Halifax stort neer achter Carlton Hotel op dinsdag 27 april 1943 en de Zomertijdsregeling 1940-1945

Halifax stort neer achter Carlton Hotel op dinsdag 27 april 1943 en de Zomertijdsregeling 1940-1945

Muntplein 1932

Essay in Hyves 9 September 2011 


Beheerder Jos - Vrijheid van Mening
 
Beschrijving Om 02: 32 stort een op weg naar Duisburg vliegende Halifax , V Serial DG423 76 Squadron, registratie MP-H (deze gegevens zijn nog niet sluitend geverifieerd van het 76e Sq), van de RAF neder achter het Carlton Hotel, geladen met 4000 brandbommen en 13. 000 liter benzine, Singel/ Vijzelstraat/ Reguliersdwarsstraat/ Geelvincksteeg, hetgeen de grootste brand (in casu oorlogsbrand) sinds 1652 in de geschiedenis van de stad Amsterdam zal worden.
De kist is boven Noord-Holland om ongeveer om 02:15 beschoten door een Duitse nachtjager, met Ofw. (Oberfeldwebel) H. Vinke IV/NJG 1.

Ook verwoest werden de kantoren van de Duitse Luftgaucommando Holland en zijn Feldgericht in het gevorderde Carlton Hotel maar dit was zuiver toeval. Alhier werd krijgsgevangen geallieerde vliegtuigbemanning onderworpen aan verhoor. Het Luftgaukommando Holland stond achtereenvolgens onder bevel van:

Bevelvoerende Generaal:
10-5-1940 GeneralLt der Flakartillerie Karl-Alfred Haubold;
1-7-1940 General der Flieger Hans Siburg;
7-8-1943 General der Flieger Egon Doerstling;
1-1-1944 vacant.
15-1-1944 Opheffing Commando.

Stafchef:
20-5-1940 ObstLt Kurt Kleinrath 
17-1-1941 GenMaj Ottto Schöbel
1-7-1943 GenMaj Wilhelm von Jenny
1-10-1943 ObstLt Friedrich Meissner 
1-1-1944 Opheffing wegens Luftgau-Kommando België-Noord-Frankrijk


Het Feldgericht van de Luftgau verhuisde overigens naar het reeds door de Wehrmacht in 1940 gevorderde naburige Schillerhotel.

Met dank aan het NBDS,
Beeldbank WOII 
De Dokwerker 
Joods Amsterdam/Schiller 
Luftgau-Kommando Holland in ww2.dk 
 

De zeven bemanningsleden:
Piloot: Sgt. D. G. McNab
Navigator-Waarnemer: Sgt. F. N. Slingsby
Bommenrichter: P/O. N. D. Fleming
Radiotelegrafist: Sgt. B. F. Keable
Schutters: Sgt. J. Clerg en Sgt. C. C. Strain
Boordwerktuigkundige-Mecanicien: Sgt. J. Wood
komen allen om het leven en hun stoffelijke resten zijn begraven op een ereveld van de Nieuwe Oosterbegraafplaats te Amsterdam.

Jaarlijkse Herdenking op de Nieuwe Oosterbegraafplaats. Dezen niet apart vermeld.
Er staat ook een artikel met deze gegevens in de Dordrechtse Courant van 10 december 1943.


Anne Frank wist van de inslag. Zij schreef op 27-4-1943 in haar dagboek: 
"Het Carlton Hotel is kapot, twee Engelse vliegers met een grote lading brandbommen aan boord zijn precies op het 'Offiziersheim' gevallen. De hele hoek Vijzelstraat-Singel is afgebrand."

Ik denk dat ze dit in de namiddag (of geantedateerd) geschreven moet hebben als er kranten bezorgd werden of zij nieuws van anderen vernam met deze Duitse gegevens. De Duitsers zelf verstrekten geen gegevens (over slachtoffers) dus was het merