, werd je als leerling gekend. Er was natuurlijk ook controle en persoonlijke aandacht. Ik weet te weinig van schoolsystemen nu, maar ik heb het gevoel dat dit tegenwoordig heel anders ligt, met alle schaalvergrotingen.
Na de 5e klas was er de Romereis. Met trein heen en terug, en ook Florence gezien. Recent weer Florence gezien; nu kan je over de hoofden lopen. En ook Villa d'Este, een wonder van waterwerken en bedriegertjes. Met trein heen en terug, en ondergebracht in een klooster. Siësta moest je houden, d.w.z. enige uren 's-middags op je bed doorbrengen, en dat voor 17 jarigen. Maar het was toen hittegolf in Rome, dus niet geheel onverstandig. Wijn mocht je drinken, maar wel aangelengd met water. Naar huis zaten er Italianen in de coupé en het stonk er geweldig. Later begreep ik dat dat knoflook was. Tegenwoordig eet ik graag wat knoflook in het eten.
Herinneringen door Pim Kool 29-1-2014
VerwijderenDe tekst van de Herinneringen van Pim Kool heb ik in hapklare brokken moeten verdelen ter grootte van 2^12 bytes.
VerwijderenDocenten
BeantwoordenVerwijderenEr zijn twee docenten waarop ik kritiek heb.
Huijbers
Misschien wordt mijn oordeel mede beïnvloed door het volgende incident: tijdens een voorstelling op het schoolkamp liep Huijbers van het podium af, liep de rijen medescholieren af en gaf, bij mij aangekomen, mij volledig onverwacht een draai om mijn oren. Ik wist niet wat ik gedaan had, en was razend. Ik weet het nog.
Een muziekleraar heeft het moeilijk; geen examenvak, en het ingangsniveau van de leerlingen is heel verschillend. Sommige leerlingen bespeelden al een muziekinstrument (viool, piano) en andere leerlingen, zoals ik, wisten van toeten noch blazen. Om het makkelijk te maken begon hij met het systeem Klavarscribo (het bestaat nog steeds, leert Google mij). Ik heb er nooit iets van begrepen. Wat ik betreur is, dat ik niets heb meegekregen van notenschrift, c-sleutel, fis, gis en wat dies meer zij. Het zijn voor mij zinloze lessen geweest.
In 3e of 4e klas hadden wij nog altijd muziekles, en ik ben kwijt of Huijbers of een andere pater dat gaf. Die draaide grammofoonplaten op een mooie stereo installatie (dat laatste interesseerde mij wel). Symfonieën. Ik moest daar alles in horen, wat ik niet hoorde. Ik hoor hem nog roepen: “Horen jullie deze cadens?” “Horen jullie deze cadens?” Ik wist toen niet wat een cadens was, en ik weet het nu nog niet, laat staan dat ik het hoorde. Hij bestond het om 15-jarigen te confronteren met een symfonie van Bruckner.
Ik ga regelmatig naar een klassiek concert, en daar hoor ik mijn eigen ding. Bruckner zit nog steeds in mijn verdomhoek.
Fontaine
Over de persoon geen kwaad woord. Hij behandelde zijn eigen boeken, en had beloofd een reep uit te delen aan die leerling die er een fout in vond. Het gevolg was dat alle leerlingen zo'n 20 blz. verder zaten te lezen, dan de blz. die hij behandelde. Regelmatig werd er dan ook een reep verstrekt.
Geschiedenis onder Fontaine is voor mij altijd een reeks onbegrijpelijkheden geweest. Dan weer viel NL onder Spanje, dan weer onder Oostenrijk, er was ook nog iets met Bourgogne etc. Dan weer was er oorlog met Engeland, dan weer waren we vriendjes en vochten tegen Frankrijk, en dat ging maar zo door. Plotseling stonden Pruisen (of waren het Russen?) onverwacht op de stoep om een aangehouden prinses te bevrijden. Elk verband was voor mij zoek. En het ergste was: overal hingen jaartallen aan die je uit je kop moest kennen. En uit je kop leren, daar ben ik niet goed in.
In een van de laatste klassen wilde Fontaine een stukje geschiedenis uitputtend behandelen, en koos de slag om Arnhem, 1944. Naar mijn gevoel is hij daar een half jaar mee bezig geweest, maar het zal wel wat korter geweest zijn. Minutieus werd elk detail behandeld, stomvervelend.
Geschiedenis eindigde bij ons met de "moderne" geschiedenis, en ik weet niet meer of dat het congres van Wenen was, of koning Willem 3. De eerste wereldoorlog bestond kennelijk nog niet.
Diverse jaren later vroeg ik mij af: hoe is het in godsnaam mogelijk dat een pistoolschot in Sarajevo een wereldbrand veroorzaakte. Ik ben daarover gaan lezen, en vond het verdomd interessant. Had geen idee van deze, toch zeer belangrijke periode. Later lees je meer, en ziet je ook dat NL niet geïsoleerd is, maar dat het ingebed zit in de internationale geschiedenis. En je ziet dat er ook een economische, wetenschappelijke en kerkelijke of ideologische geschiedenis is. En Geert Mak heeft een leuke schrijfstijl. Wat ik Fontaine verwijt is dat hij er, voor mij althans, geen interessant vak van heeft weten te maken.
Herinneringen door Pim Kool 29-1-2014
VerwijderenEr waren strenge leraren
BeantwoordenVerwijderenEr waren leraren met een strenge, wat barse uitstraling. Ordeproblemen kenden zij niet.
Seebregts
Voor mij kwam hij over als een oud-militair, die zijn troepen (leerlingen) commandeert. Iedereen stond in de rij, op lengte gesorteerd. Begrijp mij goed: best een sympathieke man, maar gymnastiek, en dan met apparaten was niet mijn ding. Een oefening staat mij nog bij: de lange klimpaal inklimmen, over de balk in de nok van de gymzaal heen klauteren, en dan aan de andere kant weer naar beneden glijden. Nu zou ik zeggen: bekijk het maar, maar als eersteklasser doe je dat niet. En je klasgenoten kijken toe. Ik heb het gered, maar het zweet stond in mijn handen. Ik vraag mij af of er bij hem nooit een ongeluk gebeurd is.
Verhofstad
Ik lees ergens bij Heitmann: hij kwam controleren of je wel echt ziek was.
Ik ben ziek geweest en hij kwam langs. Hij kwam bij mij over als iemand die wel eens kennis wilde maken met mijn ouders, en bezorgd was wat de zieke leerling mankeerde. Geen enkel gevoel dat hij aan het controleren was, meer warme belangstelling.
Sexuele voorlichting kreeg ik niet van mijn ouders. E.e.a. pikte je wel elders op. Klassikale voorlichting werd niet gegeven, maar individuele voorlichting wel (na overleg met de ouders??). Verhofstad gaf die voorlichting aan mij.
Verhofstad gaf geschiedenis in de lagere klassen en had er goed de wind onder. Een keer gaf hij proefwerk en wekte onmiddellijk de indruk in slaap gevallen te zijn. Niemand durfde te spieken: die stiekemerd doet net alsof. Aan het einde bleek Verhofstad echt in slaap gevallen te zijn.
Er waren leraren die gepest werden
Uitdagen van leraren gebeurde hooguit in de laagste klassen en dan nog bij betrekkelijk nieuwe leraren. Pesten bestond uit het gooien van propjes papier en vliegtuigjes, het zetten van de lessenaar op het randje van het platform en blijven praten, als je stil moest zijn.
Huurdeman
Latijn, 1e en 2e klas. Geen slechte leraar, maar hij was jong en onervaren. Ik herinner mij nog dat een leerling op de eerste rij vervelend was. Huurdeman ernaar toe en wees hem een passage in zijn boek aan. De jongen boog zich nietsvermoedend naar die passage, en kreeg toen een draai om zijn oren. Collectieve verontwaardiging in de klas. Leuker was: wij hadden een huiswerkvertaling en het ging over iemand "magnae spei". Bijna iedereen vertaalde dat letterlijk met iemand "van grote hoop", maar degene die de beurt had vertaalde dat correct met iemand "die veelbelovend was". Deze kreeg ter plekke een draai om zijn oren; dit had hij niet zelf bedacht, maar overgeschreven uit een vertaling.
Huurdeman bleef het eerste jaar nog wel overeind, maar in het tweede jaar waren de leerlingen mondiger en brutaler. Aan het eind van het tweede jaar is hij vertrokken. Ik ben ervan overtuigd dat hij elders een goed docent geworden is.
Onbekend
Voor Frans hadden we steeds wisselende docenten. In 3e of 4e klas stond er ineens een vrouw voor de klas. De enige vrouw die ik op het Ig ooit heb meegemaakt. Zij had iets nieuws: in de klas mocht alleen maar Frans gesproken worden. Als je een vraag had: vraag in het Frans, antwoord in het Frans, les in het Frans. Dat viel niet goed bij de leerlingen, en zij heeft het maar zeer kort bij ons uitgehouden.
Herinneringen door Pim Kool 29-1-2014
VerwijderenEr waren docenten die erg oud leken
BeantwoordenVerwijderenOp die leeftijd kan je moeilijk leeftijden inschatten. Ieder boven de 30 (Ü30) was al oud en bijna bejaard. Als hij geluk had, was het een oude vent, als hij pech had was het een oude zak. Bij 2 personen had ik de leeftijd volkomen anders ingeschat.
Van Kilsdonk
Met Van Kilsdonk heb ik nooit iets te maken gehad, noch voor de klas, noch elders. Maar je kwam hem wel eens tegen, en zijn naam was al algemeen bekend.
Van Kilsdonk hield ik toen voor iemand die vlak voor zijn pensioen stond of al pensioen had. In werkelijkheid was hij toen begin 40.
Een keer ben ik naar een kerkdienst gegaan, geleid door Van Kilsdonk. Ik was onder de indruk van de voorstelling, de passie en het pathos waarmee hij bezig was, maar in wezen spreekt mij dat niet aan.
Ik zag hem regelmatig bij anderen. Elke student van katholieken huize wist hij te vinden borrel, examenfeestje, begrafenis, promotie e.d. (pater Van Pilsdonk). Op een of andere manier heb ik hem altijd weten te omzeilen.
Miermans
Ik kan niets positiefs of negatiefs zeggen, maar op een of andere manier vond ik (2e klas) hem een oude zak. Het zal zijn uitstraling geweest zijn. Lange tijd later zag ik zijn overlijdensadvertentie in de krant, en dan reken je terug hoe oud hij was toen hij voor de klas stond (ca. 34). Met een schok realiseerde ik mij, dat ik inmiddels een stuk ouder was, dan hij indertijd.
Het gros van de leraren had ervaring en had geen problemen voor de klas.
Het merendeel der docenten
Minderop
Wiskunde, lagere klassen. Genoeglijk gezet baasje. Praatte altijd over denkraam. Misschien zelf gevonden, maar waarschijnlijk bewonderaar van Bommel en Kwetal.
In de vacantie na de lagere school had ik een interessant boek in de boekenkast van mijn vader gevonden. Het leek een puzzelboek, maar het stond vol merkwaardige symbolen. Ik ben er wat in gaan rondneuzen en puzzelen. Tijdens de algebra-les in het eerste jaar kon ik slapen. De stof van een jaar kende ik al.
Reith
Klas 1 en mogelijk ook klas 2. Afstandelijke man in een m.i. onbelangrijk vak. Reith maakte je ook deelgenoot door te vertellen over kunstwerken en gebouwen (ruïnes) uit de klassieke oudheid. Daartoe moest je foto's bij hem kopen en in een plakboek verwerken. Op die leeftijd, waarin de oudheid ver weg is, en waarin België nog een ver buitenland was, een saai gebeuren. Nu vind ik het jammer dat ik het plakboek lang geleden heb weggegooid, en inmiddels heb ik heel wat cultuurmonumenten gezien. Reith gaf op de goede manier les aan jongens die er misschien nog niet ontvankelijk voor waren.
Bos
Latijn, eerste paar klassen. Bos maakte een vrij jeugdige indruk en was dat waarschijnlijk ook. Goede docent. Hij had altijd de les na Slijpen, dus het lokaal stond blauw van de sigarettenrook. Het eerste wat hij deed was alle ramen wijd open. Ook in de winter. Na een kwartier vroegen de leerlingen dan bibberend of de ramen alsjeblieft dicht mochten. Bos sprak met een buitengewoon zwaar Amsterdams accent. Dat viel mij zelfs als Amsterdammer zeer op. Ik vond het curieus dat een leraar klassieke talen zo'n accent kon hebben.
Herinneringen door Pim Kool 29-1-2014
VerwijderenLinders
BeantwoordenVerwijderenGrieks. Linders was een gezellig oud baasje. Hij had iets met mijnheer Florentinos, een kennis in Nederland of Griekenland, geen idee. Hij vertelde daar graag over. Als hij de klas binnenkwam, riepen wij allen in koor: vertel nog eens wat over mijnheer Florentinos. Als je pech had, duurde zijn verhaal een kwartier, en de rest van de les was dan Grieks. Als je geluk had, duurde zijn verhaal de hele les. Hij had op zijn fiets een plankje en tijdens het fietsen corrigeerde hij de proefwerken. Sommigen kregen hun proefwerk bemodderd terug, anderen helemaal niet (weggewaaid). Hij was ook in staat om zonder enig sarcasme een proefwerk uit te delen met de mededeling: gaat vooruit, beter dan de vorige keer. Op zo'n proefwerk prijkte dan het cijfer 3.
Goed van Linders was dat hij - sneller dan elders gebruikelijk - het beginnersboek van Xenophon (relatief makkelijk Grieks, maar oersaai: dagboek van dagmarsen in het leger van Alexander de Grote) liet opvolgen door Homerus (veel moeilijker Grieks, maar veel belangrijker). Grieks was moeilijk maar bij hem geen straf.
Slijpen
Slijpen was een type, maar ik kan hem toch moeilijk weer voor de geest halen. Klein en gedrongen. En een kettingroker, en zijn sigaret moest helemaal op. Het laatste stukje peuk verdween nog helemaal in zijn mond. Aan het einde van de les stond het lokaal blauw. Of het gymnasium elitair was, weet ik niet maar een boekenlijst hadden we niet. Ook niet voor de andere talen. Er werd vanzelfsprekend vanuit gegaan dat je boeken las, dwang werd niet nodig geacht. Ik meen dat de HBS wel boekenlijsten had.
Persoonlijk vond ik tekstverklaring lastig. Je in de gedachtekronkels van een ander verdiepen, en dat ook nog in je eigen woorden weergeven, vond ik niet makkelijk. Slijpen was een goed docent, en als ik nu goed Nederlands schrijf, is dat aan hem te danken (en als ik slecht schrijf is dat mijn eigen schuld).
De Cloeth
Aangename lesgever, die de Engelse les toch iets ontspannens meegaf. Hij had iets dandy-achtigs, hoewel we dat begrip nog niet kenden. Dunhill was zijn favoriete merk.
Bresser
Geen bijzondere opmerkingen over hem. Bresser had een nogal gezet figuur. Dat paste helemaal niet bij de auto, waarin hij reed: een Goggomobiel. Het verhaal deed de ronde dat leerlingen zijn auto hadden opgetild en weer neergezet precies tussen twee bomen in. Het verhaal vertelde niet hoe Bresser zijn auto er weer uit heeft gekregen.
Sweerts
Wij hadden nog banken waarin we met zijn tweeën zaten. Mijn buurman was Antoine Oomen, en wij beiden waren de besten van de klas in wiskunde. Als Sweerts binnenkwam, begonnen wij met elkaar te praten en als de les voorbij was, stopten we met praten. Het moet Sweerts gestoord hebben, twee leerlingen die voortdurend praten en misschien niet echt bij de les waren. Hij probeerde ons af en toe te pakken, door het onverwacht stellen van een vraag. Achteloos gaven wij dan het juiste antwoord, en praatten weer verder. Sweerts zat in een spagaat: wij hinderden zijn les en tegelijk waren wij zijn oogappels, want nu eenmaal het beste in wiskunde.
Sweerts was verder een prima docent en aardige man.
Herinneringen door Pim Kool 29-1-2014
VerwijderenPick
BeantwoordenVerwijderenIk was wel goed, maar niet de beste in natuurkunde. Dat kwam omdat ik zelden huiswerk maakte. Ik vertrouwde erop dat opletten tijdens de les voldoende moest zijn, en dat ik voldoende intuïtie had om een vraagstuk onvoorbereid op te kunnen lossen; dat ging natuurlijk niet altijd goed. Pick liet zich een keer ontvallen: in deze klas zitten geen natuurkundigen. Van de klas hebben er twee natuurkunde gestudeerd en zijn daarin ook gepromoveerd, en een ander is sterrenkundige geworden. Hij had het echt mis.
Lorié
Met "Lorre" hebben we nooit iets te maken gehad, noch in de klas, noch daarbuiten.
Op gegeven moment zong het rond dat in een andere klas Lorre tegen een vervelende leerling gezegd heeft: “Ga met je ballen in de hoek staan!”
Zoiets blijft bij de leerlingen niet onopgemerkt, en er werd meesmuilend over gesproken. Ik weet verder niet wat dit zegt over de persoon Lorre.
Jansen
Het vak scheikunde ligt mij matig. Aan de ene kant is het een exact vak, aan de andere kant ligt het uit je kop leren van reactievergelijkingen en verbindingen, m.n. organische, mij niet. Geheugenwerk is nooit mijn sterke punt geweest. Jansen wist er, dankzij zijn relaxte manier van vertellen, toch een feestje van te maken. Hij introduceerde op twee manieren een novum. Wat moet ik kennen voor het proefwerk? Het antwoord was: alles. Hoewel lichte paniek uitbrak, werden leerlingen bij ons niet ziek daardoor, en bleken de proefwerken alleszins mee te vallen.
Een tweede novum was soms bij het proefwerk: schrijf maar op wat je weet. Ook natuurlijk lichte paniek. Jansen was een uitstekende docent, en ik ben ervan overtuigd dat uit wat je dan opschreef, hij haarfijn kon destilleren wat je er werkelijk van had begrepen. Er was ook scheikunde practicum, en hij gaf ook demonstraties. Een spectaculaire demonstratie herinner ik mij nog. Slechts gescheiden door een vrij kleine glazen ruit, gooide hij natrium in een bak water. Het siste, spetterde en knalde alle kanten op.
Sinds dit tijdsgewricht zijn wij overspoeld door ge- en verboden. Ik ga ervan uit dat zo'n demonstratie nu niet meer zou mogen.
Jansen is voor mij een groot pedagoog. Rustig, afstandelijk maar met humor bracht hij zijn lessen ontspannen aan de man.
Wijdeveld
Latijn, hogere klassen. Als docent niets mis mee. Hij was buitengewoon katholiek en had vroeger hartstochtelijke gedichten geschreven m.b.t. het geloof. Er werd gefluisterd dat hij in de oorlog fout geweest was, en daarom een tijdje niet mocht publiceren. Een broer van hem was een bekende architect. Spijtig was dat hij in de latere leerjaren Augustinus behandelde en niet de verhalen van Livius, zoals gebruikelijk. Onze kerkheilige had een schrijfstijl die mij niet beviel en waarin ik ook geen logica kon ontdekken. Ik had liever Livius gehad, met mooie verhalen uit het oude Rome.
Herinneringen door Pim Kool 29-1-2014
VerwijderenGodsdienst
BeantwoordenVerwijderenToen ik in het eerste jaar kwam, was net de verplichting opgeheven elke dag de mis te bezoeken. Er was nog wel een sterke morele druk. In het begin ging ik nog trouw, en ik weet niet meer wanneer dat begon te verflauwen (halfweg eerste klas?). Veel zin had ik niet, want ik ben nu eenmaal geen ochtendmens. Biechten deed ik niet bij de paters; het leek mij verstandiger dat in de parochiekerk te blijven doen.
Van godsdienstles weet ik mij weinig te herinneren; ook niet wie het allemaal gaven. In het begin had ik toch wel een reeks strijdigheden in de katholieke leer bedacht, na de zesde klas waren deze strijdigheden er nog steeds. Nooit aangekaart, nooit behandeld. Wel was het tweede Vaticaans concilie een hot item.
In de hoogste klassen hadden wij biologie van een pater (naam vergeten). Hij sprak zeer positief over evolutie en Darwin. In dat opzicht liepen de jezuïeten voor op de rest van katholiek Nederland. Bij de jezuïeten was Teilhard de Chardin ook zeer in de mode. Ik heb zijn prisma boek gekocht, maar ik vond het nogal zweverig. Ik ben niet ver gekomen. Tegenwoordig hoor je er niet veel meer over, dus zijn ideeën zullen wel onder een dikke laag stof begraven liggen. Na de schoolperiode kwam de grote boze buitenwereld, en mijn geloof bleek daar niet tegen bestand. In het patershuis trouwens ook niet, want heel wat jezuïeten traden uit. Een nieuwe tijd was aangebroken. Ik kom graag in kerken, maar wel als tourist. Een aantal tegenstrijdigheden zijn op natuurlijke wijze verklaard door het lezen van boeken. The Source van Mitchener en the Holy Blood and the Holy Grail (gelukkig gelezen voordat Dan Brown er zoveel uit had gepikt) hebben mij in sommige opzichten de ogen geopend.
Herinneringen door Pim Kool 29-1-2014
VerwijderenTerugblik op het Ig
BeantwoordenVerwijderenIk meen bij Heitmann ergens gelezen te hebben dat met goede leerlingen nog iets extra's gedaan werd: dat heb ik nooit gemerkt; ik ben nooit extra gestimuleerd. Als goede leerling kreeg je weinig mondelinge overhoringen, zodat het geen ramp was als je je huiswerk een keer niet geleerd had. Er waren diverse parallelklassen; ik sluit niet uit dat leerlingen specifiek ingedeeld waren en niet random. In ieder geval zat ik in klassen die de naam hadden: lastige klassen, maar wel goeie leerlingen.
Het Ig was een goede school, met uitgelezen docenten. Nadruk viel op intellectuele vorming. Andere mogelijkheden waren er ook, maar die moest je wel zelf ontdekken en benutten. Echt stimuleren om op andere terreinen actief te zijn, was er niet. Je moest zelf die kans grijpen.
Ik was laatst bij het afscheid van een bioloog, en die bedankte nog uitdrukkelijk de leraar van zijn middelbare school die door zijn passie en liefde voor het vak hem in de richting van de biologie had gezet.
Passie en liefde voor het vak heb ik bij geen van de docenten opgemerkt, wel intellectuele betrokkenheid, en de wens e.e.a. betrouwbaar aan de leerlingen over te dragen. Maar ademloos luisteren..........Voor mij kwam Jansen met zijn onderkoelde benadering van de scheikunde er nog het dichtste bij.
En had het Ig nog iets kunnen bijdragen aan vermindering van mijn cultuurschokken?
Feit blijft dat de overgang naar de universiteit voor mij een grote stap was, en het eerste studiejaar werd een rampjaar. Moest ik nog leren studeren?
En later: je goed bewegen in een omgeving waarin je je resultaten voor het front van de troep in een vreemde taal moest presenteren? Natuurlijk moet je dat zelf doen, maar de kiem voor zoiets was toch niet op het Ig gelegd, althans niet bij mij.
Vragen, maar ik weet het antwoord niet. Maar ik kijk toch met voldoening terug naar de Ig periode.
Herinneringen door Pim Kool 29-1-2014 (SLOT)
VerwijderenOver de geschiedenisleraar P.F.M. Fontaine; artikel van oud-leerling Huub Mous en een reactie van oud-leerling Peter van Daalen:
BeantwoordenVerwijderenPeter van Daalen
14 mei 2015 op 00:20
Fontaine was, begin vijftiger jaren, ook mijn geschiedenisleraar aan het St.-Ignatiuscollege.
Ik kan me, in zijn lessen, niets herinneren van zijn luchtspiegelingen over Hitler. Mogelijk omdat ik hem alleen in de beginjaren van zijn leraarschap als leraar had.
Wel kreeg ik toen al de indruk dat Fontaine van zijn soms schurende opvattingen geen geheim maakte. Hij werd, mild gezegd, niet door zijn collega-geschiedenisleraar Roymans gewaardeerd en ook de Jezuïtische leiding van het St.-Ignatiuscollege had soms moeite met hem.
Mogelijk ook al omdat hij, begin vijftiger jaren – en zeker bij de Jezuïeten – een unicum, in zijn geschiedenislessen op eigen houtje en persoonlijke titel ook sexuele voorlichting gaf, waaraan ik destijds zeker iets goeds overgehouden heb. Hij was, bij mijn bezoek in 2004 bij hem thuis, zeer verguld dat na vijftig jaar van een leerling van destijds te horen.
Hij was in ieder geval een moedig man die voor zijn opvattingen en ideeën (te?) consequent uitkwam, ook tegen de stroom in.
In 2004 ben ik dus nog bij hem en zijn vrouw thuis geweest. Dat was zeer genoeglijk. Ook pretendeerde hij toen dat hij mij en mijn naam nog kon herinneren. Na ruim 50 jaar en na zovele van zijn leerlingen-cohorten kwam mij dat niet zonder meer aannemelijk voor, maar het uiten van mijn voorzichtige twijfel daaraan kwam mij, op mijn vierenzestigjarige leeftijd, nog op een flinke schrobbering te staan. Eens leraar, altijd leraar.
Graag had ik hem nog eens bezocht maar ik heb daar helaas te lang mee gewacht.
Ik heb in ieder geval goede herinneringen aan hem als leraar van wie ik, als van een van de zeer weinige leraren, na zovele tientallen jaren nog weet waarom ik hem destijds waardeerde.
http://www.huubmous.nl/2013/04/02/de-onbekende-hittler/#comments
Huub Mous - Time after Time 15-5-2015
BeantwoordenVerwijderenWaarin de wens wordt uitgesproken om een ultiem St-Ignatiuscollege-boek te maken door al diegenen van naam die op deze school gestudeerd hebben.
Maar hoe zit het met de Ig-herinneringen van Antoine Bodar, Bernard Delfgauw, Henry Heineken, Guus Hermes, Fons Janssen, Jacques Klöters, Ton Lutz, Joseph Luns, Ivo Niehe. Ton Regtien, Huib Schreurs, Charles Schwietert, Piet Steenkamp, Henk Terlingen, Edo de Waart, Gerard van Westerloo en Bernard Wientjes, om maar een paar dwarsstraten te noemen. Om nog maar te zwijgen over de Ig-herinneringen van mijn klasgenoot Jaap de Hoop Scheffer. Dat waren allemaal oud-ignatianen als we Wikipedia mogen geloven. We willen weten wat ze daar op het Ig hebben beleefd. Hoe ongelukkig of gelukkig ze waren. Hoe ze te biecht gingen bij de paters. Hoe ze hun eerste masturbatie hebben ervaren en wat de paters daarvan zeiden. We willen het weten, want daar hing het lot van de natie van af. Time after time.
In de vroege jaren vijftig belandt Zaal bij de jezuïeten, een school als een "stadsstaat" die naast lessen de leerlingen opzadelt met sportverplichtingen, een koor, een orkest, toneelvoorstellingen. Zaal spijbelt veel. Hij zwerft door Amsterdam, kijkt goed rond, en maakt aantekeningen.
BeantwoordenVerwijderenWim Zaal. (2002). Zestig jaar in de beschaving.
Ook Bertus Aafjes ging naar het Ignatiuscollege aan de Hobbemakade.
BeantwoordenVerwijderenHuub Mous. (23-4-2015). Terug in de Indische buurt
Marc van Dijk. (oktober 2013). De PAUS van AMSTERDAM Amsterdam: Atlas Contact.
BeantwoordenVerwijderenBiografie van Huub Oosterhuis.
Huub Mous Hoezo Arrogant? 23-6-2015 over Jacques Klöters (geb. 1946), zijn column en zijn Ig-verleden.
BeantwoordenVerwijderenFamilie Reith.
BeantwoordenVerwijderenBernardus Antonius Johannes Reith in: if then is now.
Bernardus Antonius Johannes (Beb) Reith, geboren 16-10-1894 en overleden Maarssen 17-08-1974. Hij behoort tot stamboom 6, de afstammelingen van Bernardus Antonius Reith (1856-1940).
Zomerkamp voor heropbouw
BeantwoordenVerwijderenHuub Mous weblog 17-8-2014.
Een zomerkamp voor het sterken van de geest en het vooruitstreven als volwassene een peiler te worden de oude traditie te handhaven in de maatschappij van wederopbouw. (mijn woorden.)
Herdenkingsboek 1995 p 83
Het nieuwe schooltype: De H.B.S. vanaf 1864, geesteskind van Thorbecke maar de beste info is toch in Mandemakers diss.
BeantwoordenVerwijderenEen nieuwe wereld
Aflevering 10: Dubois en Lorentz
Het jaar van De Harpoen.
BeantwoordenVerwijderenEen vijftal artikelen door redacteur/illustrator Huub Mous in 1965-1966.
Die Jesuiten
BeantwoordenVerwijderenFreigeistig, gebildet und streng hierarchisch
Programma van de Deutschlandfunk 10-8-2015
Marjet Derks over het RK met citaten uit Huub Mous' weblog.
BeantwoordenVerwijderenVeel over Fons Vitae dat 100 jaar bestaat. De Obrechtkerk in 2011.
BeantwoordenVerwijderenE.H. schrijft:
BeantwoordenVerwijderenAntoin Bodar vertrok na het eerste leerjaar.
Mevrouw Klap-Dierick (biologie) is overleden te Hulst in 2013. Ze is uit een familie woonachtig in Zeeuws-Vlaanderen.
Ik (Josz-Vosz) weet dat zij in de bezettingstijd studeerde en dus geboren is omstreeks 1925. Dan kan ze dus mooi biologisch 90 geworden zijn!
Ted de Cloet zat bij Thomas.
Paul Seebrechts is de latere conrector.
Een vrij onverkwikkelijk voorval uit de Ignatiustijd.
BeantwoordenVerwijderenHerinneringen door Paul Welling 7-3-2016
BeantwoordenVerwijderen----------------------------------------
De afgelopen dagen ben ik op zoek geweest naar stukjes die ik in mijn Ig-jaren geschreven heb voor de Harpoen. Navraag bij Huub Mous en Hans Kraan leverde me twee stukken. Het ene ging over de studiereis die we destijds, 1965, naar Parijs hebben gemaakt en waarvoor mijn vader zich nogal ingespannen heeft om voor ons onderdak te krijgen bij de zusters Augustinessen van St. Monica, die ook een klooster hadden in Arnouville ls Gonesse ten Noorden van Parijs. Van die week herinner ik me, dat we heerlijk door de stad dwaalden, de ene kroeg in de andere uit. In iedere kroeg bestelden we een witte wijn. Dientengevolge zagen we ook heel wat toiletten in die gelegenheden van binnen. Een keer liep dat fout, uitgerekend op de dag dat we ’s avonds in de schouwburg naar l’Avare van Mollière zouden gaan en waarvoor we onze beste kleren aanhadden. We hadden veel lol. Op een of nadere boulevard hield ik het niet meer. Zowel van voren als van achteren liep ik leeg. Mijn broek zou wel opdrogen. Maar hoe kreeg ik alles schoon?, want teruggaan naar Arnouville om schone kleren aan te trekken kon niet. In het dichtstbij zijnde café ben ik naar het toilet gegaan om me zelf zo goed mogelijk schoon te maken. Dat lukte slechts gedeeltelijk. Ik moest met een smerige broek naar de schouwburg, en maar hopen dat niemand wat zou ruiken. In de schouwburg heb ik zitten zweten. Toen we ’s nacht om 0:30 uur bij de zusters kwamen, ben ik direct onder de koude!! Douche gegaan. Eindelijk schoon.
VerwijderenIk herinner me uit de eerste klas, 1961, nog een klassenavond bij mij thuis. Het was geloof ik de eerste. We voerden voor elkaar toneelstukjes op, waarbij vooral de gebroeders Truyens (één van de twee ben ik later op en bijeenkomst van d PvdA nog tegengekomen), Theo Scheepers en Haary Uijlings actief waren en maakten met Paul Wartenbergh en Huub Schreurs op gitaar en Fred de Vries op zijn accordeon muziek. Klapstuk van die avond was het op zijn hoofdzetten van een soort fruitmand bij pater Zaat, onze klassenleraar. We lagen dubbel van het lachen.
Nog bijna dagelijks zing ik één van de liederen die op de zomerkampen in Drost en Vilsteren hot waren. Geef ons maar Europa, volgens mij was de tekst van Piet Niewint. Een keer won ik met ik weet niet meer wie, de jaarlijkse fietsenralley rond Amsterdam. Met schoolvoetbal maakte ik als keeper een keer zo’n indruk op pater Wiltink, dat ik meteen een paar elftallen hoger mocht spelen. Met Gerard Weesink, Frans Bakker en Laeta Bijvanck van het Fons speelde we in d vierde klas een stuk van Berthold Brecht, genaamd De opkomst en ondergang van Arthur Hui (Hitler). Toen wist ik zeker, dat toneelspelen niets voor mij was, ook al werd ik nog een keer gevraagd om met het jaarlijkse toneel van het Fons mee te doen.
Ik was, zeker de eerste jaren, een brave misdienaar. Je moest toen bij het begin van het schooljaar opgeven hoe vaak je in de week naar de mis kwam. Dat werd door de aankomende paters nauwkeurig bijgehouden. Toen de organisatie van de misdienaars overging naar pater van Lier, raakt ik aardig met hem bevriend. Ik kwam vaak ’s avond nog bij hem op bezoek. We voerden diepgaande gesprekken. Ik wilde en kon maar niet snappen dat jonge kerels ervoor kozen om een leven als pater te leiden. Ik zei altijd tegen van Lier: jullie missen drie dingen. 1) een vrouw, spreekt voor zich denk ik; 2) een radio, om door de nieuwsuitzendingen midden in de wereld te staan, eraan deel te nemen en je niet af te zonderen; 3) eigen bezit, niet afhankelijk zijn van de gemeenschap, dus ook een eigen huis. Ik dacht dat ik jaren later aardig gelijk heb gekregen, al gold dat voor van Lier nou juist in het bijzonder niet zo.
Ik koos voor de alpha-richting, omdat ik destijds nog het plan had om filosofie te gaan studeren. Mijn moeder was pas overleden en ik zocht naar houvast en vond die bij vele filosofen, Sartre voorop. Om voldoende lesuren te maken hadden we biologie van Mevr. Klap, een feestles. Altijd gedonder, hoe zeer Mevr. Klap ook haar best deed die niet-geïnteresseerde alpha’s een leuke les voor te schotelen door de erfelijkheidsleer van Mendel te behandelen. Op een keer werd Mevr. Klap kwaad en vroeg aan mij waarom ik zo zat te klieren. Omdat u zo slecht lesgeeft, was mijn spontane antwoord. De klas uit en naar de Pens. Die strafte mij met het schrijven van drie velletjes met strafregels. Hij zei er niet bij wat voor velletjes hij voor ogen had. Thuis zocht ik in de papieren van mijn vader naar het allerkleinste blocnote dat hij had. Met een paar minuten waren er drie velletje volgeschreven, die ik de volgende dag met een zekere trots aan Bruseker overhandigde. Maar dat was de bedoeling niet! Ik antwoordde dat hij opdracht had gegeven drie velletjes vol te schrijven en niet welke velletjes. Welnu ik had hem zojuist drie volgeschreven velletjes overhandigd dus aan zijn opdracht voldaan. Bruseker kon zo’n benadering enorm waarderen.
VerwijderenIn de vijfde klas hadden we achtereenvolgens les van Fontaine en Bos. Politiek gezien een zeer interessante volgorde. Bij Fontaine hoorden we dat er op historische gronden geen groter goed was dan ons koningshuis, waarna Bos, als een echte latinist, de voordelen van een republiek, zoals de Romeinen die kenden, aanprees. Betere politieke scholing heb ik nooit meer gehad. Ik was en ben het nog steeds met Bos eens, al accepteer ik de status quo in dit land. Met Bos kreeg ik in de zesde nog een flinke appel te schillen. Grieks en Latijn waren mijn zwakke punten gedurende mijn het carrière op het IG. Ik had bij Latijn vooral heel veel moeite met de juiste vertaling van de ablativus absolutis. De Welling-fout noemde Bos dat. Toen hij dat vlak voor het eindexamen weer een keer zei, ben ik zo kwaad op hem geworden, dat hij er enorm van schrok. Wilde hij nou per se dat ik zou zakken, dan moest hij vooral zo doorgaan. Het heeft gewerkt. Op het eindexamen haalde ik voor Tacitus aanvankelijk een drie, net als voor Homerus. Voor beide kreeg ik en herexamen, en slaagde vervolgens.
Bij Bos viel een keer iets spectaculairs voor. Er waren in de stad regelmatig rellen in de jaren 1966-1967. Om op de hoogte te blijven hadden velen in de klas zo’n klein transistorradiootje. Het was het eerste uur en we hoorden dat het bij de Telegraaf hommeles was. Als één man stonden we allemaal op en liepen de klas uit om de stad in te gaan. Bos bleef in opperste verwondering achter.
Van Wijdeveld was bekend, dat hij in WO II niet op het juiste pad zat. Maar wat te denken van onze leraar Frans (de?) Groote? Ik herinner me een van hem, toen we in de Banstraat zaten. We kwamen om de een of nadere reden over Hitler te praten. Hij kende een complete redevoering van Hitler uit zijn hoofd en begon daar ook aan. Steeds harder ging hij schreeuwen, nog harder. Vanuit andere klassen kwamen collega’s naar onze klas om te vragen of het rustiger kon. Niets hielp Groote bleef net als Hitler schreeuwen. Iedereen was met stomheid geslagen. Uiteindelijk moest rector Merkx eraan te pas komen om Groote te stoppen. Ik meen dat hij kort daarna ontslagen is.
VerwijderenAch ja, Minderop, Pels, de leraren voor wiskunde. Minderop zei altijd, dat wij de wiskunde moesten snappen, het apenkunstje toepassen was voor de leerlingen van de MULO aan de overkant van de Pieter de Hooghstraat. Pels die altijd zo kenmerkend zei met zijn typische accent: Willen we ven ons mond dicht zwijgen. En dan pater van der Lee, die altijd zo uit zijn mond stonk. Met gymleraar Ed Seebrechts had ik een speciale band, omdat hij bevriend was met mijn vader. Samen zaten ze in het bestuur van de katholieke opleiding voor sportleiders. Nog echt een uitwas van het rijke roomse leven. Al die jonge aankomende jezuïeten, die altijd moesten surveilleren: Wilting, van den Berg, van der Loo, Veerkamp, noem ze maar op.
Ik sluit mijn herinneringen aan het Ig voor nu af met een bevestiging van de wederwaardigheden van het verhaal van Nard met pater Zaat. Het zal zo in de jaren 1984/1985 of nog iets later geweest zijn, toen Frans Wiggerman en Stephan van Willigenburg een reünie organiseerden van onze vierde klas, mijn eerste vierde klas, want ik bleef dat jaar 1964 zitten. Achteraf gelukkig, want kort na het begin van het nieuwe schooljaar overleed mijn moeder. Tijdens die reünie kwam diep in de nacht pater Zaat ter sprake. De meesten, net als ik, vertelden van onze biechten bij hem. Hij wilde dan uitvoerig weten wat j de afgelopen periode allemaal met jezelf had gedaan op het ontdekkingspad naar volwassenheid. Ik weet nog, dat ik alles opbiechtte terwijl ik op de bidstoel in zijn kamer strak voor me uitkeek naar het kruisbeeld dat daar hing. Zaat zat ondertussen met zijn handen onder zijn pij. Ik heb me pas toen ik al vele jaren getrouwd was , gerealiseerd wat hij daar gedaan moest hebben. Soms kreunde hij wat. Toen vertelde een van ons, zijn naam zal ik niet noemen, dat ook hij door Zaat gevraagd was voor hem te poseren, bij voorkeur in een paars broekje. Vol ongeloof en verwondering keken we hem aan. Dat kon toch niet. Zoiets kwam op het IG toch niet voor. Wel dus. Er kwamen meer verhalen als dat van mij hiervoor. Het was dus echt zo. Het Ig was niet zo’n vieze bende als de rest van de katholieke kerk.
Na het Ig ben ik aan de Rijks Hogere Tuinbouwschool in Utrecht gaan studeren. Weg uit Amsterdam. Door deze hele andere studierichting verloor ik alle contacten met klasgenoten en andere Ignatianen. Ik was daar eigenlijk blij om, want ik werd mijn hele schoolcarrière achtervolgd door mijn vader. Alle docenten leverden te pas en t onpas bij mij commentaar op stukken van mijn vader in dagblad De Tijd. Hij maakte in 1960 en in 1961 grote reizen naar Afrika en Zuid Amerika om over het missiewerk te schrijven. Dat mijn vader door die reizen en wat hij daarover schreef een bekende werd in katholiek Nederland heeft mij op school wel dwars gezeten. Men verwachtte van mij minstens net zulke prestaties. Ik was op gegeven moment te veel de zoon van. Nu hen ik daar geen last meer van. Velen ben ik elders tegengekomen, zoals in de politiek of in de trein. Met Hans Kraan onderhoud ik nog regelmatig contact, eigenlijk al sinds de lagere school.
VerwijderenNard, Jos, gebruik voor je verhalen over het Ig gerust wat ik hier verteld heb, want ondanks alles hebben we toch een geweldige tijd daar aan de Hobbemakade gehad.
Bijgevoegd en paar foto’s van de klassenavond die ik noemde en die bij mij thuis gehouden werd. Er zit er een bij van en handbalwedstrijd op de cour, ik las keeper zoals altijd. Ik ben benieuwd naar jullie reacties en verneem die graag.
Met vriendelijke groeten.
Paul Welling, Tiel
volg ook mijn blog "Altijd spannend" en meld je aan als volger.
Jos Heitmann vroeg mij laatst of ik bij onze klassenreünie van 7 mei a.s. eens vraag wilde opwerpen of er niet een nieuw IG-boek zou moeten komen. Hij stelde Jan Bank voor als auteur, maar dat lijkt me niet zo handig. Jan Bank was immers de eerste auteur van het boek 'n eeuw IG. Hij was te laat voor de grote IG-reünie, en toen heeft Paul Verberne het op het laatst overgenomen, vandaar die sporen van haast in dit boek.
BeantwoordenVerwijderenIk denk trouwens dat het een heel ander boek moet worden: meer beleving en minder feiten. Bestaande biografieën en autobiografieën bieden al heel wat stof:
Bertus Aafjes, Wim Zaal, Huub Oosterhuis, Kees Fens...
Je zou ook mensen kunnen interviewen:
Ivo Niehe, Jacques Klöters, Huib Schreurs, Antoine Bodar en Jaap de Hoop Scheffer.
En niet te vergeten… "de gewone Ignatianen"…, door de jaren heen zoals wij van de klas 1B.
Huub Mous 9-3-2016 in zijn weblog.
Mijnheer L. Sweerts, leraar wis- en natuurkunde op het St.-Ignatiuscollege. In 1969 was hij vijftig jaar verbonden aan deze school. Op vrijdag 3 oktober van dat jaar werd zijn afscheid gevierd met een groot feest en een receptie. In al die jaren had hij onder zijn leerlingen vogels van diverse pluimage gehad, uiteenlopende karakters zoals bijvoorbeeld Joseph Luns, Piet Steenkamp en Ton Regtien. Zijn bijnaam was “De Neus”. Hij overleed in 1980.
BeantwoordenVerwijderenMijn wiskundeleraar was dus mijnheer Sweerts. Hij was een wat oudere man met een haviksneus en een bloempotkapsel. Hij sliste een beetje en rook altijd wat eigenaardig. Hij ging er prat op dat hij teksten op zijn kop kon lezen. Dat deed hij dan ook in het schoolboek van de jongen in de eerste bank van de klas. Ongemerkt zat hij altijd met zijn krijtje of aanwijsstok te spelen. Die gebaren intrigeerden mij, want ze dienden nergens toe. Soms kreeg hij opeens een grijns om de mond, helemaal als ik voor het bord moest komen om ten overstaan van een klas vol aanzwellend leedvermaak het bewijs te leveren van de stelling, dat de logaritme van een quotiënt gelijk is aan de logaritme van het deeltal verminderd met die van de delen. ‘Ga jij maar thuis nog maar eens oefenen !’, zei hij dan, als mijn poging om tot een sluitend bewijs te komen weer eens op niets was uitgelopen.
Ik had het niet zo op wiskunde en zeker niet op mijnheer Sweerts. Hij was een goede leraar, maar wel een beetje wreed. Zo had hij de bijna sadistische gewoonte om af en toe een huiswerk-vraagstuk op te geven, waarvan de oplossing eigenlijk niet op basis van de geleerde lesstof te achterhalen was. Ik herinner mij dat ik eens tot diep in de nacht met zo’n vraagstuk bezig ben geweest. Wonder boven wonder vond ik als enige van de klas de oplossing en wel op een schier onnavolgbare wijze, door het toepassen van vectorenvergelijkingen. Daarna kon ik niet meer stuk bij mijnheer Sweerts. Ik hoefde ook nooit meer voor het bord te komen. Het komt wel goed met dat knaapje, moet hij bij zichzelf hebben gedacht.
Huub Mous 17-3-2016 in zijn weblog
zo 15 mei 2016 / 19:00 tot +/- 19:45 / Grote Zaal
BeantwoordenVerwijderenLeven in de tijd van Ignatius van Loyola (1491-1556)
College door Luc Panhuysen
Voorafgaand aan het concert 'Benedicta es' door Weser Renaissance om 20.15 uur, geeft historicus en schrijver Luc Panhuysen om 19.00 uur een college over Ignatius van Loyola (1491-1556).
Ignatius van Loyola (1491-1556) leidde het losbandige leven van een jonge Spaanse edelman tot het moment dat een kanonskogel zijn benen verminkte.
De omslag was radicaal: hij raakte geen wapens meer aan, wijdde zich aan vasten, zelfkastijding en het gebed. De vechtersbaas in hem stapte naar een geestelijk niveau; Loyola stichtte de Sociëteit van Jezus (de Jezuïeten) die het opkomende protestantisme moest terugdringen en waarvan hij de eerste ‘generaal’ werd. De Jezuïeten groeiden spoedig uit tot een van de meest controversiële en agressieve geestelijke orden van het christendom.
Weser Renaissance
Benedicta es + college Ignatius van Loyola
Spaanse Marialiederen teder, stralend en vloeiend
Maria was in de 16e eeuw, de tijd van de contrareformatie, hét onderwerp van talloze kunstwerken: schilderijen, beelden en vooral ook muzikale werken. De Marialiederen van de Spaanse renaissancecomponist Cristóbal de Morales (ca. 1500-1553) staan in dit programma centraal. Van teder tot stralend, uitgebalanceerd en vloeiend: Morales’ muziek wordt wel de perfecte renaissancepolyfonie genoemd.
Morales was als zanger aan de Sixtijnse kapel in Rome verbonden. Al tijdens zijn leven was hij beroemd om de unieke muzikale expressie in zijn composities. Vocaal ensemble Weser Renaissance uit Bremen, gespecialiseerd in het repertoire van de 16e en 17e eeuw, is de perfecte uitvoerder voor deze sacrale polyfonie.
Muziek voor de Maria-verering van Cristóbal de Morales:
Missus est Gabriel
Kyrie, Gloria uit Missa 'Benedicta es coelorum Regina'
Sancta et immaculata
Regina caeli laetare
Credo uit Missa 'Benedicta es coelorum Regina'
Ave Maria, gratia plena
Ave Regina caelorum
Candida virginitas
Sanctus, Benedictus uit Missa 'Benedicta es coelorum Regina'
Exaltata est, sancta Dei genitrix
Agnus Dei uit Missa 'Benedicta es coelorum Regina'
Salve Regina
Weser Renaissance
Manfred Cordes dirigent
Luc Panhuysen
Historicus en schrijver Luc Panhuysen (1962) studeerde geschiedenis aan de Universiteit van Groningen. Hij schreef breed toegankelijke en goed ontvangen boeken over Nederlandse geschiedenis.
foto: Erik van Gurp
Zijn doorbraak kwam in 2005 met zijn dubbelbiografie De Ware Vrijheid en met zijn dicht op de huid van 17e-eeuwers geschreven Rampjaar 1672. Over de godsdienstwaanzin in de zestiende eeuw schreef hij De beloofde stad en Jantje van Leiden. Onlangs verscheen een bundeling van zijn artikelen met als titel De Gouden Eeuw. Panhuysen is een veel gevraagd spreker, werkte mee aan verschillende luisterboxen en is regelmatig te horen en zien op radio en televisie. De collegereeks 'Leven in de tijd van de oude muziek' stelde hij speciaal voor het Muziekgebouw samen.
Bibliografie
• De beloofde stad. Opkomst en ondergang van het koninkrijk der wederdopers (2000)
• Jantje van Leiden (2002)
• De Ware Vrijheid. De levens van Johan en Cornelis de Witt (2005)
• Rampjaar 1672. Hoe de Republiek aan de ondergang ontsnapte (2009)
• Een Nederlander in de Wildernis. De ontdekkingsreizen van Robert Jacob Gordon (1743-1795) in Zuid-Afrika (2011) - in opdracht van het Rijksmuseum.
• De Gouden Eeuw. 17 portretten en momenten (2013)
Huub Mous over het Ig, uittredende Jezuïeten en mer over de school, dan theologie.
BeantwoordenVerwijderenhttp://www.huubmous.nl/2016/04/28/ketter-of-modern-in-de-jaren-dertig/
Twee broers zaten op het Ig: Jacobus (Sjaak of Jacques) (*1944) en Paulus (*1948) van den Berg. Ze waren zoons van een belastingconsulent en accountant Cornelis van den Berg (1914-1985) met woonhuis en praktijk aan de Jacob Obrechtstraat 81.
BeantwoordenVerwijderenIk kan mij toch wel herinneren dat ik met Sjaak in de 2e klas heb gezeten. De jongeman zat links achter in de klas en gaf zich uit voor Dumont. Ik had geen echt contact met hem. Hij was rustig en vrij onopvallend.
Jaren na school woonde Sjaak te Amstelveen en Paulus in Buitenveldert op loopafstand tot 1979, vervolgens naar het chique Bijlmer. Beiden zijn misschien verhuisd naar het binnenland.
Paul Woltering (10-6-1942) overleden op 24-3-2016. Begraven te Aardenburg (Zeeuws-Vlaanderen).
BeantwoordenVerwijderenIn memoriam Paul Woltering met een kleine biografie.
VerwijderenPanelen met namen van de 30 oorlogsslachtoffers ingevoegd. Informatie van het depot kostbaarheden te Nijmegen. Met name die van Han Hutjes die op de Dam tijdens de schietpartij 7 mei 1945 is omgekomen.
BeantwoordenVerwijderenZie tekst en afbeeldingen boven.
De fotografieën der panelen staan op 60% vanaf het begin.
VerwijderenPetrus Martinus Beijerbergen van Henegouwen, geb. 21-7-1915, is de juiste spelling van de naam, dus zonder tussen-s.
BeantwoordenVerwijderenIn het Reünieboek (1995) p84 staat foutievelijk Beyerbergen-Van Henegouwen.
Nog mooier dat een overlijdensadvertentie inzake pater André geheel vol staat met tussen-s!
Het is dus:
Beijerbergen van Henegouwen.
maar er zijn vele familienamen met Beijersbergen (alleen).
Van Henny via Han tot Han CG
BeantwoordenVerwijderenHan van de Zacharias Jansestraat is het tweede deel van een drieluik over het leven van een jongen, geboren in het centrum van Amsterdam op het randje van de Jordaan en opgegroeid als tiener in de Watergraafsmeer van Amsterdam-Oost. In deze reeks vertellingen zijn de herinneringen van een tiener uit de jaren vijftig van de vorige eeuw vastgelegd. Ze geven een beeld van een rooms-katholiek gezin met vijf kinderen, waarvan de vader veel te vroeg overleed en de moeder het gezin noodgedwongen alleen moest bestieren. Zij zag haar oudste als eerste naar een middelbare jongensschool gaan - het St. Ignatiuscollege - waar hij ook misdienaar was, allerlei sporten bedreef en bijlessen kreeg voor Latijn en Grieks. Vanaf zijn zestiende jaar verdiende hij op zaterdag en tijdens vakanties als winkelhulp in een schoenenzaak zijn eigen zakgeld. Op achttienjarige leeftijd kwam de tijd voor dansles en de eerste vriendinnetjes. Met schoolvrienden werd in de zomervakantie naar Engeland gefietst of met een rugzak gelift. De vertellingen worden geïllustreerd aan de hand van foto’s en afbeeldingen uit familiealbums en archieven. Soms konden veel van deze herinneringen nog bevestigd worden door broers en zus. Door ook enkele vrienden en vriendinnen van toen te bezoeken en te spreken, wordt duidelijk hoe selectief ieders geheugen is. Het mengsel van mijn en hun herinneringen heeft tot dit verrassende stukje ‘geschiedschrijving’ geleid.
Bestellen bij Kemper Conseil Publishing
De brandkast van de Jezuïeten
BeantwoordenVerwijderenHet was in 1956 dat aangemelde leerlingen voor het St.-Ignatiuscollege te Amsterdam eerst toelatingsexamen moesten doen waarbij ook de kennis van de catechismus werd getest. Duidelijk werd de ouders meegedeeld dat wie slaagt nog geen garantie krijgt tot plaatsing. Alles bleek later eerder ‘n wassen neus om de macht van de schoolleiding te manifesteren en om de leerlingen te laten duchten. Jezuïeten zijn streng en de school is streng. Maar wie van goeden huize kwam had wel een streepje voor doch valt dit niet zo op met een duizendtal scholieren.
Dan kwam er bericht dat al een jaar succesvol Vormingsdagen werden gehouden waarin de scholier werd voorbereid op een zich losmaken van de speelse jeugd en hem voor te bereiden op de weg naar volwassenheid. Dit is bij de Jezuïeten uniek met hun pedagogie: voorop staat het maxime dat de mens als geheel moet worden gezien. Het geloof staat aan de top, hieronder of hierin wordt de wetenschap beoefend. Het omgekeerde sedert de Franse Revolutie is dus uitgesloten, de rationele wetenschap dient het geloof niet te overvleugelen!
Voor aanvang van de lessen, altijd ruim een week na begin september moesten we ons op de school verzamelen. De lezingen die we kregen waren slaapverwekkend als ook oninteressant, iets wat we eerst later beter konden begrijpen. Ik herinner me pater Kropmansnoot uitspraak: “Er is een muur om je verleden, nu gaat het geloof de rol vervullen in je leven met daarin de intellectuele vorming, je mag nog wel even over de rand heen kijken maar meer dan ook niet! Tenslotte was er het Marialof, want de Maagd speelt een voorname rol in de Ignatius’ pedagogie.
Nu bedenk ik mij dat het hele idee van Vormingsdagen wellicht van Kropman is gekomen…
Ondertussen werden wij in de school aan de Hobbemakade rondgeleid, klassen en zalen als ook het mysterieuze patershuis (wat bij de Jezuïeten geen klooster is), in de hal een tegeltableau voor Maria, een beeld van Ignatius dat koningin Wilhelmina heeft afgeschoven, beide afbeeldingen in het Reünieboek 100 Jaar Ig (1995).
En dan werden wij geleid in een afgesloten kamer waarin een manshoge brandkast stond geplaatst. Pater Kropman opende de deur en we zagen kostbare kazuifels voorzien van robijnen. Nu weet ik dat de Habsburgse prinsessen over de bovenste en zichtbare wijde japon nog extra een voile rubis pêché kregen opgelegd. Ik herinner me ook nog dat wij stil werden van zulke pracht. Dus het is mogelijk dat of de robijnen op het kazuifel waren genaaid of dat ze in de knooppunten van een onzichtbaar visnet waren gevangen.
Nadien hebben we nooit meer de brandkast gezien, ook herinner ik namelijk niet dat tijdens een der vele concelebraties een dergelijk kostbaar parament werd gedragen maar weet ik nog goed dat ze er wel zijn en misschien nog in depot!
Jos Heitmann
Dr. Verhofstadt, C.J.W. (Carolus) (1905) 1956-1982
BeantwoordenVerwijderenIk zag op 5 juli 1976 een lange man de Albert Cuypmarkt inlopen die sprekend op Verhofstadt S.J. leek. Hij keek naar mij en ik naar hem maar beiden liepen we door. Opvallend was dat de man een oog bezat.
In de kapel van het Ig bevonden zich tot 1999/2000 drie schilderijen aan de rechter wand met daaronder de namen vermeld van 30 (oud-)leerlingen die de Tweede Wereldoorlog niet hebben overleefd. De schilder was Lambert Simon.
BeantwoordenVerwijderenOnlangs werd ik benaderd door een oud-leerling die zich meent te herinneren, dat een van de slachtoffers is omgekomen bij de schietpartij van 7 mei 1945 op de Dam.
Ervan uitgaand, dat de namen alfabetisch waren gerangschikt onder de schilderijen, moet de zwart-wit foto het middelste exemplaar zijn geweest. Geen van de hier zichtbare namen (Defour, Dirks, Dijkzeul. Engers, Fischer, von Frijtag Drabbe, Fröhlich, Goseling) heb ik terug kunnen vinden op de Stichting Memorial voor Damslachtoffers 7-5-1945. Helaas zijn de namen op de kleurenfoto niet leesbaar. Over een afbeelding van het derde schilderij beschik ik niet.
Het raadsel is opgelost! Gisteren ontving ik een reactie van pater Ben Frie SJ (beheerder van het archief van de orde). De panelen met de namen zijn destijds keurig gefotografeerd (zie bijlage). Han Hutjes is de op de Dam in Amsterdam tragisch omgekomen oud-leerling van het Ig.
BeantwoordenVerwijderenOver de schietpartij op de Dam verschijnt er binnenkort een boek. Hierin zal ook aandacht worden besteed aan Han Hutjes de oud-leerling van het Ig wiens naam was vermeld op het oorlogsmonument in de kapel. Pas zeer recent werd ontdekt, dat op de bijgesloten kleurenfoto inderdaad onder het schilderij links het paneel met Han Hutjes is te zien.
BeantwoordenVerwijderenDe schrijfster van het boek heeft op haar beurt ook contact opgenomen met pater Ben Frie SJ (beheerder van het kunstdepot van de Nederlandse Jezuïeten in Nijmegen) met de vraag of de opgeslagen schilderijen wellicht gefotografeerd konden worden.
Vorige week dinsdag kwam zijn reactie: Ons archief is verplaatst naar Leuven en we hebben moeten reorganiseren. De omvangrijke doeken zijn nog een keer uitgerold geweest, maar de artistieke waarde inschattend, hebben we toch moeten besluiten om ze te vernietigen. De naamplaatjes echter blijven bewaard in ons archief; hun positie aan de wand van de collegekapel is geschiedenis.
Dit nieuws wilde ik jullie zeker niet onthouden. Ik vermoed dat Jos Heitmann op zijn website dit onderwerp niet onbesproken zal laten.
Terecht is jullie frustratie groot ten aanzien van het vernietigen van de schilderijen en het slopen van het orgel. Als kleine pleister op de wonde wil ik jullie informeren over de plannen en de uitvoering van het groot onderhoud aan het schoolgebouw in de Nicolaas Maesstraat inclusief de voormalige kapel.
BeantwoordenVerwijderenVanaf 2015 is het Montessori Lyceum hiermee gestart met de bedoeling, dat in de opeenvolgende jaren tijdens de zomervakantie telkens een gedeelte van het gebouw wordt aangepakt. Vanwege de status als monument is er bij een aantal zaken de toestemming noodzakelijk van De Commissie voor Welstand en Monumenten van de Gemeente Amsterdam. Dat geldt met name voor de buitenkant van het gebouw, maar ook voor het interieur van de voormalige kapel (thans onze aula). Reken er maar op dat we hier zorgvuldig mee om zullen gaan.
De situatie op dit moment is dat de bij de verbouwing in de jaren-60 aangebrachte stalen ramen weer vervangen zijn door houten kozijnen. Aan de kant van de binnenplaats is dat werk voltooid (zie foto) en aan de kant van de Nicolaas Maesstraat al gedeeltelijk. De natuur- en scheikundelokalen plus de gang op de begane grond zijn volledig vernieuwd. Alle eind jaren-70/begin jaren-80 vezelplaten en de verlaagde balkenplafonds zijn verwijderd. Volgend jaar is de eerste verdieping aan de beurt voor een complete interne vernieuwing en het jaar daarop de tweede verdieping. Het huidige muzieklokaal (voorheen tekenlokaal van het Ig) zal uiteraard een aparte behandeling krijgen, zodat zo veel mogelijk historische elementen (o.a. plafond) bewaard zullen blijven.
De voormalige kapel staat op de rol voor 2018/2019. Ik ga ervan uit dat het hierbij voornamelijk zal gaan om schilder- en stucwerk. Het is de bedoeling dat de doffe volledig dichtgeslagen kunststofplaten aan de buitenkant van de glas-in-loodramen vervangen zullen worden door transparant glas. Het werk van Joep Nicolas zal dan in oude glorie te bewonderen zijn.
Inderdaad is besloten dat het Montessori Lyceum de huidige stek niet gaat verlaten. Het gebouw aan de Pieter de Hoochstraat en dat aan de Ruysdaelstraat staan op de nominatie om gesloopt te worden en vervangen door nieuwbouw. Wanneer dit zal gebeuren, is nog onduidelijk. Niet uit te sluiten valt overigens, dat wij in het scholenplan van de Gemeente Amsterdam pas vanaf 2020/21 aan de beurt zijn.
BeantwoordenVerwijderenVriendenborrel St.-Ignatiusgymnasium 18 november 2016
BeantwoordenVerwijderen=====================================================
De tijd was in de twee of drie jaar van deze borrel ten derde male veranderd, nu beginnend om 17 uur. Toen ik bij de nieuwbouw aan de Jan van Eijckstraat aankwam was de deur niet eens open dus besloot ik een ommetje te maken om mijn sigaar helemaal op te roken.
BeantwoordenVerwijderenMaar dan nog, als ik de hal betreed is er eveneens niemand, ik wacht maar dan stap ik brutaal op twee overleggende personen af die mij geruststelden iemand te roepen. Als ik dan iemand zie verschijnen, bemerkt deze mij niet eens dus snel ik hem achterna. Eindelijk de goeie te pakken: Mr. Reinier W.L Russell, beroepsmatig advocaat en voorzitter van de Vrienden van het Ignatiusgymnasium, een jeugdig man. Hij wijst mij de weg naar de aula, een stuk kleiner dat die aan de Hobbemakade maar wel sfeervol. Een verrekt smalle Bühne waar je bijna van af valt.
“Ga zitten en neem een drankje.” Zitten kan wel maar het buffet moet nog geopend worden. Op de tafel liggen rode doeken en staat een kaart met prijzen, ojee. Ondertussen spelen piepjonge meisjes op de vleugel, de noten lezend vanaf een klein screen. Ze doen niet meer dan ‘n incipit van wat klassieke melodieën waarop ik ze aanmaan de muziek toch vooral af te maken want stoppen doet pijn. J.S. Bach heeft zijn zoon zelfs daarvoor een oorvijg gegeven! Ze kijken mij verbaasd aan.
Het loopt geleidelijk voller en ik heb een korte babbel met Russell. Hij is afgestudeerd aan Fons Vitæ, ik moest even nadenken, ja, dat is dan na de menging van jongens en meisjes om 1970. Een andere verrassing volgt straks. Ik verzoek hem om, als het hem uitkomt, mij voor te stellen aan de vrouwelijke rector om wat te vertellen over mijn weblogactiviteit van het voormalige St.-Ignatius-college en even later komt hij terug met een jonge vrouw die een hoge positie heeft in de schoolorganisatie, mevrouw de rector is namelijk afwezig. Beiden horen mijn verhaal aan waarmede ik mij keurig heb voorgesteld. Dat dit z’n voordeel heeft zal blijken.
De zaal loopt vol met massa jong grut en ik ontwaar een rondborstige met strak minirokje die ik al een paar maal in de hal zag huppen. Scholieren zijn anders dan de vroegere met enkelrokken. De jonkies zitten allicht nauw bijeen, ik blijf dichtbij de vleugel zitten. Opeens komt een vrouw op mij af die me twee fiches voor een drankje geeft. Aha, dus toch een coulance van de Vrienden!
Niet eens zoveel oudere mensen, wel zij van geschat voormiddelbare leeftijd. Ik besef nu al de oudste te zijn en geeft mijn ogen goed de kost.
Een leraar begroet mij, hij moet dus over mij al gehoord hebben.
De Vriendenavond wordt geopend door de welbespraakte wiskundeleraar wiens naam ik niet genoteerd, en geeft een amusante start. We moeten elkaar in de beide schouders knijpen en goed schudden, met als laatste een klap op de bil. Met aardig gerucht wordt deze procedure uitgevoerd. Ik doe hieraan voor de veiligheid maar niet mee. Dan kan het beginnen.
Een vijftal studenten geven een acte de présence van hun buitenschoolse activiteit.
BeantwoordenVerwijderenEen winnaar van het Amsterdamse studentencabaret, een waarlijk recital van piano, met zang d.m.v. een dubbeloptreden, ‘n deelneemster van Voce Kids 2015. Dan de verrassend knappe Eline Duijsens die zich al waarlijk heeft ontwikkeld tot ‘n beroepsfotografe van de spelers in popconcerten (als de naam maar goed is) en zelfs een goede naam gekregen heeft. Van de Vrienden heeft zij in 2016 een telelens van €1000 geschonken gekregen en ten slotte een rapper. Alle zang is natuurlijk in de Engelse taal.
Een stukje college door een chemicus die moleculair voedsel heeft bestudeerd in een klasse restaurant en foto’s laat zien van zijn culinair werk. Ook een oregano thee-liqueur is zijn vondst, we mogen later proeven.
Dan besluit Russell met de toelichting wat de vereniging zoal doet, netwerk en gelden vergaren voor steun aan de studenten, waarvan we al een aantal voorbeelden hebben mogen aanschouwen. Er zijn honderd leden en Linkedin telt 500. Ook is al een legaat van €5000 met rente aangeboden.
De borrel kan beginnen en ik zal het merken want de leraar komt wederom op mij af en ik heb met hem wel een half uur gesprek. Hij is afgestudeerd aan de VU. Ik vertel hem aan mijn boek bezig te zijn o.b.v. mijn manuscript uit 1979 over een schrijver in de precaire Duitse tijd. Ook laat ik blijken van mijn prudentie t.a.v. dit (hachelijke) onderwerp. Voor hem geen probleem! De tijden zijn veranderd of iets met die formulering. Zeker t.a.v. Wagner dat weet ik wel. Nog mooier, ik moet mijn boek, waarvan mijn voornemen is dit angstvallig privé te houden, juist wel in de handel laten brengen! Maar dat kan niet, mijn schrijfstiijl toen en nu is bepaaldelijk niet professioneel; ook voor hem niet erg. Van het een komt het ander, hij heeft Ernst Jünger gekend, maar ik ook! Zo wisselen wij de informatie uit. Ik krijg de indruk erfelijk belast te zijn met die vroegere tijd en de naoorlogse reactie daarop en de angst je te verspreken met alle ellende van dien. Hij wimpelt dit af. Tja, dit moet je maar effe meemaken!
Over de Hobbemakade geen woord. Ik hoor over Bressers Dochter Henny die met pensioen is. Zij woont vlakbij maar is er niet, soms wel voor advies, verneem ik. Maar de verrassing is de kleindochter van onze Duits leraar Bresser te spreken, neerlandica gelijk haar voornoemde tante, en nog een lange tijd ook! Ze is ouder in dit jonge lerarenbestand, was vroeger hier ook al zo, de Sweersen, Rooijmansen en Lorié’s bestaan niet meer. Iemand laat de naam vallen van de overleden pater Hans Wilting, hetgeen mij bekend is en ik al in mijn weblog heb bijgeschreven. Ze wil wel in het Archief van Amsterdam de Ignatiusfiles bekijken, maar wat ze daarmee gaat doen is me niet duidelijk.
Opeens meldt zich een vrouw die aan de Hobbemakade heeft geleerd. Ach ja, ook na 1970 toen het onderwijs aldaar gemengd werd. Het kan niet anders dan dat velen over mijn bijzondere aanwezigheid spreken.
Maar als ik een danig lange man spreek die jonger oogt dan zijn uiterlijk, hoor ik dat dit strenge gezag van voorheen pijnlijk was maar op latere leeftijd juist wordt gewaardeerd omdat je wel wat geleerd hebt! Volledig mee eens.
Ik heb geleerd de oudste te zijn geweest en dat de Hobbemakade geen enkel teken van leven heeft bij de aanwezigen. Het is voorgoed voorbij maar de legaten zullen binnenstromen. Of ik volgend jaar wederom zal gaan lijkt me onwaarschijnlijk maar vandaag heb ik wel mijn lidmaatschapsgeld overgeschreven.
Ter informatie:
Vrienden van het Ignatiusgymnasium
Jos Heitmann
AMSTERDAM
19-11-2016
Beste oud-Ignatianen,
BeantwoordenVerwijderenEnige tijd geleden ontving ik bericht van pater Ben Frie SJ dat de kruisweg van het Ig in 2000 of 2001 is overgeplaatst naar de grote kapel van het Berchmanianum in Nijmegen. In december 2016 zijn de bewoners naar een nieuw onderkomen verhuisd. De kruiswegstaties zijn inmiddels / of worden in de kapel van deze nieuwe locatie geplaatst.
Jezuïeten verlaten Berchmanianum in Brakkenstein
Hier een link naar de aankondiging van de verhuizing. Deze vond dus uiteindelijk pas een jaar later plaats. Via de andere link is een aantal foto's te zien van het oude Berchmanianum.
De overeenkomst met het interieur van het voormalige patershuis aan de Hobbemakade is verbluffend, maar ook niet vreemd. Kijk maar naar de architecten.
Bericht van Rolf Schoevaart 18-3-2017.
VerwijderenBerchmanianum bouw tussen 1927 en 1929
BeantwoordenVerwijderenBerchmanianum gebouw nu tot december 2016
Fotomateriaal.
VerwijderenEersteklas-leerlingen van het St.-Ignatius Gymnasium gaan op dinsdag 16 mei 2017 met hun verse kennis van de Griekse Mythologie buurtbewoners rondleiding geven door de Apollo- en Stadionbuurt.
BeantwoordenVerwijderenEcho 5-4-2017
Beste Josz-Vosz,
VerwijderenEen heel gek vraagje, maar ik ben van het Jongerenkoor Driebergen en we vieren volgend jaar ons 45-jarig jubileum en we zijn alle emailadressen van oud-leden aan het achterhalen, zo ook die van pater Toon Schermer s.j.. Weet u toevallig zijn emailadres of waar hij woont o.i.d.? U kunt mij mailen naar michiel-brantjes@hotmail.nl
Bij voorbaat dank!
Met vriendelijke groet,
Michiel Brantjes
PS: U mag hierna mijn reactie verwijderen als u wilt.
Gewenste gegevens verstrekt.
VerwijderenToon Schermer (S.J.)
BeantwoordenVerwijderen30 oktober 1943
Amsterdam
-
13 maart 2017
Nijmegen
Te zijner tijd zal de korte biografie wel gepubliceerd worden in de In Memoriam van de Jezuïeten in Nederland en Vlaanderen.
Ronald van der Maesen (1932) is geboren in Amsterdam als vierde in een gezin van acht kinderen.
BeantwoordenVerwijderenNa de middelbare school op het Sint Ignatiuscollege aldaar...
De necrologie van Toon Schermer, eindexamenklasgenoot en Jezuïet geworden.
BeantwoordenVerwijderenToon Schermer 1943-2017
VerwijderenToon Schermer werd midden in de oorlog geboren in Amsterdam op 30 oktober 1943, op de vooravond van het feest van Christus Koning. Hij was de middelste van drie kinderen in een kunstzinnig gezin: zijn vader was tekenleraar en kunstschilder en zijn moeder was zangeres en zangpedagoge. Toon volgde de HBS aan het Ignatius College en daarna de Schola Carolina in Den Haag, waar Latijn en Grieks werd gegeven aan toekomstige priesterstudenten. Op 7 september 1964 trad Toon in, het voorbeeld volgend van zijn oom Piet ter Steege. Hij studeerde theologie in Amsterdam en behaalde daar ook zijn diploma aan de Sociale Academie. Op 3 mei 1975 werd hij priester gewijd in Zeist.
Van 1973 tot 1981 was Toon groepsleider in het internaat van de Breul in Zeist. Daarna ging hij op tertiaat in Mexico. Vervolgens verhuisde Toon naar het nieuwe project “Vrijplaats” in Geervliet, waar hij werkzaam was als arbeidspastor in het Bedrijfsapostolaat en als basispastor in Pernis. Zijn werkterrein lag in Rotterdam Europoort, waar zijn aandacht vooral uitging naar de werknemers van Shell. In die tijd was Toon ook actief lid van de Mission Ouvrière, een internationaal gezelschap van jezuïeten die werkzaam zijn onder arbeiders.
In 1990 keerde Toon terug naar zijn geliefde Amsterdam. Hij werkte er tot 2004 als
gevangenispastor in de Penitentiaire Inrichting Amsterdam Over-Amstel, beter bekend onder de naam Bijlmerbajes. Hij woonde aanvankelijk op het Ignatius College, waar hij minister was. Toen het College sloot verhuisde hij naar een kleine communauteit in de De Lairessestraat.
VerwijderenIn die tijd manifesteerde zich bij Toon een progressieve oogziekte, waardoor hij steeds slechter kon zien en uiteindelijk nagenoeg blind was. Deze visuele handicap leidde ook tot verscheidene ongevallen, waardoor hij meermalen in Nijmegen moest revalideren. In 2014 verhuisde Toon voorgoed naar Nijmegen, waar hij lichamelijk en cognitief langzaam achteruit ging. Hij klaagde echter nooit. De verhuizing van het Berchmanianum naar de nieuwbouw heeft hij nog meegemaakt, maar op 13 maart overleed hij in de vroege ochtend.
In de preek bij zijn laatste geloften refereerde Toon aan het eerste hoofdstuk uit de brief van Jacobus: ieder mens moet vlug zijn om te luisteren, maar langzaam om te spreken, weest uitvoerders van het Woord en niet alleen toehoorders, kijk niet vluchtig in de spiegel, maar ken jezelf. Daarin herkende Toon zich. Hij kende zichzelf, hij aanvaardde zichzelf, ook zijn zwakkere kanten. Hij geneerde zich niet snel, had weinig menselijk opzicht. Hij aanvaardde de mensen zoals ze waren en de dingen zoals ze kwamen. “Als ik alles op me af laat komen, dan ervaar ik heel diep dat het zo goed is, dan ervaar ik dat God mij op deze weg zet, dat ik door Hem die weg kan gaan”.
Bron:
VerwijderenIn memoriam overleden Nederlandse jezuïeten 2016-2016
Familieberichten.nl
Dag Jos, Huub en Nard,
BeantwoordenVerwijderenAfgelopen week heb ik de bekende docentenlijst weer eens bijgewerkt. Belangrijkste aanvulling is het overlijden van oud-rector Henk Ruhe. Verder heb ik aan de hand van de lijst met paters en surveillanten (met dank aan Jos) hier en daar voorletters toegevoegd.
Graag vraag ik jullie aandacht voor het speldje van het koor. Klopt het dat je direct bij aankomst dit kreeg of pas wanneer je vertrok als koorlid. Het eerste lijkt me het meest logisch wanneer je naar de foto kijkt van de radio-opname in de AVRO-studio in 1964. Veel koorleden hebben dit speldje op de revers zitten. Zelf sta ik bij de alten op de eerste rij (aan de rechterkant) links naast de jongen met het witte overhemd.
De beste wensen voor 2018!
Met vriendelijke groet,
Rolf Schoevaart
P.S. Inmiddels ben ik al een jaar met pensioen. In het kader van het afbouwen ben ik nog steeds twee à drie dagen per week op het Montessori Lyceum om het archief verder te ordenen.
Rolf,
BeantwoordenVerwijderenVeel dank voor je zeer informatieve mail.
Ik loop de foto's even langs:
- De lijst van het docentencorps zal ik nog eens leggen naast de mijne; veel zal er niet verschillend zijn, denk ik.
- Vreemd: dat speldje kan ik mij totaal niet herinneren. Had ik het ooit gekregen (2x zelfs, in 1961 tijdens mijn overgang en in 1966 na mijn eindexamen), dan had ik het stellig bewaard en gekoesterd. Weten Jos en Huub van het bestaan ervan af?
- Over "Afscheid van het koor" heb ik wat geschreven op http://nardloonen.nl/2012/12/17/7-sacramenten-1959-1966-27/.
- Die AVRO-foto heb ik al vaker bestudeerd, maar ik herken niettemin maar weinigen meer. Ik sta helemaal rechts in de voorste rij bassen. Met bril, stropdas en pochet, en inderdaad met een speldje op mijn revers, dat verdacht veel lijkt op het speldje dat Frank Garnier, links boven Bernards hoofd, ook op heeft. Maar toch herinner ik het me niet.
Over de ontwikkelingen van het koor en de liturgievernieuwing heb ik mijn gedachten en herinneringen laten gaan op http://nardloonen.nl/2012/11/20/7-sacramenten-1959-1966-67/. Maar misschien had je dat al eerder eens gelezen. Daar ook die geweldige foto van het koor voor het Pelsorgel.
Ook jij alle goeds in 2018 en met je afkicken op het ML.
(Helemaal terzijde: ML is hier een dubbele afkorting: enerzijds voor "Musées de Langres", anderzijds voor eentje daarvan, het "Maison de Lumière", een prachtig, vrij recent museum rond Diderot en de Verlichting. Kijk maar op http://www.musees-langres.fr/maison-des-lumieres-denis-diderot/. Mocht je er eens in de buurt zijn: van harte aanbevolen, en tevens welkom bij mij, 15 km verderop.)
Nard Loonen
Beste Rolf,
BeantwoordenVerwijderenOp 8 januari 1966 moet pater Huijbers weer volledig hersteld zijn geweest. Ik heb toen met hem gesproken. Hij heeft zich toen letterlijk over mij ontfermd zoals ik beschreven heb in het boek Tegen de tijdgeest, terugzien op en psychose.
Groet,
Huub
BeantwoordenVerwijderenRolf,
Met permissie: de handtekening van de voorzitter is die van mij. Met enige moeite kun je er "l j m loonen" in lezen.
Wellicht was de materiaalman Rob Cornelissen - ik ben daarvan niet zeker. Onderaan, zonder enige twijfel, B M Huijbers sj. De andere handtekeningen kan ik niet ontcijferen.
Nard
Dag Nard,
BeantwoordenVerwijderenBedankt voor de aanvulling en zeker wat betreft de correctie. De handtekening van de dirigent op mijn certificaat is inderdaad ook die van Bernard Huijbers. Ik had de nogal groot uitgevallen j van sj als een f gelezen en de b als een t. Dan wordt het al gauw turf van Veelenturf. Het ‘naast elkaar leggen’ van jouw certificaat en het mijne is het sluitend bewijs.
Met vriendelijke groet,
Rolf
Paul Welling
BeantwoordenVerwijderenzaterdag 9 september 2017
Genealogisch blog 225
Ignatiuscollege, de grote ommekeer
Bij het opruimen van mijn boekenkast kwam ik enkele dagen geleden twee boeken tegen die uitgegeven zijn ter gelegenheid van het 85-jarig en 100 jarig bestaan van het St. Ignatiuscollege (Ig) in Amsterdam. Onwillekeurig gingen mijn gedachten terug naar de zeven jaren, dat ikzelf daar op het gymnasium zat. Tot aan het schooljaar 1963-1964 was het St. Ignatiuscollege een van de onwrikbare steunpilaren onder het rijke roomse leven. De paters Jezuïeten hadden bijzonder goed door hoe ze hun zuil overeind moesten houden. Daarvoor stoomden ze de toekomstige katholieke elite klaar.
VerwijderenIn eerdere Genealogische blogs (31, 34, 59, 120, 148) heb ik het een en ander verteld over mijn tijd op het Ig. In dit verhaal wil ik door de bril van 2017 nog eens terugkijken op die roerige jaren, toen in het begin alles nog zo vertrouwd was als het vele jaren geweest was, maar op het einde in 1967 was de wereld enorm veranderd.
Toen ik in de zesde klas van de lagere school zat gaf hoofdmeester Joh. Ram mijn ouders het advies mij die klas nog een keer over te laten doen. Mijn vader was het daar niet mee eens en vond, dat ik naar het gymnasium moest op het Ignatiuscollege. Een gevolg daarvan was, dat ik toelatingsexamen moest doen, want ik had geen positief schooladvies. Daarvoor slaagde ik en in september 1960 toog ik voor het eerst op mijn nieuwe fiets naar de Hobbemakade, of beter gezegd de Pieter de Hooghstraat, want daar was de ingang van het college. Je kon de school in ofwel door het groene poortje recht tegenover de MULO aan de andere kant van de straat, ofwel via een grote hal op de hoek met de Nicolaas Maesstraat (beide ingangen zijn te zien op de foto hierboven). In die hal hingen op prikborden allerhande mededelingen van de paters voor de leerlingen en uitslagen van sportwedstrijden. Op de cour kon je je fiets kwijt onder een groot afdak tegen het met klimop begroeide schoolgebouw en elders onoverdekt. In mijn begintijd op het Ig had de cour iets magisch. In het midden lag een handbalveld, waar de leerlingen van de lagere klassen in de pauzes nog wel vaak spelletjes deden die thuis hoorden op de lagere school. Rond de cour was een vrij breed tegelpad waar de leerlingen uit de hogere klassen hun rondjes liepen, vaak “brevierend” met een schoolboek om nog wat na te kijken voor het komende proefwerk. De paters liepen er ook geregeld rond met hun brevier in de hand en werkten zodoende hun dagelijkse gebeden af. Op de cour in de hoek bij de Pieter de Hooghstraat lag de gymnastiekzaal en was de tram, een rij toiletten en urinoirs onder een afdak. (op de bovenstaande foto waren beide er nog niet).
Op de kop van de cour bij de ingang van het patershuis was een bordes. Was er wat bijzonders dan spraken de rector of de zesde klassers de leerlingen vanaf het bordes toe. Het bordes werd ook vaak gebruikt voor het maken van groepsfoto’s van de leraren, paters en soms van leerlingen. Klassenfoto’s werden in mijn tijd altijd naast het patershuis gemaakt. Daar was een hogere trap waarop een hele klas kon worden gepositioneerd. Tijdens de pauzes was het bordes het terrein van pater prefect, of, zoals wij zeiden, de pens. De pens, in mijn tijd pater Herman Bruseker, hield de leerlingen nauwkeurig in de gaten. Wie iets deed wat niet toegestaan was, werd eruit gepikt en kon rekenen op een passende sanctie.
VerwijderenToen ik in Vα zat bestond het lesrooster bijna geheel uit onderricht in talen. Het tekort aan verplichte lesuren werd ingevuld met een paar uur biologie. Mevr. Klap, die wist dat alpha’s niet echt geïnteresseerd waren in exacte vakken, dacht haar lessen voor ons de moeite waard te maken door de erfelijkheidsleer te behandelen. Mocht niet baten. Daarop vroeg ze mij een keer waarom ik zo zat te klieren. U geeft zo slecht les, was mijn antwoord. Ik moest mijn direct gaan melden bij de pens. Die vroeg wat ik gedaan had en schreef mijn vier vellen met strafregels voor. Uit het kleinste blocnote dat ik kon bemachtigen scheurde ik vier velletjes en schreef die vol met de opgedragen strafregels. Nog geen vijf minuten was ik daarmee bezig. Ik melde me de volgende dag met de opgedragen strafregels bij de pens. Dat was volgens hem niet de bedoeling, dat waren geen vier vellen van gebruikelijke grootte die ik vol had moeten schrijven. Ik verweerde me met de opmerking, dat hij niet had aangegeven hoe groot de vellen met strafregels moesten zijn. De pens liet het er verder bij, ik had strikt genomen aan zijn opdracht voldaan.
Een van de leraren die het meest benadrukte, dat wij tot de toekomstige elite behoorden, was ongetwijfeld wiskundeleraar pater Cees Minderop. Hij hield ons elke les voor, dat wij, leerlingen van het gymnasium, de opgaven, die hij behandelde, moesten begrijpen. De kinderen aan de overkant op de MULO in de Pieter de Hooghstraat losten de wiskundesommen op met apekunstjes. Hij eiste van ons begrip voor het oplossen van vraagstukken, terwijl hij het hele schoolbord zo vol kalkte met formules, dat na een paar lessen zijn zwarte pij wit was van het krijt. Begrepen we een vraagstuk niet, dan werd Minderop driftig. Een keer zo erg dat hij de bordenwisser in mijn richting de klas in smeet. Door te bukken kon ik het projectiel ontwijken, maar Frans Wiggerman, die achter mij zat, werd vol getroffen. De klas wist niet wat er gebeurde. Minderop, echter, ging onverschrokken verder met zijn les alsof er niets aan de hand was.
VerwijderenNa de officiële lesuren konden de leerlingen van het Ig nog twee uur verder zwoegen in de huiswerkklas. Daar konden we onder toezicht van de dienstdoende surveillanten ons huiswerk maken. Volgens het reglement diende je te beginnen met het schriftelijke werk, dat de docent had opgegeven, daarna moest er in stilte verder gestudeerd worden. Wanneer een leraar twijfelde aan de discipline van huiswerk maken van een leerling, dan kon hij de jongen naar de huiswerkklas sturen. Ook kon je in de huiswerkklas extra begeleiding krijgen bij de vakken war je niet zo goed in was. Was je klaar met je werk, dan diende je direct naar huis te gaan, bij de school blijven hangen was geen optie.
De Jezuïeten zorgden niet alleen voor hoogwaardig onderwijs ook het geestelijke leven van hun leerlingen lag hen na aan het hart. Voor aanvang van het eerste leerjaar werd mij gevraagd hoe vaak per week, en op welke dagen ik dacht een H. Mis in een van de vele kapellen bij te wonen. Drie keer, gaf ik op, en ik kon tijdens die missen ook als misdienaar dienen, want dat was ik op de lagere school ook geweest. Sommige paters werkten hun dagelijkse mis in vlot tempo af, bij anderen moest je vrezen te laat te komen voor het eerste lesuur. Wanneer je een keer, om wat voor reden dan ook, zonder het te melden niet het opgegeven aantal malen ter kerke ging, dan kon je een sanctie verwachten. Jonge, nog niet volledig gewijde paters hielden elke morgen in de aula bij wie die dag aan zijn kerkelijke verplichtingen voldeed. Natuurlijk was een van de paters je biechtvader, meestal de klassenleraar. Over mijn biechtvader schreef ik in Genealogisch blog 34 van 14 maart 2016:
“Vanuit diezelfde angst vertelde ik als leerling op het Ignatiuscollege aan mijn biechtvader hoe ik mijn eigen seksualiteit ontdekte. Totdat ik zag, dat hij genoot van mijn biecht en zijn handen voortdurend onder zijn pij heen en weer gingen. Nooit meer heb ik gebiecht. Ik verliet de kerk een paar jaar later. Ik vond het voorval niet groot genoeg om het aan te melden bij de Commissie Deetman.”
VerwijderenNard Loonen, een jaargenoot die in een parallelklas zat, schreef in zijn blog onder de titel “7 Sacramenten (1959-1966) – 7/7”, dat dezelfde pater hem in een paarse onderbroek fotografeerde. Een klasgenoot van mij vertelde op een reünie in 1988 in tranen, dat hem hetzelfde overkomen was. Het is niet aan mij zijn naam te noemen.
Voor je persoonlijke geestelijke heil was het niet ongebruikelijk om na schooltijd of ’s avonds bij een pater langs te gaan en op zijn kamer met hem te spreken over jouw zoektocht naar de zin van het leven. Ik heb vanuit die gedachte vele uren zitten praten met pater Dyonisius van Lier, die ik, als vriend, bij voorkeur “Dirkie” noemde. Voor mij stond het vast: de paters op het Ig misten drie dingen: een radio om te vernemen wat er in de buitenwereld gaande was want ze moesten weg uit het besloten wereldje van het patershuis en de school, eigen geld om economisch onafhankelijk te zijn en te kunnen doen wat ze zelf wilden en een vrouw, want als een man zijn eigen sexualiteit verplicht was te onderdrukken dan kwamen daar zeker narigheden van. Het zou niet lang meer duren, voordat ik daarin gelijk kreeg.
VerwijderenEen ander voorbeeld van de zorg voor het geestelijke leven van de leerlingen vormde de Mariacongregatie. Grote voorganger in mijn tijd was pater Jan Hirs. Door middel van speciale kerkdiensten in de pas gerenoveerde huiskapel en processies over de cour kreeg de verering van de H. Maagd Maria vorm. Trouwe leden van de congregatie droegen dagelijks een speldje en bij Mariafestiviteiten een lichtblauw lint met een medaille om hun nek. Tijdens de schoolkampen in Dorst en Vilsteren, waaraan ik heb deelgenomen was er in de centrale tent een Mariahoekje.
Voor je persoonlijke geestelijke heil was het niet ongebruikelijk om na schooltijd of ’s avonds bij een pater langs te gaan en op zijn kamer met hem te spreken over jouw zoektocht naar de zin van het leven. Ik heb vanuit die gedachte vele uren zitten praten met pater Dyonisius van Lier, die ik, als vriend, bij voorkeur “Dirkie” noemde. Voor mij stond het vast: de paters op het Ig misten drie dingen: een radio om te vernemen wat er in de buitenwereld gaande was want ze moesten weg uit het besloten wereldje van het patershuis en de school, eigen geld om economisch onafhankelijk te zijn en te kunnen doen wat ze zelf wilden en een vrouw, want als een man zijn eigen sexualiteit verplicht was te onderdrukken dan kwamen daar zeker narigheden van. Het zou niet lang meer duren, voordat ik daarin gelijk kreeg.
Een ander voorbeeld van de zorg voor het geestelijke leven van de leerlingen vormde de Mariacongregatie. Grote voorganger in mijn tijd was pater Jan Hirs. Door middel van speciale kerkdiensten in de pas gerenoveerde huiskapel en processies over de cour kreeg de verering van de H. Maagd Maria vorm. Trouwe leden van de congregatie droegen dagelijks een speldje en bij Mariafestiviteiten een lichtblauw lint met een medaille om hun nek. Tijdens de schoolkampen in Dorst en Vilsteren, waaraan ik heb deelgenomen was er in de centrale tent een Mariahoekje.
Twee muziekstukken hebben destijds grote indruk op mij gemaakt, zoveel zelfs, dat ik ze tegenwoordig nog grotendeels van buiten ken. Dat waren het Collegelied:
Verwijderen“Wij gaan langs Amstels wegen, bij zonneschijn en regen, ’t college blijft ons doel, wie ’t leven willen wagen, die komen hier bijeen”
en het Ignatiuslied:
“Ignaci, dat den Heer u zegene, G’en had niet minder dan gelijk, het zwaarste moet toch het zwaarste wegen en d’aard is minder dan ‘t hemelrijk”.
Uit tientallen of soms honderden aankomende mannenkelen klonken beide liederen overweldigend. Je was er trots op bij die uitverkorenen te horen.
De Jezuïeten begrepen heel goed, dat ze de opgroeiende katholieke Amsterdamse jeugd alleen op het rechte pad konden houden door hen ook na schooltijd aan zich te binden. De huiswerkklas was een voorbeelden daarvan. Daarnaast stond sport hoog in het vaandel vanuit de gedachte:
“Mens sana in corpore sano”. (Een gezonde geest in een gezondlichaam)
Er waren tal van sport verenigingen. Ik noem ze:
· RKAVIC (vroeger VIC), voetballen
· HIC, hockey
· RIC, roeien
· ZWIC, zwemmen
· TIC, tennis
· TATIC, tafeltennis
· CRIC, cricket
· SCHIC, schaken
Ik weet niet meer of er in mijn begintijd op het Ig nog een groep verkenners was.
Tussen de klassen werden eveneens tal van sportwedstrijden georganiseerd, zoals handbal op de cour, volleybal, voetballen. Het is daarom niet verwonderlijk, dat in Amsterdam en de regio menig kampioenschap werd binnengehaald. Geregeld brachten de sportverenigingen talenten voort, die later op een hoger plan naam maakten. In mijn beginjaren nog volledig in pij, namen de paters vaak ook deel aan sportwedstrijden. Wiltink, Van der Loo en Van der Berg konden een aardig balletje trappen.
Maar niet alleen met sport hielden de Jezuïeten de leerlingen van de straat. Jaarlijks voerden leerlingen van het Ig, aangevuld met meisjes van Fons Vitae, een groot toneelstuk op. Na afloop van de voorstelling was er feest. Voorzichtig dansten we met de meisje van het Fons op de muziek van Ivo Niehe en zijn Furies. De band bracht heel voorzichtig andere muziek de school in als die waarvoor Bernard Huijbers zich inzette. Omgekeerd leende het Fons jongens van het Ig voor de stukken die die school wilde opvoeren. Ikzelf ben zo een keer uitgeleend aan het Fons voor het stuk “Ik herinner me mama”. Ik heb een keer meegedaan aan een kleiner stuk op het Ig: De weerstaanbare opkomst van Arturo Ui van Berthold Brecht. Aan een uitvoering gingen vele uren van repeteren vooraf onder regisseur pater Carel van der Loo.
Elke klas organiseerde klassenavonden bij een van de leerlingen thuis. De eerste van Gym 1c vond bij mij thuis plaats. We sloofden ons uit elkaar te laten zien hoe goed we waren in muziek en het voordragen van gedichten. Maar centraal stond toch wel onze klassenleraar, hij was onze geestelijke leider en bepaalde wat goed voor ons was. Toen keken we nog tegen hem op al durfden we hem al en klein beetje in de maling te nemen. Hoe anders zou dat later zijn.
VerwijderenDe Academies boden de aanstaande elite de mogelijkheid na schooltijd hun intellectuele vermogens te vergroten door mee te doen aan de debatten over cultuur, kunst, literatuur enz.; het koor en het orkest noemde ik al. Jaarlijks organiseerde gymnastiekleraar Ed Seebregts (Sepi was zijn bijnaam) een fietsenralley in de omgeving van Amsterdam. Ik heb die een keer gewonnen met een groepje klasgenoten. Lorre, pater Louis Lorié, was de stimulerende kracht achter de Romereizen. Ik heb nooit deelgenomen aan een reis naar Rome. Vond mijn vader te duur. Mijn klas ging een keer een week naar Parijs om Racine en Molière op te snuiven. Ik schreef met Berend-Jan van den Boomen en Peter Elverding een verslag over die reis in De Harpoen. In mijn beginjaren op het Ig was er in de zomer een schoolkamp. Van het eerste kamp staat het lied “Geef ons maar ons Europa” op de melodie van Exodus nog steeds in mijn geheugen gegrift. Ik zing het nog vaak.
Rond 5 december brachten tal van (hulp)sinterklazen met hun zwarte knechten huisbezoeken aan katholieke Amsterdamse gezinnen. Het geld, dat daarmee binnengehaald werd kwam terecht bij goede doelen, vaak een kindertehuis in Chili. Bij de schoolleiding heerste enige bezorgdheid om de jonge Zwarte Pieten. Zij kregen tijdens de huisbezoeken vaak intieme dingen uit de bezochte gezinnen te horen, hetgeen voor de jongens aanleiding kon geven tot praatjes over die gezinnen. De angst was vooral, dat de jonge jongens bij gemengde huwelijken dingen te horen zouden krijgen die niet voor hun oren bestemd waren.
Naar De Harpoen, onze schoolkrant, keken we altijd uit. Welke situatie zou er nu weer op de hak genomen worden. Maar De Harpoen diende toch vooral om onze literaire aspiraties de vrije loop te laten. Er waren onder ons echte schrijvers. Al in 1962 schreef ik in De Harpoen, dat wij jongeren van toen behoorlijk met de Rooms Katholieke Kerk in onze maag zaten. Ik liet weten, dat de kerk mij persoonlijk niet veel meer zei. Voorbode van een definitief afscheid. Veel indruk maakte ik met een artikel over de dood van mijn moeder.
VerwijderenIn het schooljaar 1963-1964 begon de grote ommekeer. Zowel de HBS als het gymnasium barstten uit hun voegen. Vergroting van het college door nieuwbouw was de enige oplossing. Dus verhuisde de hele school naar de Banstraat en bleven de paters op de Hobbemakade achter. De Jezuïeten verloren daardoor niet alleen beetje bij beetje hun grip op de leerlingen, maar ook de grip op elkaar. Ik zat in de vierde klas en bleef dat jaar zitten. De voorgaande jaren was ik met taken en bijlessen, tijdens de zomervakantie voor Latijn bij een onooglijke lerares op de Linnaeusparkweg wier huis vol stond met boeken en blauw zag van de rook, en soms het een herexamen, steeds met hangen en wurgen overgegaan. Dat jaar niet meer. Toen mijn moeder in september 1964 plotseling overleed, was ik blij, dat ik was blijven zitten. Ik had hele andere dingen aan mijn hoofd dan huiswerk maken. Daar was gelukkig bij de leraren begrip voor.
Tussen de paters ontstonden conflicten over de inhoud van de lessen. Rector pater Ad Merx en godsdienstleraar pater Albert Verheij rolden over elkaar heen over de inhoud van de godsdienst les. In tegenstelling tot Merx wilde Verheij af van Bijbelkennis en de traditionele katholieke leer en ons leren omgaan met sexualiteit, hij wilde ons leren, dat homosexualiteit een geaardheid was en geen afwijking. Veel van de jonge Jezuïeten als Verkamp, Maas, Veelenturf sloten zich bij Verheij aan. De eerste uittredingen vonden plaats. Leraar Frans Co de Groote, die in het patershuis woonde, verstoutte zich om in onze klas een speech van Hitler na te doen compleet met al het geschreeuw van de Führer. De hele school kon het horen zo ging De Groote te keer, zijn collega’s kwamen vragen of het wat rustiger kon. Niets hielp, De Groote bleef schreeuwen net als Hitler. Uiteindelijk moest rector Merx eraan te pas komen om De Groote te stoppen. Korte tijd later verdween hij van school.
In Amsterdam werd het met de dag onrustiger. De provo’s hielden bij het Lieverdje hun happenings. Er waren Vietnamdemonstraties die wel eens uit de hand liepen. De paters Van Kilsdonk en Veelenturf riepen ons op mee te doen aan een absoluut geweldloze demonstratie daags voor Kerstmis. Het vertrekpunt was bij de Dokwerker. Ik deed mee en deelde folders uit, waarom de oorlog in Vietnam onmiddellijk gestaakt diende te worden. De tocht eindigde op de Dam en verliep zonder enig incident.
Binnen de katholieke kerk deed het Tweede Vaticaans Concilie veel stof opwaaien. Alles wat tot de kerk behoorde stond ter discussie. Ik kreeg van verschillende docenten complimenten voor de artikelen, die mijn vader schreef in dagblad De Tijd, zoals ik die ook in voorgaande jaren gekregen had voor zijn reportages over Afrika en Zuid Amerika. Impliciet hielden die complimenten in, dat de docenten van mij net zulke prestaties verwachten als mijn vader leverde. Maar ik was heel iemand anders.
VerwijderenNa twee schooljaren Banstraat verhuisde het Ig terug naar de Hobbemakade. Langs de Pieter de Hooghstraat was een hele nieuwe vleugel aan de school gebouwd. De cour was de cour niet meer. Het groene poortje was verdwenen. Er stond nu een moderne school met talenpraktica. Het spreken van een taal werd belangrijker gevonden dan het vertalen van klassieke auteurs. De vertrouwde sfeer van vroeger was helemaal verdwenen. Het was alsof we vanaf toen op een andere school zaten.
Gerard Wijdeveld
Gerard Wijdeveld
Ik bracht nog twee jaar in de nieuwe school door. Ik kon er maar niet wennen. Ook de gerenoveerde oude vleugel was niet meer zo knus als vroeger. Toch speelden zich nog een paar voorvallen af, die ik nog steeds kan oproepen als waren ze gisteren gebeurd. Dichter en docent klassieke talen Gerard Wijdeveld trachtte ons met de “Confessiones” van Augustinus nog eens te overtuigen van de grote waarde van het katholieke geloof. We hadden er geen boodschap meer aan. Het ging er ons om het Latijn zo goed mogelijk te vertalen op weg naar het eindexamen. Wat Wijdeveld over de heilige en het geloof vertelde boeide ons niet, zeker niet omdat we wisten, dat Wijdeveld zelf voor de oorlog een aantal hele verkeerde keuzes had gemaakt.
Ik herinner me, dat we in de 6e klas na elkaar geschiedenis hadden van Piet Fontaine en Latijn van de heer Bos. Tijdens zijn lessen kwam Fontaine met allerlei historische bewijzen, die we terug konden vinden in het door hem geschreven lesboek (elk jaar verplicht een nieuwe druk, kassa!), waarom het koningshuis zo goed was voor ons land. Door de Oranjes was Nederland door de eeuwen heen het enige stabiele land in Europa. In het volgende lesuur betoogde Bos aan de hand van teksten van Tacitus, dat Nederland rijp was voor een republiek. Ik voelde wel wat voor het standpunt van Bos met wie ik vlak voor het eindexamen ernstig in conflict kwam. Zoals al eerder opgemerkt, Latijn was bepaald niet mijn sterkste vak. Bos had de gewoonte bij elk gebruik door Tacitus van de ablativus absolutus de klas erop te attenderen, dat de Welling-fout er aan zat te komen. In zijn ogen gebruikte ik bij het vertalen van de ablativus absolutus steevast het verkeerde voegwoord. Die keer schoot de opmerking van Bos me volkomen in het verkeerde keelgat. Witheet van woede verweet ik hem, dat hij blijkbaar niet wilde, dat ik zou slagen voor mijn eindexamen. Ik vroeg hem of hij werkelijk niet begreep, dat zijn irritante opmerkingen mij zo onzeker maakten, dat ik vreesde voor mijn eindexamen. Nog een keer blijven zitten was voor mij niet acceptabel. Bos bond in. Enkele weken later slaagde ik niet in een keer voor het eindexamen. Zowel voor Grieks als Latijn kreeg ik een her. Met dank aan Bos en Lorre slaagde ik daarvoor met vlag en wimpel.
VerwijderenIk de examenklas maakten we met Bos nog een kenmerkend voorval mee. Het spande ten zeerste in Amsterdam. Bouwvakkers en studenten waren aan het rellen. Met name De Telegraaf moest het ontgelden. Om op de hoogte te blijven wat er in de stad gaande was hadden we bijna allemaal een kleine transistorradio bij ons. Toen we vernamen dat het bij het gebouw van De Telegraaf uit de hand liep, stonden we allemaal op, pakten onze spullen, verlieten de klas en trokken naar de Nieuwe Zijdsvoorburgwal. Bos bleef beteuterd alleen in de klas achter. De volgende les ging Bos gewoon verder waar we gebleven waren, alsof er niets gebeurd was.
Bouwvakkersoproer
Bouwvakkersoproer
Zoals gezegd, met twee herexamens behaalde ik mijn diploma. Nooit heeft later iemand gevraagd hoe ik dat diploma had behaald. Omdat ik nog herexamens moest doen, ging de feestelijke diploma-uitreiking aan mij voorbij. Op een achternamiddag kreeg ik van Lorre mijn diploma uitgereikt. Na de daarop volgende zomervakantie verliet ik Amsterdam en ging bij mijn grootouders in Amersfoort wonen en studeren aan de Rijks Hogere Tuinbouwschool in Utrecht. Ik kwam in een uiterst conservatief milieu terecht. Geen docent van het Ig begreep iets van mijn keuze voor tuinbouw. Na het gymnasium ging je toch aan een van de universiteiten studeren. Ik heb het maar zo gelaten. Ik had de afgelopen zeven jaar geleerd mijn eigen keuzes te maken, soms tegen de stroom in. En daar ben ik het Ig nog altijd dankbaar voor.
Tiel, 9 september 2017
beste heer Josh,
BeantwoordenVerwijderenDit gedeelte van Josh's spodderende blik is mooi..
Zelf ben in van t Atheneum en ben van 1971 tot 1978 op te Ig leerling geweest. Ben Igger net als mijn vader, mijn oom (werd wel voortijdig van school gehaald), mijn zus en haar drie kinderen. Ik had er best een Mooie Tijd. Ik probeer een beetje de Wiki lijst met bekende NL'ers van de scholen van de Jezuïeten in NL bij te houden. Is toch erg leuk om te doen. Ben benieuwd of er BN'ers of anderszins vermeldenswaardige personen zijn die ook op die lijst zouden kunnen...Het helpt wel als ze al een eigen lemma op Wikipedia hebben... weet je/ iemand meer?
H. Derksen
zie mijn website: portretvanu.nl (ook voor het contactformulier)
ERIK HEIJNE
BeantwoordenVerwijderenWis- en natuurkunde 1968, promotie 1983, voormalig onderzoeker onderhoud aan het Instituut voor Kernfysisch Onderzoek in Amsterdam en bij CERN in Genève, ontving de tweejaarlijkse prijs voor Hoge Energie en Deeltjes Fysica van de European Physical Society, 'vanwege een buitengewone bijdrage aan de Hoge Energie Fysica'. Hij ontving deze prestigieuze prijs, die eerder onder anderen werd toegekend aan Nobelprijswinnaars Martinus Veltman en Gerard 't Hooft, samen met Robert Klanner en Gerhard Lutz, omdat hij in 1980 de eerste zogenoemde silicium microstrip detector ontwikkelde en die vervolgens met deze collega's uitprobeerde in hun experiment bij het elementaire deeltjes-laboratorium DERN.
Bron: SPUI 47 02|2017.
VerwijderenLeuk dat je deze vermelding in SPUI hebt opgemerkt. Ik heb die SPUI hier nu niet bij de hand, dus mogelijk is het daar niet correct, maar in jouw tekst staan 2 foutjes: ik deed eindexamen Gym-b in 1963, studeerde af in 1971, en 1968 was pas mijn kandidaats. Verder staat er DERN in plaats van CERN - waar ik deze toepassingen van silicium instrumenten heb ingevoerd, eigenlijk vanaf het jaar 1973 toen ik daar naar toe ben gegaan. Inderdaad heb ik dan in 1980 de eerste exemplaren van een silicium microstrip detector gemaakt, naar eerdere voorbeelden op IKO in Amsterdam, en uitgeprobeerd, samen met Klanner en Lutz, maar ook met enkele andere mensen daar. Die zijn dus buiten de prijzen gevallen. En ik ben intussen nog steeds regelmatig op CERN, zelfs na mijn pensioen in 2010. Op 2-3 maart 2017 zijn er ook voor het eerst een paar leerlingen van het huidige Ignatius bij ons op excursie gekomen, met hun natuurkunde-leraar Martijn Steenbakkers. Deze reizen gaan uit van de Nederlandse Natuurkundige Vereniging, onder de naam 'Quark-travel'. Ook in de komende zeven weken komt er weer iedere woensdag - vrijdag een bus met leerlingen, en moet ik weer vier keer optreden om ze echte elektronen, alfa-deeltjes of gamma fotonen te laten zien in een van mijn silicium detectortjes (klein,ong 15mm x 15mm).
VerwijderenReactie d.d.23-1-2018 van Erik Heijne.
VerwijderenKees Fens kwam op 24 augustus 1942 als leerling op het Ignatiuscollege aan de Hobbemakade.
BeantwoordenVerwijderenDie scholen van Amsterdam, eigenlijk waren het maar drie. Het Barlaeus, het Vossius en het Ignatius. W.F. Hermans zat op het Barlaeus. Gerard Reve (korte tijd) op het Vossius, en ik (Huub Mous) op het Ignatius, evenals Kees Fens.
Hora ruit, tempus fluit. Het uur smelt heen, de tijd vloeit weg. Toen ik op het Ignatius kwam in 1960, was alles nog hetzelfde als voor de oorlog. Toen ik (Huub Mous) zeven jaar later wegging, was de wereld voorgoed veranderd. De tijden waren veranderd. Maar de tijd zelf, waar bleef de tijd?
Als de rimpels in mijn gezicht
Huub Mous
23 februari 2018
Archief van de Nederlandse jezuïeten
BeantwoordenVerwijderenArchivaris: Pater M. Lindeijer SJ
Het archief van de Nederlandse jezuïeten is in 2016 verhuisd naar het KADOC in Leuven. Het Nederlandse archief kan daarom tot eind 2017 niet geraadpleegd worden. Het wordt opgeslagen en bewaard naast de archieven van de Vlaamse en Waalse jezuïeten in Kadoc en zal weldra op dezelfde wijze te raadplegen zijn als hieronder beschreven is voor het archief van de Vlaamse jezuïeten.
Contactadres: e-mail:
archives.jesuits.flanders@jesuits.net of
jo.luyten@kadoc.kuleuven.be.
U kunt voorlopig het formulier voor de Vlaamse archieven ook gebruiken voor aanvragen voor het consulteren van het archief van de Waalse of van de Nederlandse jezuïeten.
Cornelis van de Lande
BeantwoordenVerwijderenKwitantie van ƒ125.727 + 9 stuivers
Suriname "De Caep de Goede Hoop".
SALOMON DORPER 1735-1784 - 2 - 10853 - (1770-1770) - KLAB03438000483 - KLAB03438000486 in Archief Amsterdam gedigitaliseerd 23-6-2018.
Datum notariële acte 7 augustus 1770.
VerwijderenKan niet missen familie te zijn van mijn eindexamen-klasgenoot Leo van de Lande (+15-8-2008) wiens Hollandse voorouders in Suriname hebben gewoond en gewerkt. Zelf was Leo Bankdirecteur te Paramaribo.
VerwijderenJos Heitmann
Het wordt altoos stiller met reacties.
BeantwoordenVerwijderenRobbie Bloemkolk (1944-2013) te Amsterdam van de St.-Cornelisschool en als stroeve buurjongen
BeantwoordenVerwijderenH.T. verhaalt door pater Brenninkmeijer, M.A. (Michael) (1932) 1957-1961, naar zijn kamer te worden uitgenodigd om zijn aquarium te zien. Maar er was geen aquarium! Verder gebeurde er niets.
BeantwoordenVerwijderenDe foto's van Henny P.Vijn:
BeantwoordenVerwijderenN.L.:
Leuk, dat er zomaar opeens wat oude weemoed de kop opsteekt. Geldt ook voor de foto's die Jos gisteren stuurde: zo herkenbaar, maar ook zo lang geleden. Laten we er maar van genieten.
H.M.
Mooi om die gezichten terug te zien....
G.H.:
Dank voor al die, inmiddels vervlogen, geschiedenis;
het gros ken ik,
heb het boek een ‘Een Eeuw IG’
was bij die reünie 16-9-1995.
met vriendelijke groet,
Zij het dat deze foto’s nooit gepubliceerd zijn.
De illustrator Beb Reith (1894-1974)
BeantwoordenVerwijderenBernardus Antonius Johannes (Beb) Reith
volgde de opleiding aan de Rijksschool
voor Kunstnijverheid in Amsterdam. Aanvullend
behaalde hij de akte voor tekenen
en kunstgeschiedenis in het middelbaar
onderwijs. Een bewijs van zijn kundigheid
leverde hij al op 23-jarige leeftijd met zijn
pentekeningen voor de sprookjes Psyche
en Fidessa van Louis Couperus. Naast zijn
leraarschap aan het St.-Ignatius College te
Amsterdam (1921-1959) bleef hij actief als
illustrator en vervaardigde meer dan 1800
illustraties voor jeugd-, leer- en leesboekjes,
uitgegeven door drukkerij en uitgeverij
Het RK Jongensweeshuis in Tilburg, de
huidige uitgeverij Zwijsen. Als vroege
exponent van de stripkunst schreef en
tekende hij verhalen over onder meer het
aapje Monki, uitgegeven door De Spaarnestad
(1946-1954). Hij verzorgde de rubriek
‘Uit de schatkamers van de beeldende
kunst’ voor het weekblad De Katholieke
Illustratie en schreef verschillende kunstgeschiedenisboeken.
Vanaf jonge leeftijd
bouwde hij een verzameling op van schilderijen
uit de Bergense School, als legaat
ondergebracht bij het Stedelijk Museum
Alkmaar. Zijn in het St.-Ignatius College
gehuisveste boekenverzameling met meer
dan duizend titels over kunst en kunstgeschiedenis
is in 2005 geschonken aan
de Universiteitsbibliotheek Maastricht.
Zie over Reith ook Saskia de Bodt, ‘Couperus
geïllustreerd’, in: Spiegel der Letteren
55 (2013) nr. 3, p. 347-373.
Verdere publicaties over Bep Reith:
VerwijderenHet raadsel van de sfinx
Maarten J. Reith en Bernard A. Reith
De Boekenwereld 32.3 | 2016
Recensie Volkskrant 6-9-2014
Bernardus Antonius Johannes (Beb) Reith, geboren 16-10-1894 en overleden Maarssen 17-08-1974.
BeantwoordenVerwijderenIn de derde klas was er lesstof voor de renteberekeningen van wissels in het internationale handelsverkeer, gegeven door een boekhouder. Het was dus geen eindexamenvak. In later jaren studeerde ik in Balzac en las dezelfde terminologie die ik geleerd heb!
BeantwoordenVerwijderenMuiterij op het seminarie (Rijsenburg)
BeantwoordenVerwijderenEtonian is hij die Eton doorlopen heeft en de toekomt in de hoogste functies kan krijgen. Geluiden om dit hoogst elitaire onderwijs te bekrimpen uit overweging van democratische gelijkheid. In Franrijk is ook ENA (énarque)in discussie waaruit de hoogste ambtenaren voortkomen.
BeantwoordenVerwijderenOlongren heeft daar ook gestudeerd, knappe griet.
VerwijderenKlasgenoot Frank Huis in 't Veld, 1959-1960.
BeantwoordenVerwijderenOver de dichtvorm van het college-lied Langs Amstels Wegen zal Nard Loonen nog schrijven een essay: is het spiegelrijm of scharnierrijm?
BeantwoordenVerwijderenZijn analyse;
VerwijderenSpiegelrijm
De volledige tekst van het Collegelied in:
BeantwoordenVerwijderenHuub Mous - If you have tears
Prof. Dr. Ben Tervoort schreef voor het Katholiek Documentatiecentrum van de Radbout Universiteit een Katholiek ABC Index.
BeantwoordenVerwijderenNauwkeurige gegevens van Dr. Christaan Jansen S.J. aangevuld.
BeantwoordenVerwijderenDe eerste twee jaren was de groene schoolagenda verplicht. Die kostte 5 gulden. Doch vele scholieren zwoeren bij de Ryam schoolagenda met heel veel illustraties. Niet zo geschikt in het katholieke onderwijs? Het leidt de aandacht af, was de smoes. Ikzelf voerde een jaar een Duitse bedrijfsagenda, wat opzien baarde.
BeantwoordenVerwijderenEn dan die Ryam! Er stond een foto in van Sjoukje Dijkstra die een opwipsprong maakte. Je kon haar slip en vulva zien. Op een school werd deze agenda mooi verboden! Zo kwam er ongewenste publiciteit.
Alarmerende daling kennis van grammatica bij scholieren
BeantwoordenVerwijderenDat is de onderwijsinstelling van tegenwoordig: het cognitieve ten koste van de onzin. Afgestudeerd en nog niets weten...
Dag Jos. Ik las je teksten over het Ignatiuscollege op Internet. Interessant allemaal. Dank voor je werk.
BeantwoordenVerwijderenIk zat van 1955 tot 1959 op de HBS B en zat in de redactie van de Harpoen, de kunstredactie (jaargang 1956).
Bij het opruimen van mijn boeken kwam ik twee ingenaaide jaargangen tegen.
Mijn vraag is iemand daar nog in geïnteresseerd?
Met vr groet
J E A N P I R E T
Foto's van Jean Piret toegevoegd. Ze zijn van 1958 en eerder.
BeantwoordenVerwijderenArchief van het Sint Ignatiuscollege
BeantwoordenVerwijderenGemeente Amsterdamn Stadsarchief
https://jaheit59.home.xs4all.nl/St.-Ignatius%20College,%20AMSTERDAM%201956%20-%201962%20J.A.%20Heitmann.pdf
BeantwoordenVerwijderenWerkende link tot nu toe.
Memoires schooltijd 1956-1962
BeantwoordenVerwijderenHelaas, de (hyper-)links werken niet meer (XS4all-verleden).
BeantwoordenVerwijderenDE PDF's DAN MAAR OP AANVRAAG.
Via jaheit59@freedom.nl
BeantwoordenVerwijderenHenny Vijn schrijft:
BeantwoordenVerwijderenEnige tijd geleden heb ik wat eind zestiger jaren gemaakte lerarenfoto’s geüpload; nu heb ik nog iets uit die tijd. Ik heb toen met een van de eerste bandrecorders voor consumentengebruik (Philips EL3511 uit 1955) en een simpel kristalmicrofoontje een opname gemaakt van de Passiesessie uitgevoerd door koor en orkest van het Ig in de kapel op 2 april 1960 ter gelegenheid van het Paasfeest. Ik heb die opname gedigitaliseerd en op You Tube gezet. Het zijn de volgende onderdelen:
- Kantate ‘Jesu meine Freude’ van Dietrich Buxtehude
- Passie volgens het Evangelie van Johannes door Bernard Huijbers
- Triosonate IV in g van Willem de Fesch
De eerste twee onderdelen worden gedirigeerd door Bernard Huijbers, de Triosonate door Ted de Cloet. De opnamekwaliteit is niet zo hoog maar gezien de gebruikte apparatuur en het feit dat de opname 60 jaar oud is valt het toch wel mee. Met de computer kon ik toch nog wel wat verbeteren.
Hallo Jos,
BeantwoordenVerwijderenDat is inderdaad bijzonder dat deze opnamen boven water zijn gekomen. Die bandrecorder van Philips met kristalmicrofoontje mag er ook zijn. Wat een nostalgie, ik heb even wat plaatjes op internet bekeken.
Over het Ig en het Montessori Lyceum het volgende. Sinds 1 januari 2017 ben ik officieel met pensioen als hoofd administratie, maar nog steeds twee dagen als vrijwilliger op school om het archief verder te ordenen. Dat is een prima en leuke manier om af te bouwen in een prettige omgeving. Sinds drie weken echter ben ik thuis want de school is gesloten.
Ik weet niet of je recent in de buurt van de Hobbemakade bent geweest. Als dat wel het geval is dan heb je kunnen zien dat er hard wordt gewerkt aan het dak en de toren boven de kapel. Ook het dak van het patershuis wordt onderhanden genomen en deels voorzien van nieuwe leitjes. Men is net op tijd geweest om de toren aan te pakken, want de meest belangrijke bevestigingsdelen bleken totaal verrot te zijn. Het had weinig gescheeld of de toren was naar beneden gekomen. In de afgelopen drie jaar is het schoolgebouw aan de Nicolaas Maesstraat inwendig vernieuwd en ook daar is het dak in oude luister hersteld. De in de jaren zeventig aangebrachte verlaagde plafonds zijn verwijderd en weg getimmerde ramen zijn weer te voorschijn gekomen.
Als het volgens plan gaat verlopen, begint in juni/juli de sloop van het schoolgebouw aan de Pieter de Hoochstraat en het gebouw met de gymzalen aan de Ruysdaelstraat. Binnen ruim twee jaar zal de nieuwbouw worden opgeleverd. Wat betreft de aula en de kapel uit onze schooltijd zal er ook wat veranderen. Je weet dat 'onze' aula sinds 2002 de kantine is van het Montessori Lyceum en de kapel is de aula van het MLA. In de huidige kantine komt de mediatheek van het MLA en wat er met de kapel gaat gebeuren is nog niet duidelijk. Vanwege de monumentstatus van o.a. de ramen en de achterwand van het priesterkoor van de hand van Joep Nicolas zal daar niets aan veranderen.
Enfin het is gezien de huidige situatie afwachten of er vertraging komt in de plannen.
Nog even over het torentje. Binnenin is een installatie gevonden voor een luidklok. Kun jij je herinneren dat er in jouw schooltijd daar gebruik van werd gemaakt?
BeantwoordenVerwijderenOh ja, in het kruis bovenop ontbreekt een aantal onderdelen. Dit wordt ook in de restauratie meegenomen.
Wat betreft de nieuwbouw kan ik nog het volgende melden. De cour wordt een soort parkachtige omgeving met zitjes. Alle fietsen en scooters gaan in een ondergrondse stalling. De entree van de school komt in het gebouw aan de Ruysdaelstraat net als een aula/kantine. Ook alle creatieve- en cultuurvakken worden daar gehuisvest. De nieuwe gymzalen komen op de bovenste verdieping van het gebouw aan de Pieter de Hoochstraat. Overigens zal het nieuwe gebouwencomplex geschikt zijn voor een kleiner leerlingenaantal dan op dit moment (1100 in plaats van 1600).
Voor de maand mei staat gepland dat het voorlopige ontwerp klaar moet zijn. Tegen die tijd zullen leerlingen, ouders, collega's en buurtbewoners hierover geïnformeerd worden. Mocht je geïnteresseerd zijn, laat maar even weten.
Met dank aan Rolf Schoevaart,
Verwijderenarchivaris Montessori Lyceum Amsterdam
Hi Jos,
BeantwoordenVerwijderenMooie uitvoering van de passiemuziek, mooi gezongen. De vertoning krijgt door de afrollende tekst naast het beeld van Christus welhaast een filmisch karakter, wat nog een extra dynamiek aan het lijdensverhaal geeft.
Trouwens ook de Kantate van Buxtehude vind ik erg mooi!
1960, het jaar van mijn [ons] eindexamen. [Correctie: was 1962.] Als ik de opname beluister heb ik de neiging om mee te zingen in het koor: toen, nu?
Goede Pasen,
WS
De 19e eeuw heeft forse geschiedschrijving opgeleverd door de Calvinistische eenzijdigheid en goedpraterij van hun strijders te bekritiseren (Groen): Nuyens, Thijm en Schaepman en later Rogier gaven de katholieken een pusch maar dachten zelf dat deze gediscrimineerde groep altijd al actief is geweest zij het op de achtergrond. Dan de liberale richting van Fruin.
BeantwoordenVerwijderenVan de Vader des Vaderlands blijft niets meer over, hij was een draaikont.
Görris (later Gorres genaamd) S.J. was de eerste biograaf van Nuyens.
Daarna krijgen we Rogier, Van Gelder en Geyl.
Op basis van deze laatste schreef onze geschiedenisleraar G.J. Roymans zijn tweedelig werk over de Nederlandse Stam en Staat dat wij op school kregen. Maar in het eerste jaar hadden we A.J.C. Commissaris, allicht rooms-katholiek, zij het over de antieken (ouderwets met jaartalletjes).
Dankzij het bekritiseer van de dogma's der Calvinisten hebben dezen mooi aan geloofwaardigheid ingeboet.
Nederlands leraar Hr Alles (Haarlem) had de hardnekkige gewoonte het bekende gezegde te modificeren in: Haastige spoed is nooit goed!
BeantwoordenVerwijderenBij Adriaan Venema wordt uitvoerig geschreven over leraar klassiek talen Dr. Gerard Wijdeveld aan het St.-Ignatiuscollege. Over zijn verleden werd niet gesproken maar een schrijft dat hij niet in de leraarskamer mocht komen.
BeantwoordenVerwijderenIgnatiuscollege, de grote ommekeer
BeantwoordenVerwijderendoor Paul Welling. En meerdere bijdragen in zijn blog.
http://genealogischblogpaulwelling.blogspot.com/2017/09/genealogisch-blog-225.html
VerwijderenIn de gang bevond zich een brandslang voorzien van een schildje een boete bij misbruik. Toch heeft een scholier de kraan opengedraaid, je hebt ze ook nooit in de hand.
BeantwoordenVerwijderenSlachtpartij op de Dam 7-5-1945
BeantwoordenVerwijderenMet de vermelding van oud-scholier Han Hutjes.
Biologielerares mevrouw Gerarda Klap-Dierick was een tante van de echtgenote van Erik Heijne, Gym-β 1963.
BeantwoordenVerwijderenZij bereed een lelijk eendje en reed schokkerig weg.
Ook liet zij zich misprijzend uit over ene Kuilboer die naam had gemaakt met ordinair gedrag.
Stadsarchief Sint Ignatiuscollege
BeantwoordenVerwijderen29-5-2020
In de memoires van Mr. Dr. Henk Blaauw (1924-2017) staat dat hij het in 1945 als een vernedering voelde zonder eindexamen zijn VHMO-diploma te krijgen zoals geschiedde in heel bevrijd Nederland. Hij wilde zelfs staatsexamen afleggen. Maar kreeg als antwoord: "Als je eenmaal kandidaats hebt, ben je dit heus vergeten!" En dat zal zo gebleken worden.
BeantwoordenVerwijderenOns werd dit voorval uit 1945 wel op school verteld maar namen wisten we niet.
VerwijderenDe naam van Ig-scholier Petrus Hendricus Antonius Hutjes– Han is in het herdenkingsboek vermeld. Ook de afbeelding van het herdenkingsplateau in de kapel.
BeantwoordenVerwijderen1960
BeantwoordenVerwijderenRedactie De Harpoen:
Hans Maureau
John Verhallen
Rob Bakker
Leo de Nobel
Paul Woltering
Kunstredactie:
Rinus Oostenbrink
Joep van Gent
Frits Selier
Jos Heitmann
Opmaak:
Ted de Boer
P. Vlijmen adviseur
(voor 700 leerlingen)
Ergens rond 1977 zat ik een paar jaar in de redactie van de Harpoen. Op een dag schreef een van ons een stuk over drugs. Voor Boon een nummer drukte, ging het altijd eerst even langs de directie.
BeantwoordenVerwijderenDit nummer bleef hangen bij conrector Jansen, een "geflipte pater", hoorde je wel eens fluisteren.
Jansen ontbood ons, de redactie, op zijn kamer en bood ons sluw een sigaret aan.
Ja hoor, het ging over het drugsartikel. Hij legde ons meteen uit dat het betreffende artikel wat hemzelf betrof prima was. Het zou echter een hoop gedonder geven bij sommige ouders, die waren nog niet toe aan stukken over drugs, aldus Jansen. Dat gedonder kon hij niet hebben, maar bovendien leidde het mogelijk tot het einde van de Harpoen. Dat wilden we toch niet op ons geweten hebben? Of we het stuk wilden terugtrekken.
We gingen in beraad, maar eigenlijk wisten we het al. Nee, we konden niet ingaan op deze dreiging met censuur, we hadden dat woord net geleerd en wisten hoe erg censuur was en waar het toe leidde. Het gevolg was dat het nummer niet werd gedrukt.
Daarop besloten we het verboden nummer in eigen beheer te laten drukken. Er was toen een vereniging van "Kritiese Leraren", met een eigen drukvoorziening ergens in Oost.
We noemden deze speciale editie "de Vrije Harpoen". Behalve het stuk over drugs stond er ook een tekening van een bloot wijf in, en iets met seks.
Toen we het nummer op het schoolplein gingen uitdelen, bleek dat bijna niemand het wilde hebben. De meeste scholieren waren bang. Waarvoor? Ik weet het niet.
Maar de persvrijheid had gezegevierd, en dat was het allerbelangrijkst.
Is 1977 juist?
BeantwoordenVerwijderenRond 1977, ja. Ik deed eindexamen in '78, en ik zat in klas 5 of 6 toen dit speelde.
BeantwoordenVerwijderenPaul Welling heeft een roman geschreven:
BeantwoordenVerwijderen“Klaverjassen in Appeltern”.
Uitgeverij Boekscout gaat dit boek uitgeven. Volgens de planning zal het boek uitkomen op vrijdag 16 oktober 2020.
Geïnteresseerden kunnen intekenen.
Rooymans of Rooijmans, Gerardus Johannes, geb. 23-12-1891 gest. 24-8-1966.
BeantwoordenVerwijderenLeraar geschiedenis, vz Contardo Ferrini. Onderscheiding St.-Sylvester.
Ludiek lesgeven: historische overrompeling is een onverwachts proefwerk, historisch feestbanket is een proefwerk met huisopgave.
Geh. in 1922 en kreeg 3k, na overlijden vrouw geh. met haar zuster en kreeg 5 k. meer. Een zoon overleed 1945 te Dachau.
Geb. te Budel NB maar was als kind woonachtig in drie bisdommen, zodat hij 3 verschillende catechismi moest leren!
De man bezat een scherpe en resolute stem.
Het graf op de RK Begraafplaats Buitenveldert is ontruimd in 2016 (na 50 jaar).
VerwijderenContardo Ferrini
VerwijderenSweerts, Lambertus S.N., geb. 7-12-1896 gest. 3-12-1980.
BeantwoordenVerwijderenLeraar wis- en natuurkunde gedurende 50 jaar.
Promotie 4-12-1952 over Complexen van Kegelsneden, zoals ook Dr. Christiaan Jansen op de kegelsneden.
Bezat een dirigentenstokje (werd eens gestolen).
Kon schrift lezen van een boek vóór de leerling.
Hij kon met de linkerhand op het bord beginnen te schrijven en besloot met de rechterhand... Daarenboven nog waterpas.
Geboren te Haarlem. Geh. in 1921, kreeg 8k, van wie 3 j. en 5 m.
Een beminnelijke stem.
De Tijd, 30-9-1969
De Telegraaf, 30-9-1969
De familie koos voor een algemeen graf dat (standaard) na tien jaar is geruimd.
VerwijderenWij moesten das Fischer Lexikon Astronomie aanschaffen, wie bezwaar maakte tegen de Duitse taal kreeg als antwoord: Je zult je talen nog hard nodig hebben! Toch behandelde Sweerts slechts het lemma Parallax.
VerwijderenL. Alles, Nederlands, was een Indischman met zuiver taalgebruik. Toentertijd volop 19e-eeuwse letterkunde. Hij was woonachtig in Haarlem en van het station naar zijn huis is een half uurtje. Dit huis kost nu €815000.
BeantwoordenVerwijderenZijn zoon studeerde sociologie en heb ik eens gezien. Ook las ik in SPUI-Magazine dat deze was overleden.
Data niet gevonden.
Ik kwam Alles met zijn vrouw enige jaren na 1962 tegen op het Rembrandtplein, hij had rode vermoeide ogen.
Ook een leraar met volle inzet, ook op een bijeenkomst in de avond als er iets bijzonders was.
Alles kon intens genieten van Hoe warm het was en hoe ver. Hoe vaak zal hij dit niet warm onder ogen gehad hebben? Maar dat menig schrijver protestants is wordt wel gezegd.
VerwijderenDat een leraar Nederlands ons Max Reinhardt leert die met Jedermann (van Hugo von Hofmannsthal) geschiedenis gemaakt heeft, nu precies honderd jaar geleden tijdens de opening van de Salzburger Festspiele!
VerwijderenAlles verhaalde dat in 40-45 een leerling die iets over de naam Adolf had gezegd is opgeroepen geworden. Er moet dus een denunciant op school geweest zijn!
VerwijderenMiermans, Cornelis (Kees) Gerardus Maria (1923-1981) was leraar aardrijkskunde aan het Ig.
BeantwoordenVerwijderenHij studeerde sociologie en promoveerde aan de UvU in 1955 op een vermaard proefschrift, getiteld Voetbal in Nederland met als paranymf Karel Lotsy.
Ook zat hij Ged. St.N.-H.
Hij was gehuwd met M.J. Elferink en kreeg 3k: 1m & 2j.
In lesgeven was hij allerminst eloquent, veelal herhaalde hij zijn zinnen. Leuk was dat we kaartjes moesten tekenen van buitenlanden waardoor je de gegevens beter kunt onthouden, echter tijdrovend.
Hij had altijd een glad hoofd van de body lotion.
Overleden 14 december 1981.
VerwijderenLerares biologie G. Klap
BeantwoordenVerwijderenG.F.E.M. Dierick, 1912 - 1992 Doctor
Naam G.F.E.M. Dierick
Voornamen Gerarda Francisca Elisa Maria
Geslacht vrouw
Geboren 11 september 1912, Koewacht, Nederland
Overleden 9 juni 1992, Hulst, Nederland
Nationaliteit Nederlands
Opleiding Biologie
Graad doctoraat Wis- en Natuurkunde
25 november 1942
Examentype promotie
Instelling (opleiding)
Faculteit der Wis- en Natuurkunde
Universiteit van Amsterdam
Proefschrift Ovicide werking van wintersproeimiddelen bestudeerd in het laboratorium
Trefwoord insecta
Promotor(en) prof. dr. J. Westerdijk, Universiteit van Amsterdam
Aantal stellingen 12
Met dank aan Eric Heijne.
VerwijderenHuub Mous enige weblogartikelen
BeantwoordenVerwijderenZo over
Dansles bij James Meijer (11-5-2015) niet meer aanwezig.
Voulez-vous danser avec moi (16-8-2014)
Mooie vrede op de Apollolaan (21-4-2015) niet meer aanwezig
Als nationale bibliotheek is de KB wettelijk verantwoordelijk voor het verzamelen, beschrijven en bewaren van in Nederland verschenen publicaties, al of niet elektronisch. De KB ziet het als haar taak om ook websites duurzaam te bewaren en raadpleegbaar te houden voor toekomstige generaties en ze te behoeden voor verlies door bijvoorbeeld
BeantwoordenVerwijderenDeze website zal daartoe gearchiveerd en duurzaam opgeslagen worden. Het archiveren zal voor het eerst gebeuren vanaf 25 september 2020. Daarna zullen regelmatig opeenvolgende versies opgenomen worden. De archiefversies zijn te raadplegen binnen ons eigen gebouw. Ze zullen ook beschikbaar worden gesteld aan een algemeen publiek via de website van de KB zodra dit juridisch mogelijk is.
Siegmund, Antonius (Toon) J.H.M. (in bovenstaande lerarenlijst uit 1976 onder #19 zijn de initialen H. en M. helaas verwisseld) is geboren op 6 januari 1903 te Breda als zoon van een leraar Gymnastiek. Hij is vernoemd naar een 3½ eerder overleden peutertje. Een door en door rooms-katholieke familie met zelfs een kloosterzuster. Zelf werd Toon ook gymnastiekleraar. Een forse man met een zware gezaghebbende stem en een forse neus, wat hem de bijnaam "neussi" opleverde. Indien verzocht kon hij op de ringen een perfecte oefening voorspelen
BeantwoordenVerwijderenToon woonde te Amstelveen aan de Keizer Karelweg en hield daar een praktijk voor heilgymnastiek. In zijn werkruimte stond een wandrek.
Heden ten dage doet zo een rijtjeshuis het voor... € 1.185.000.
Overlijdensdatum n.b.
Grappig dat Siegmund ook een (Duitse) voornaam is!
Middelhoff, Franciscus (Frans) Cornelis Anthonius Maria woonde te Amstelveen aan de Margriete van Cleeflaan. Een ludieke leraar Scheikunde die op de eerste les een stukje kalium (uit de fles met petroleum) op een papiertje in een bak met water legde waarop een ontploffing ontstond. We waren meteen gek op scheikunde!
BeantwoordenVerwijderenIn 1960 moest hij met spoed opgenomen worden in het Maria Paviljoen waarop ik hem met een aantal scholieren bezocht heb.
Daar zag ik zijn knappe dochter aan wie ik nog vele jaren gedacht heb.
Toen ik vroeg het begrip "gmol" nogmaals te verklaren deed hij dat met enthousiasme!
Antonius (Toon)Pels was leraar wiskunde in de eerste klassen. Hij slaagde wis- en natuurkunde te Utrecht op 11-11-1940, zodat hij geboren moet zijn om 1912. Een alert leraar. Ik vroeg hem ooit het bewijs van de een-punts-hoogtelijnen nogmaals uit te leggen waarop hij dat met volle genegenheid deed. Hij zei op school al goed in wiskunde te zijn geweest en op het eindexamen voortijdig weg te kunnen mogen.
BeantwoordenVerwijderenNogmaals de fraaie lerarenbeschrijvingen door Nard Loonen:
BeantwoordenVerwijderen7 Sacramenten (1959-1966) – 7/7
Bij een stel oude boeken zat een schoolkampverslag in Monsterveen van 1945.
BeantwoordenVerwijderenIk heb het op Marktplaats gezet omdat ik het zonde vond om het weg te gooien.
https://www.marktplaats.nl/plaats/m1598317179/view?previousAction=syiSuccess
vr.Grt.
Die scholieren in 1945 hebben hun eindexamendiploma gekregen zonder fysiek eindexamen! Maar niet gezegd dat de schrijver toen in de eindexamenklas zat.
VerwijderenWim Bennink S.J. (Nederlands)(Den Haag 1920-Nijmegen 2000)
BeantwoordenVerwijderenJan Brinkhoff S.J. (Duits)(Nijmegen1912-Nijmegen 1996)
Paul Dresen S.J. (Maastricht 1919-Nijmegen 1991)
Nol Janssen S.J. (Nederlands)(Weert 1924-Helmond 2009), uitgetreden 1966
Wim van der Lee S.J. (Biologie)(Amsterdam 1925-Nijmegen 2014)
Dionysius (Nies) van Lier S.J. (geb. Roggel 1925), woont nog in Heythuysen
Jan Mooijman S.J. (Engels)(Stompwijk 1915-Nijmegen 2003)
Huub Oosterhuis S.J. (geb. Amsterdam 1933), uitgetreden 1969, woont nog in Amsterdam
Kees Wessels S.J. (Helmond 1880-Maastricht 1964)
Ton Wiewel S.J. (Natuurkunde)(Amsterdam 1925-Nijmegen 1997)
Hans Wilting S.J. (geb. Pengkalan Brandan, Indonesia 1932), woont nog in Nijmegen
Bron: Nard Loonen - 7 Sacramenten (1959-1966) – 7/7
Pater Jan-Maarten BREMER S.J. (Wijk bij Duurstede 1932), uitgetreden 1964
VerwijderenDe enige pater die in onze beperkte optiek nou eens niet 70 of 80 was. Klopt ook, want toen wij hem in 1960 voor Latijn kregen, was hij 28. Dat hij, zoals Jezuïeten betaamt, uitermate intellectueel was, viel ons in eerste instantie nog niet zo zeer op. Hij doceerde ons, net als heer Bos die ik het jaar daarvoor had gehad, keurig netjes het hele Tirocinium Latinum, van rosa rosæ rosæ rosam rosa tot en met fero – tuli – latus. Bos was uit een ander hout gesneden, by the way. Van een degelijke oude stempel. Een van de zeer weinigen die plat Amsterdams praatte, bovendien. Befaamd is zijn gevleugelde oneliner: “Je èètsproak is fnèèkent foor je èndeksoame”.
Jan-Maarten Bremer ging anders met zijn vak om. Die kreeg het georganiseerd dat wij klassikaal bij ons thuis in de Lomanstraat tussen de schuifdeuren in het Latijn een opvoering gaven van Plautus’ komedie De Menæchmi. Dat hij na zijn uittreden in 1964 academisch verder ging met een promotie in 1969, gevolgd door een hoogleraarschap aan de UvA was ons (en hem) toen uiteraard nog niet bekend. Wel is blijven hangen dat het altijd een plezier was om met hem samen in één klaslokaal te vertoeven.
Pater Herman BRUSEKER S.J. (Amsterdam 1924-Amsterdam 2003)
VerwijderenVoor ons Pater Prefect, alias Pater Pens. Vanaf de cour de trappen van het bordes op, patershuis in en dan eerste deur rechts om een strafbriefje te halen of om andere praktische niet-vakgebonden zaken te regelen. Een uiterst joviaal man die wel met iedereen goed leek te kunnen opschieten. Zie mijn voorbeeld bij de letter R van Reijnders hieronder. Een meester in conflictbeheersing en voor iedereen aanvaardbare, creatieve oplossingen. Zijn populariteit werd nog aanmerkelijk vergroot in de periode van de verbouwing (1964-1965) toen de oude gymzaal was afgebroken en wij voor gymnastiek naar de Rozengracht moesten, ik meen in het Roothaanhuis. Niet zelden was hij daar dan ook om met ons als vijfdeklassers mee te gymmen.
Dhr.Ted DE CLOET (Rotterdam 1913-Amsterdam 1982)
BeantwoordenVerwijderenEven vooraf: het is echt DE CLOET en niet DE CLOETH zoals in diverse bronnen abusievelijk wordt vermeld. Dus zonder H, gewoon de arme tak. Zie zijn stamboom.
Er zijn twee soorten mensen: degenen die hem enorm mochten, en degenen die hem vreselijk vonden. Ik geloof dat het van hem uit ook zo was gesteld. Ik heb nooit een andere leraar Engels gehad dan hem, dus op dat punt kan ik geen vergelijking maken, maar wel weet ik dat ik altijd erg met hem wegliep. Dat is eigenlijk vreemd, want op bijna alle punten des levens was ik het van harte met hem oneens. Zijn conservatieve inslag, zijn houding t.a.v. volkstaalliturgie e.d. botste voortdurend met mijn visie, maar er heeft al die jaren kennelijk een soort niet-aanvalsverdrag tussen hem en mij bestaan.
Hij beschikte over een niet onaanzienlijke dosis humor, maar ook daarover zijn de meningen weer erg verdeeld: sommigen konden er kostelijk van genieten, anderen vonden het geprogrammeerde, ingestudeerde grapjes voor de Bühne waar hoofdzakelijk hijzelf het hardste om moest lachen. Zoiets wat ik zelf sterk voel bij Paul de Leeuw en vooral Jörgen Raymann.
Bij Ted de Cloet viel het muntje voor mij toch de andere kant op. Zo kon ik het erg waarderen dat hij ook actief was als violist, pianist en organist (dat laatste overigens ook in de Engelse Hervormde Kerk op het Begijnhof) in het schoolorkest, waarmee het schoolkoor zo vaak samenwerkte.
Eveneens was ik uitermate gecharmeerd van zijn presentatie van Winnie-the-Pooh, de psychologie van het boek, de humor, het fraaie taalgebruik. Zo sterk zelfs, dat ik het boek in diverse talen ben gaan verzamelen en lezen, bijvoorbeeld in het Latijn (Winnie ille Pu) en in het Tsjechisch (Medvídek Pú), welke titel ik op de literatuurlijst van mijn mondeling bijvakexamen Tsjechisch heb weten te plaatsen.
Oorzaak en gevolg van onze goed werkende verstandhouding was natuurlijk ook de fietstocht door Engeland in 1964, waarbij De Cloet ons enthousiast en zinvol heeft ondersteund. En last but not least, hij was de enige der docenten die bij de diploma-uitreiking in 1966 naar mij toe kwam om over het resultaat (en de verbazingwekkende 5 voor Engels!) met mij nog even door te praten.
Dhr. Piet FONTAINE (1921-2012)
BeantwoordenVerwijderenOver de doden niets dan goeds. Dat moeten de journalisten van De Volkskrant en de NRC hebben gedacht toen ze in september 2012 een necrologie over hem publiceerden. Veel interessanter, want veel genuanceerder en beter onderbouwd, was de bespiegeling in de weblog van Huub Mous, al ben ik van mening dat je niet, zoals Huub doet, alle Jezuïeten uit die tijd over één kam mag scheren. Ook binnen die kring viel namelijk zo af en toe een scherpe tweedeling te bespeuren.
Fontaine was wel iemand die met grote overtuigingskracht, soms zelfs wat verongelijkt, zijn historische opvattingen aan de man wist te brengen. Voortdurend straalde hij klasse uit, maar had moeite met tegenspraak. Zijn (in De Volkskrant zo bejubelde) leermethode Van oermens tot wereldburger -wij kregen al die jaren geen enkel ander boek onder ogen, dus misten wij elke referentie naar alternatieven- werd door mij al vrij vroeg verafschuwd. Niet om zijn filosofische, of noem het spirituele, dualistische insteek, maar omdat de inhoud van de leergang zo onbeschaamd indoctrinerend was. Al vanaf de tweede klas weigerde ik daar in te trappen. Ik heb de boeken niet meer. In een grimmige bui van mij zijn ze bij het oud papier beland, dus ik kan er nu niet meer uit citeren. Maar mijn herinnering is nog vrij levend. Zolang het over de Babyloniërs of Farao’s ging, kon ik geen weerwoord bieden, maar vanaf het heidense Romeinse Rijk ging bij Fontaine de deksel van de beerput. Katholicisme en anti-communisme waren de peilers die in elk volgend deel in beton waren gegoten.
Nu trof het dat ik op een Jezuïetenschool zat (dus toch weer die Jezuïeten, Huub) die onder meer erop hamerden dat je je gelijk moest halen uit eigen bevindingen, eigen analyse en goed geformuleerde conclusies. Zo liet pater Dionysius (Nies) van Lier S.J. mij in IV-Gym een werkstuk schrijven over Kerk, Communisme en Wereldvrede, waarin ik mijn standpunten voor of tegen scherp op papier moest zien te krijgen. Het vervelende (voor Fontaine) was dat ik het communisme hoger aansloeg dan de Kerk. De door hem aangedragen schrijfsels van pater Werenfried van Straten over de “pletrol van het communisme” die weldra “Europa zou vermorzelen” beschouwde ik als drogredenen en een bewijs van onmacht en Koude-oorlogsretoriek.
BeantwoordenVerwijderenEen jaar later schreef ik bij Nederlands, voor pater Merx (hé, alweer een Jezuïet) een opstel onder de titel “verwachting”. Zonder hoofdletters en in de voor die tijd gebruikelijke spelling -dat mocht van Merx-, waarin ik konsekwent het woord god had vervangen door goed. Links boven stond, zoals bij al onze schriftelijke producties “A.M.D.G.” met daaronder de datum, i.c. 24.3.1965. Rechts boven mijn naam en de klas. Enkele citaten: “Op school leert de mens de tegenpolen kennen van vrede en welvaart”; en over de mens die eindelijk van school af is en dan voor twee jaar met een geweer het veld wordt ingestuurd: “hij sukkelt maar door tot zijn dood, het summum van rust, misschien wel het summum van vrede. Maar is dat de zin van het leven?”; en, over het merendeel van de bevolking: “moeten zij zich maar troosten met de verwachting van het komende rijk?”. Ik kreeg een 8 voor dit opstel, vanwege twee vermeende stijlfouten, hetgeen ik vermag te betwisten.
Maar hoe het gebeurde, weet ik niet, dit opstel kwam Fontaine ter oge en de rapen waren gaar. Subiet werd ik ontboden te zijnen huize. Ergens in Nieuw-West, ik fiets er nu niet meer blindelings naar toe. En ik moest zowat regel voor regel uitleggen wat ik er mee bedoelde en waar ik dat allemaal vandaan had gehaald. En als klap op de vuurpijl kwam de slotvraag of ik eigenlijk überhaupt nog wel in God geloofde. “Ja, maar ik geloof op mijn manier”, gaf ik toen als dubbelzinnig antwoord.
Gelukkig was geschiedenis geen eindexamenvak en het opstel is me bij Nederlands op mijn eindexamen nog goed van pas gekomen; even doorscrollen tot de letter M van Merx.
Knappe man, die Fontaine, maar mij een beetje te eenkennig.
Pater Jan HIRS S.J. (Zandvoort 1913), uitgetreden 1977
BeantwoordenVerwijderenIk herinner mij hem als een degelijke, serieuze godsdienstleraar (mijn eerste eerste klas), waar niet mee te sollen viel, maar die altijd vriendelijk en soms zelfs humoristisch overkwam. Wel een beetje van bovenaf. Een aantal malen is hij bij ons thuis geweest om samen met Jan van Kilsdonk als partner te bridgen met mijn ouders, iets wat na mijn zittenblijven wel zal zijn bekoeld, schat ik zo.
Dat ik hem hier in beeld breng, heeft echter te maken met een detail dat verre van onbenullig bleek te zijn; het trof mij als een bliksemschicht in mijn vroegrijpe kijk op lichamelijkheid. Ik herinner mij nog goed die les waarin hij aandacht besteedde aan het verschil dat er bestaat tussen de religieuze en de historische waarde van de bijbel. Hij adstrueerde dat met voorbeelden als van het scheppingsverhaal, dat fysisch gezien natuurlijk nooit in zeven dagen kon zijn voltooid, maar de getallensymboliek en Gods almacht mochten het desondanks wel zo verwoorden. Had hij het daar nou maar bij gelaten, maar hij kwam nog met een ander voorbeeld: alle ons bekende bestaande afbeeldingen van Christus aan het kruis ten spijt beweerde hij dat het historisch gezien waarschijnlijk was dat de Zoon van God spiernaakt aan het kruis had gehangen. Op dat moment gingen bij mij alle zwaailichten op 78 toeren tollen. Net in een periode waarin mijn adrenaline, tegen alle geschreven en ongeschreven verboden in, zich onbeheersbaar en hardvochtig en met toenemend repeterend succes een weg poogde te banen naar mijn voor-uitgang, kreeg ik opeens, nota bene tijdens godsdienstles, het beeld voorgeschoteld dat mijn voorgeschreven R.K.-Idool, weerloos en wijdarms vastgenageld aan een houten kruis, in de Golgotha-etalage te bezichtigen zou zijn geweest in zijn blote piem.
Hirs had dat vast niet zo bedoeld. Hij had het overigens ook niet zelf bedacht, heb ik pas veel later ontdekt toen er eenmaal internet en Google bestonden, want hij stond op de schouders van bijvoorbeeld ene Michelangelo die dat in 1493 ook al had laten aanschouwen. En voor hem ook al Donatello (1460) en Michelozzo (1440) om er maar een paar te noemen. Maar Hirs wist dat, en had dat, zonder plaatjes, speciaal voor ons gegoogled. En het verhaal kunnen we dan ook nog wel even rondmaken: nu pas enkele jaren geleden liet beeldhouwer Marcel Joosen een aantal kleine, heel erg blote Christusjes in brons gieten, waarvan er prompt enkele werden verkocht aan… een pater Jezuïet die ze als relatiegeschenk aan vrienden wilde geven.
Bij mij braken tijdens die godsdienstles een aantal remleidingen. Gedekt, nee, liever geruggesteund door een serieuze pater, besefte ik dat zelfs de Groten der Aarde Naakten zijn. En wij die Hen moeten volgen, wat zouden wij meer of minder zijn dan zulk een ontwapenend, onbedekt vel? Ik betrok dat in een flits op mezelf. Telkens als ik thuis weer alles moest uittrekken om helemaal bloot een pak slaag in ontvangst te mogen nemen, of als ik in identiek costuum bad zat, of in bed lag, dan wist ik: zo zag X-tus er dus normaal gesproken ook uit. Wat mooi. Wat geweldig. Ik werd er bijna vroom van. En vanaf dat moment was ik van mening dat ieder mens recht heeft op zijn eigen naaktheid, waarbij ik meer dan eens in botsing kwam met het besef dat die dan wel het voorwerp diende te zijn van je ultieme zeggenschap.
Niet dat ik er beter van ben geworden; de maatschappij hanteert kennelijk andere normen, enkele excentrieke kunstenaars daargelaten. Het werd voor mij dus een lang gevecht tussen natuurlijke vrijheid, “normaal fatsoen” en afgedwongen oneer. Met ook een wel verrassende wending, maar we zijn nog niet bij de letter Z aanbeland.
Misschien is uit dit alles ook wel te verklaren dat ik aan de films van Pasolini verslingerd ben geraakt. En aan De Sade. En aan de Heilige Sebastiaan. Met dank aan pater Hirs.
Pater Bernard HUIJBERS S.J. (Rotterdam 1922-Espeilhac 2003), uitgetreden 1974
BeantwoordenVerwijderenDe naam is in heel wat Sacramentsberichten van deze weblog al gevallen. Niet voor niets. Ik denk dat van alle mensen die ik in mijn IG-tijd ben gaan leren kennen hij degene is aan wie ik het meeste heb te danken, te beginnen met de stemtest toen ik voor het eerst door het groene poortje was geslopen, tot vlak voor zijn dood bij hem op bezoek in Espeilhac (aan de ene kant van het dorp staat een bordje Espeillac, aan de andere kant heet het Espeilhac). Het was een optelsom van feiten en ontwikkelingen. De muzieklessen (klas 1, 2 en 4) vond ik heerlijk en leverden mij ook constant negens en tienen op het rapport op. Dat Orff-instrumentarium was mij een zegen; in de tweede klas moesten wij daarop de Bolero van Ravel in Klavarskribo spelen, en ik kreeg zowaar de zo cruciale partij van de kleine trom toebedeeld. In de vierde ging het meer om muziektheorie en compositieleer, uiterst nuttig voor je begrip van klassieke muziek. En dan was er natuurlijk door al die jaren heen, en nog lang daarna, het koor, de ontsnapping naar het Huis van Bewaring, de dirigentencursus, waarover ik in het zesde Sacramentsbericht uitvoerig heb gesproken. Sinds zijn verterk naar Zuid-Frankrijk heb ik hem daar nog een aantal malen bezocht en altijd bleef die goede verstandhouding, bijna een vader-zoonrelatie, waarin ik met mijn leergierigheid veel van mijn muzikale behoeften bevredigd kon zien.
Lange tijd heb ik gedacht dat de wereld zou instorten, althans de volkstaalliturgie, als hij zou komen te overlijden. Maar gelukkig heeft hij voldoende gezaaid om tal van vruchten levend te laten doorwerken.
Neemt niet weg dat ik hem erg mis.
Pater Jan VAN KILSDONK S.J. (Zeeland 1917-Amsterdam 2008)
BeantwoordenVerwijderen“Ik ben geboren in het dorpje Zeeland”, sprak hij vele malen met die kenmerkende, sonore stem.
Les heb ik nooit van hem gehad, maar ik was wel met hem verbonden al die tijd. Voor zeer vele Amsterdammers, voor het IG, voor de hele Jezuïetenorde was hij een monument dat nauwelijks verdere introductie behoeft. Onverslijtbaar, onvermoeibaar (lange tijd dacht ik ook: onsterfelijk) met een fabelachtig geheugen. Had je hem 20 jaar niet ontmoet of gesproken, dan nog wist hij feilloos zich de namen van mijn broer en zussen te noemen. Hij was er mede de aanstichter van, ik geloof samen met Huub Oosterhuis, dat mijn broer Piet na zijn eindexamen in 1959 en een paar maanden studie aan de UvA besloot in te treden in de orde, zulks zeer tegen de wens van mijn vader, die weinig heil zag in een vage, celibataire en quasi-intellectuele toekomst van zijn oudste zoon, maar daarentegen liever gewoon een stamhouder uit hem zag groeien. Dat ben ik dan uiteindelijk geworden, met hangen en wurgen.
In zeker jaar werd De Kils mijn biechtvader. Dat had je toen nog. Op zijn kamer in de Pieter de Hoochstraat, bezijden het IG, zaten we dan op twee lullige stoeltjes tegenover elkaar, hij om functionele redenen met een paarse stola om zijn nek, en ik mij suf piekerend wat ik nou weer moest verzinnen aan stouts. Als ik dan, na de suikerpot en door rood fietsen, bij de climax was beland en ruiterlijk bekende dat ik weer eens x-maal per dag aan mezelf zat, hield hij de ogen gesloten en lachte hij minzaam. Meer dan wat Weesgegroetjes had hij niet als reactie. Tot het hem op een dag de keel begon uit te hangen en hij mij ronduit vroeg of ik niks beters kon verzinnen. Met jezelf bezig zijn was immers heel gezond en nodig om je voor te bereiden op een gelukkig leven.
BeantwoordenVerwijderenSindsdien heb ik nooit meer gebiecht. Ik had wel wat beters te doen.
Dhr. Ben KORSTJENS (Haarlem 1927-Amsterdam 2014)
BeantwoordenVerwijderenKlassicus met een aan lompigheid grenzende nonchalance. Het zou best wel eens kunnen dat hij goed les gaf. Hoe beoordeel je dat op die leeftijd? Maar wat blijft hangen is die ene les in II-Gym toen ik weer eens zat te kloten en hij me zonder enige gele kaart vooraf toeblafte: “3x bladzij 24 en 25 van ‘Ellhmikh Glotta overschrijven voor volgende les”. Ik nog protesteren ook, want ik had niks misdaan, vond ik. “6x bladzij 24 en 25”, was zijn koele reactie. Gemummel in de klas, die het kennelijk ook wel wat grof vond. En toen ik zelfs het lef had om ook daartegen in beroep te gaan: “9x bladzij 24 en 25”. Ik heb dat die avond thuis opgelost met carbonpapier, waardoor ik het per saldo toch maar 3x hoefde uit te schrijven. En zoals te verwachten viel, gooide hij het werk ongelezen in de prullenbak nog voor ik het goed en wel had ingeleverd. Zo lomp was hij inderdaad. Mooi zo.
Later kwam ik hem weer eens tegen, toen ik anderhalf jaar als invaldocent wat uren Nederlands op het IG gaf. Nu dus als collega. Hij vroeg of hij mijn Gotisches Elementarbuch van H. Hempel een tijdje mocht lenen. Ik had kort tevoren op de UvA mijn verplicht bijvak Gotisch net afgerond, dus dat was geen probleem. Tot op de dag van vandaag heb ik het boek nimmer teruggezien. Daarmee is hij voor mij echt door het ijs gezakt. En ditmaal definitief.
Pater Louis LORIÉ S.J. (Den Haag 1916-Groesbeek 1997)
BeantwoordenVerwijderenHet boek ’n Eeuw IG leunt nogal sterk op deze klassicus die zo lang aan het IG was verbonden. Het begint al meteen op blz. 7 en siepelt door alle hoofdstukken heen tot hij achteraan op blz. 143 wordt bedankt. Misschien was hij een der Mohikanen die nog niet dood was, over een nog zeer geslepen geheugen beschikte en gaarne tot medewerking bereid was. Misschien ook liepen de auteurs van het boek erg met hem weg. Ik weet het niet.
De man is te waarderen om zijn eruditie en fabelachtige kennis van de klassieke wereld en de kerkgeschiedenis die hij met grote stelligheid en drang aan ons openbaarde, zij het onder Latijn of Grieks, zij het onder godsdienstlessen.
Maar bovenal is hij te herinneren als een man met een uitermate grote dosis onvoorspelbare humor, absurdistisch tot op het morbide af, die hij met zijn snerpende stem over ons heen stortte. Daar zou ik op zich ook nog wel waardering voor kunnen opbrengen, ware het niet dat telkenmale bleek dat hij anderen, bijna altijd dus leerlingen voor hem in de klas, tot mikpunt en slachtoffer van zijn eigen idioterieën maakte. Daardoor riep hij elke keer angsten op, nog voordat hij ook maar één woord had gesproken. Voor je het wist, ging jíj er immers aan deze les.
Mij overkwam dat in de vijfde, zoals ik in een ander Sacramentsbericht al uit de doeken heb gedaan. Noem mij maar rancuneus, maar weet dat ik in mijn hele IG-tijd niemand meer als deze man zo hartgrondig heb gehaat.
Pater Ad MERX S.J. (Nijmegen 1920-Nijmegen 2005)
BeantwoordenVerwijderenErudiet, innemend en sympathiek, ook al ken ik ook wel signalen dat hij minder positief werd beoordeeld: als te afstandelijk bijvoorbeeld. Dat speelde bij mij allerminst, misschien wel omdat hij Nederlands doceerde en dat nou net voor mij het vak bij uitstek was – al heel vroeg in mijn IG-tijd. De enige keer dat hij mij in negatieve zin heeft verbaasd, was tijdens een ontleedles in II-Gym toen ik hem vroeg hoe je eigenlijk de zin “Laat hem dat maar doen” redekundig moest ontleden. Hij dacht even na, en zei toen: “Ik weet het niet”. Ik zou over die zin wel een apart artikeltje kunnen schrijven, maar dat laat ik voorlopig maar even achterwege. In ieder geval ken ik intussen het antwoord.
Ik kwam hem weer tegen als docent Nederlands in V- en VI-Gym. Nog steeds werd hij voor mij gekermerkt door de gunstige eigenschappen waarmee ik dit hoofdstukje begon. Ik herinner me alleen geen voorbeelden meer om dat te staven. Het enige wat ik wel weet: op mijn eindexamen-cijferlijst prijken drie achten voor Nederlands. Ik schrijf die voor een deel aan hem toe, want een docent kan de prestaties van een leerling sterk beïnvloeden, twee kanten op. En dan nog iets: nadat ik in januari van mijn eindexamenjaar had besloten dat de KMA echt niks voor mij was, wist ik één ding zeker: als een man als Merx neerlandicus is, wil ik ook neerlandicus worden. En zo is het gekomen.
Bij het Schriftelijk Eindexamen der Gymnasia in 1966, vrijdag 29 april 13.30-16.00 uur Nederlands (Opstel) deed zich een saillant detail voor. Zoals gebruikelijk kregen we 8 titels voorgeschoteld. De nummers 2 t/m 8 daarvan met een vast omschreven titel, de eerste echter met de opdracht “Schrijf onder een zelfgekozen titel een beschouwing naar aanleiding van bovenstaand citaat”. En dat citaat was een gedeelte uit de Troonrede van koningin Juliana, september 1965, beginnend met: “Wij moeten vaststellen dat vele landen steeds verder in welvaart bij ons achterblijven…”. Weliswaar was ik al sinds enige jaren overtuigd republikein, maar ditmaal zag ik mijn kans schoon om het inkoppertje van die dame uit Soestdijk met een flitsgoal te verzilveren. Mede dankzij de voorbereiding op mijn verdediging van mijn vijfdeklasopstel in huize Fontaine kende ik de tekst van dat opstel nog steeds compleet uit mijn hoofd. Het sloot naadloos aan op gemeld citaat. Ik schreef dus, eerst in klad, toen in net, hetzelfde verhaal neer als een jaar tevoren, de twee vermeende stijlfouten inkluis. En Merx zou geen Jezuïet zijn als hij me niet consequent weer met een 8 beloonde.
BeantwoordenVerwijderenAls eerste van de klas stond ik weer op straat.
Pater Kees MINDEROP S.J. (Rotterdam 1888-Nijmegen 1970)
BeantwoordenVerwijderenEen man van imposante statuur, nog uit de vorige eeuw en niet weg te denken van het IG. Tijdens de wiskundeles stond hij vaak aan de zijkant van de klas, tegen het raam of de verwarming geleund, nagelbijtend van ergernis te staren naar wat wij, na lange aarzeling, allemaal aan onzin op het bord krijtten. Niet zelden vloog er dan een bordenwisser door de klas, want hij kon het niet langer aanzien.
Befaamd was ook zijn plastische uitleg over het begrip “congruente driehoeken”, de befaamde propositie IV van Euclides. Je tekende een driehoek, zei hij, en schreef dan op een papiertje de lengte van twee zijden ervan en de grootte van de ingesloten hoek. Dan stencilde je dat papiertje duizenden malen, stapte in een vliegtuig en strooide die papiertjes boven Afrika uit. Alle negertjes die zo’n papiertje vonden, haalden dan hun passertjes uit hun zwembroekjes en tekenden daarmee precies dezelfde driehoek als die van jou. Wij waren volstrekt overtuigd van zijn gelijk door deze mondiale evidentie.
Als eersteklasser zie je dat natuurlijk niet, maar ik denk dat we heel veel van hem hebben geleerd.
Vooral door hun toga’s waren alle paters voor ons minstens 70 jaar oud, maar in zijn geval was dat nog waar ook.
Dhr. A. PELS
BeantwoordenVerwijderenUit Alkmaar. Zoiets onthoud je. Gaf tot en met mijn eindexamen uitstekend wiskundeles. Elders heb ik eens gelezen dat hij zelfs bereid en in staat was zijn vak met oeverloos geduld aan alfa’s uit te leggen. Ik heb dat als ß niet kunnen nagaan. Wat ik met hem deelde, was zijn grote passie voor het spoorwezen. Ik had de indruk dat hij het hele NS-spoorboekje uit z’n hoofd kende en hij genoot zichtbaar als hij ons uitgebreid kon toelichten hoe de NS-dienstregeling wiskundig verantwoord werd ontworpen.
Op mijn mondeling eindexamen stereometrie had hij mij helaas tuk. Het was mijn beste wiskunde-onderdeel waarvoor ik over het hele zesde jaar op een dikke 8 gemiddeld stond. Hij meende mij dus wel iets pittigs te kunnen voorleggen, wetende dat ook vliegtuigen tot mijn grote hobby’s behoorde. Je vliegt van Amsterdam naar New York. Hoe teken je op een aardbol de kortste route?
Ik wist het niet. Ik wist alleen dat de KLM van Amsterdam naar Tokyo vloog over de Noordpool, dus om tijd te winnen begon ik te zeggen dat je natuurlijk niet op een platte, tweedimensionale wereldkaart een rechte lijn van A’dam naar NY moest trekken. Mijn 8 stond nog overeind. Maar het juiste antwoord moest ik hem helaas schuldig blijven. Hij heeft mij toen, ook weer heel geduldig en misschien ook wel om tijd te rekken, uitgelegd dat er door drie punten één en niet meer dan één vlak gaat. En dat het dus logisch was dat je Amsterdam, New York en het middelpunt der aarde als drie punten moest beschouwen waardoorheen je virtueel een vlak projecteerde. De snijlijn van dat vlak met de aardbol was dan de kortste te vliegen route. Ik snapte het meteen helemaal en ik vond mezelf vreselijk stom dat ik dat niet zelf had weten te bedenken. Met een nederige 7 moest ik het toen voor de rest van mijn leven maar doen.
Dhr. Carel REIJNDERS
BeantwoordenVerwijderenAlles en iedereen bij elkaar genomen meen ik te mogen stellen dat hij de meest vooruitstrevende docent was die ik in al die jaren heb gehad. Met een vanzelfsprekende, bijna ontwapenende allure koppelde hij de droge geografiestof aan bij de tijd passende opvattingen over natuur en milieu. Dat deed hij thuis, aan de Cornelis Krusemanstraat, ook, getuige de carrière van zijn zoon Lucas.
Dat wij daarop maar matig waren voorbereid blijkt uit zo’n op zich onbelangrijk moment waarop hij uitlegde dat je steentjes in je fietsband maar beter met een mesje eruit kon peuteren om erger te voorkomen. Wij, in onze meer destructieve leeftijd bivakkerend, konden met messen alleen maar fietsbanden lek prikken.
Ik doe hem dan waarschijnlijk ook alleen maar oneer aan door me een voorval te herinneren dat zich zo sterk in mijn geheugen heeft vastgezet:
Reijnders was niet alleen groot van stuk, maar beschikte ook over een bovenmodaal grote neus. Wij zaten in III-Gym, en Jaap en ik zaten meestal naast elkaar helemaal achterin de klas bij het raam. Dat was voor Jaap didactisch gezien niet zo best, want hij kon onmogelijk over al die hoofden voor hem heen kijken en bovendien kon hij van die afstand volgens mij ook niks lezen van wat er op het bord stond, maar de gezelligheid vergoedde veel. Op dien fatalen dag kwam Reijnders de klas binnen met aan zijn neus een pulkje hangend. Een kodok, noemden wij dat thuis, refererend aan het Maleise woord kodok (=kikker). Zo slechtziend was Jaap nou ook weer niet, of hij merkte het op en stootte mij aan. Wij schoten in een volstrekt zinloze, maar niettemin onbedaarlijke lachbui. Toen die niet na vijf seconden over was, vroeg Reijnders ons wat er aan de hand was. Tja, wat moet je dan. Jaap, klein van stuk, edoch reeds goed voorbereid op zijn aanstaande carrière, kon zich met de hem toebedeelde atletische vermogens moeiteloos onder de schoolbanken laten wegglijden, de verdere afhandeling dezer precaire quæstie aan zijn eerste secretaris overlatend. Onopgemerkt kon hij daar zijn proestbui voortzetten. Het was aan mij om tot niets anders te komen dan een ontwijkend “niets; zo maar”. Reijnders echter was behalve vooruitstrevend ook opvallend recht door zee en gesteld op eerlijkheid. Hij stuurde mij de klas uit.
Ik zag het niet zitten om naar de prefect te gaan, zoals voorgeschreven. Wat moest ik dan? Over de cour, de trappen van het bordes op, patershuis in, eerste deur rechts en dan stamelend “Tuan besar hidung kodok” opbiechten? Ik ging dus door het groene poortje naar buiten, naar de sigarenboer op de hoek van de Pieter de Hoochstraat en de Ruysdaelstraat, die, slimmerik, sigaretten per stuk verkocht voor 1 cent (of misschien was het toen al 5 cent).
De volgende aardrijkskundeles begon opwindend. Reijnders vroeg mij koeltjes of ik er al achter was gekomen waarom het vorige les zo lollig was. Ik was me van het hele voorval helaas niet meer bewust. Ik kon opnieuw inrukken. De jurist in mij zei dat ik ditmaal niet de klas was uitgestuurd, maar dat mij slechts de toegang tot het klaslokaal was ontzegd, dus hoefde ik niet naar de prefect. Maar toen de komedie zich de daarop volgende les wederom voordeed, en ik er dus weer uit moest, vond ik het welletjes, tevens onhoudbaar. Ik liep over de cour, de trappen van het bordes op, patershuis in, eerste deur rechts en vertelde pater Bruseker onomwonden wat de aanleiding en het gevolg van de situatie was. Zijn reactie was ongeveer dezelfde lachbui als die van Jaap en mij. Hij loste de situatie op zijn geheel eigen wijze op. Ik kreeg een strafbriefje, voor de pura pura, en hij zou er in de docentenkamer dan wel voor zorgen dat het conflict de wereld uit werd geholpen, om te beginnen bij Reijnders.
BeantwoordenVerwijderenNooit meer iets over gehoord verder.
Dhr. Wim SLIJPEN
BeantwoordenVerwijderenDe vleesgeworden kettingroker (zo leer je van iedereen weer iets anders); hij stak in de klas elke volgende sigaret aan de vorige aan. Chief Whip, meen ik. Of was het Golden Fiction? Stom dat ik dat niet meer weet.
De compromisloze Carillonbespeler. Aan het eind van het eerste jaar kende je de helft of meer van Tervoorts gedichtenbundel uit je hoofd en moest je daaruit ook “voor punt” declameren voor de klas, iets waarin Huub Mous aanmerkelijk beter was dan ik, al laat hij zelf in zijn weblog de eer liever aan Martine Bijl. Ik meen dat Slijpen “De achttien doden” van Jan Campert voor iedereen verplicht stelde; verder mocht je je eigen keuzes maken. Dit feit heeft overigens niks te maken met het feit dat ik hier 18 docenten bespreek.
Groot liefhebber van Velogram, welke ontleedmethode ik bij het schrijven van mijn proefschrift (1997-2003) nog eens grondig tegen het licht heb gehouden en waarvan ik heb geconstateerd dat die een lust voor docenten was vanwege het nakijkgemak, maar voor leerlingen nogal tweeslachtig: de goede leerling leerde er scherp analytisch door denken en ontleden, de wat zwakkere leerling was de klos, want er werd totaal niets uitgelegd wat zijn positie ook maar iets kon verbeteren.
Oprichter en eerste directeur van het Contardo Ferrinicollege in Amsterdam, een avondschool als een soort tweede-kansonderwijs voor mensen die het regulier niet hadden gered, om wat voor reden ook. Dat konden mensen zijn die door de oorlog niet aan hun eindexamen waren toegekomen (zoals ik er later bij de C-cursus in Eindhoven en de MO-opleidingen van de Hogeschool Arnhem-Nijmegen ook talrijke heb gehad: ofwel vroegtijdig afgebroken door de oorlog, zodat ik wel eens heb meegemaakt dat ik als docent de jongste van de klas was, ofwel vrouwen die kinderen hadden gekregen en dus moesten stoppen met hun opleiding. Eens de kinderen de deur uit, pakten ze hun studie weer op).
Nu we het toch over de oorlog hebben: bijna geen enkele docent op het IG liet daarover ook maar iets los. En ze wisten zo veel. Jammer. Maar zo niet Wim Slijpen. Meer dan eens per jaar, namelijk iedere keer als hij had geconstateerd dat een leerling zijn brood niet opat, maar in de prullenbak deponeerde, vertelde hij roodaangelopen en met trillende stem hoe hij had gezien dat in de oorlogswinter een meneer, een echt heel nette mijnheer in colbert en stropdas, over straat liep, dan een lepel uit zijn binnenzak haalde, en daarmee in vuilnisbakken ging schrapen om er nog iets eetbaars uit te halen. Je schaamde je kapot als je net van thuis weer veel te veel brood had meegekregen met iets erop wat niet lekker was.
BeantwoordenVerwijderenNu nog steeds heb ik moeite met het weggooien van etensresten. Zal ook wel iets met Jappenkampen te maken hebben.
Dhr. L. SWEERTS (Haarlem 1896-Amsterdam 1980)
BeantwoordenVerwijderenNaast het feit dat hij, als zovele andere docenten, een uitstekend vakman was, was hij in mijn ogen ook degene met het grootste didactisch vermogen. Altijd met dat aanwijsstokje in de hand wist hij iedereen van de eerste tot de laatste minuut prikkelend te boeien met natuurkundige theorieën (prakticumlokalen voor natuurkunde waren er nog niet – of niet door hem gebruikt), waarvan ik eerlijk moet bekennen dat ze me wat vaag bleven totdat ik later ging ontdekken dat je op de fiets zittend het hele natuurkundeboek aan het berijden bent: versnelling en vertraging, snelheid, gyroscopische werking, koppel, arbeid, vermogen, dynamo, warmte, wrijving, alles zit er in en op en aan een fiets.
Was er een stoel onbezet vanwege een zieke leerling, dan kwam hij quasi verbaasd daar naartoe lopen, tikte met het stokje op het tafeltje en vroeg ons bezorgd en tragi-komisch: “Sede vacante?”. Soms ook, als het over energie, arbeid en warmte ging, begon hij opeens te zingen: “Energie gaat NOOIT verloren!”. Indringend poogde hij ons ervan te overtuigen dat er helemaal geen middelpuntsvliedende kracht bestaat, maar dat alleen de wet van de traagheid functioneert. Louter het feit dat hij het zei, deed ons geloven dat het ook zo was. Werkelijk een topdocent.
Pater Karel VERHOFSTAD S.J. (Amsterdam 1905-Amsterdam 1982)
BeantwoordenVerwijderenMeestal actief in HBS-gelederen, maar net in mijn eerste eerste jaar conrector van het Gym en mijn leraar geschiedenis.
Over hem deden verhalen de ronde dat hij het in de oorlog niet bepaald prettig had gehad. Iets met geïnterneerd of kamp. Maar net als zowat iedereen van het docentencorps liet hij daar geen woord over los. Alleen van Wijdeveld had ik dat kunnen begrijpen, achteraf.
Van meet af aan was hij niet bepaald mijn type, te grof, te ruw, onbenaderbaar. Bovendien tracteerde hij me aan het eind van het jaar op een 4 voor geschiedenis, waardoor ik bleef zitten. In de periode daarvoor heeft hij me nooit ertoe bewogen wat meer uit te voeren, noch heeft hij daarover met mijn ouders gesproken, hetgeen hem in huize Lomanstraat uitermate kwalijk is genomen. Omdat ik nog steeds het gevoel heb dat ik toen door hem mateloos ben genaaid, staat hij bijna onderaan mijn ladder van sympathie. Laat ik het daar maar bij laten.
Dhr. Gerard WIJDEVELD (Duiven 1905-Nijmegen 1997)
BeantwoordenVerwijderenTja. Met de kennis van nu…
Een wijs, gezaghebbend en sympathiek man, sterk als klassicus en vertaler van vooral Augustinus, maar ook enorm goed in de persoonlijke communicatie. Strikt in de leer, scherp in de humor. Als je, zoals zo vaak bij een vraag, zei: “Ik zou het niet weten”, verbeterde hij zelfs dát nog: “Je bedoelt: Ik weet het niet?”
En het getuigt toch ook wel van doceerkracht als je elk jaar opnieuw met aan geestdrift grenzende verve de eerste regels van de Odyssee voordraagt.
Ook hij dus zweeg over de oorlog, en dat was maar goed ook. Eigenlijk verbaast het me dat hij op het IG werd aangenomen, maar ik ken de bijbehorende beweegredenen niet, dan hooguit dat dat met Augustinus te maken had.
Misschien is dit wel even het moment om op te merken dat er in alle lagen van de Amsterdamse samenleving, het IG niet uitgezonderd, vaak behoorlijk werd geworsteld met de vraag hoe je met mensen moest omgaan die fout waren geweest, of waarvan dat althans werd beweerd. De tijd van de volkswoede en wraakacties was dan wel voorbij, maar in hoeverre kregen deze mensen de gelegenheid en ruimte het leven weer enigermate leefbaar in te richten? Typerend was het ook dat we in de jaren dat ik als docent aan het IG verbonden was, en we zowat een generatie verder waren wat de leerlingen betreft, de vervolgvraag in discussie kregen: hoe ga je in de klas om met leerlingen waarvan de ouders fout waren. Ik had er zo een in de klas, vandaar. De communis opinio op het IG was dat je kinderen nooit mag nadragen wat je hun ouders te verwijten hebt. Maar voor je het weet, ga je dan positief discrimineren of juist net de verkeerde grapjes maken. Er zat best wel wat spanning op deze kwestie.
Ik heb Wijdeveld in ieder geval nooit iets verweten, maar hem, in tegendeel, steeds erg gewaardeerd.
BeantwoordenVerwijderenPater Gerard ZAAT S.J. (Den Haag 1921-Den Haag 1999)
BeantwoordenVerwijderenWhat’s in a name. Of, om in zijn stijl te blijven: Nomen est omen.
Zo af en toe rook je in de gangen sigarenlucht en daar bleek dan Pater Zaat aan vast te zitten met zijn typerende, huppelende tred alsof hij op Nike Air liep (Jaap dHS vond dat altijd geweldig karakteristiek en imiteerde het ook graag).
Hoewel in principe altijd vriendelijk, op het minzame af, straalde hij in de klas in hoofdzaak gezag uit. Mocht ook wel voor iemand die klassieken gaf op het Gym, vaak klassepater was, op een gegeven moment ook zelfs rector van het Gym en/of van het patershuis. Ik heb zijn hele cv niet precies meer voor de geest.
Net als bij Verhofstad gingen er ook over Zaat wel wat verhalen rond; over vroeger bij hem thuis en heksen en kelders, maar het bleef voor mij bij dat soort ongeordende rumor.
Als bijbaantje was hij ook zo’n beetje de interne hoffotograaf van het IG. Als er maar iets collectiefs buitenschools plaatsvond schoot hij vele rolletjes vol, waarvan je dan later wel of niet nog iets te zien kreeg. In ieder geval staan er in ‘n Eeuw IG wel een paar foto’s die tot zijn œuvre behoren. Op het IG genomen, binnen of op de cour, op de VIC-velden bij wat voor toernooi dan ook, alles werd minutieus op de gevoelige plaat vastgelegd. En hoe korter de witte of zwarte broekjes, hoe kleurrijker de foto’s. We zien op blz. 52 van genoemd boek een klein fotootje met bijschrift “Pater Vlugt schrobt een zwarte Piet schoon 1955-60”. Ik ken de auteur, want ik speelde zelf ook jaren lang voor Piet. Nog los van het feit dat het arme gefotografeerde jong, inmiddels gelukkig wel bijna helemaal blank op zijn gezicht na, daar blijkbaar 5 jaar in dat bad heeft moeten zitten (hoeveel foto’s heeft dat opgeleverd?), is op de foto ook het zwembroekje te zien dat tot de zwartepietenoutfit behoorde. Je kreeg namelijk een zwartepietenpak incl. zwembroek om te voorkomen dat moeders later kwam te zitten met een hele trommel vol zwartdoorlopen wasgoed. Wij vonden het allemaal prima. Ik heb nooit, maar dan ook nooit ook maar iemand een opmerking horen maken over het feit dat al dat gepoets en gebadder telkens weer werd vereeuwigd.
k zou deze Sinterklaasactie misschien helemaal niet hebben gememoreerd als zich niet jaren later een pikant vervolg had voorgedaan. Op zekeren dag… (daar ga ik al: ik weet de datum niet meer, niet eens precies het jaar, dus juridisch kan het de prullenbak in). Op zekeren dag vroeg deze fotograaf mij of ik na afloop van de lessen even op zijn kamer wilde komen. Voor mij was dat niets vreemds; ik kwam zeer frequent bij deze of gene pater op de kamer vanwege mijn uitbundige buitenschoolse betrokkenheden.
BeantwoordenVerwijderenNa een hoop koetjes en kalfjes en meer van dat gedrentel kwam de prangende vraag of ik misschien (maar het hoefde niet als ik niet wilde) voor zijn camera wilde poseren. Ik had geen benul welke kant hij op wilde, enerzijds misschien door argeloosheid, anderzijds omdat ik me vrij genoeg voelde om ja of nee te zeggen. Per slot van rekening was ik al 18 of daaromtrent – geen klein kind meer dat zich makkelijk laat in- of uitpakken. De eerste fotosessie vond geheel gekleed plaats, op zijn kamer. En of ik nog eens terug wilde komen. En of ik er dan misschien bezwaar tegen zou hebben om ook in zwembroek te poseren. Ik zei hem dat dat in orde was en dat ik thuis wel een tweetal geschikte exemplaren had liggen, maar dat hoefde niet, want die had hij zelf ook wel genoeg op voorraad.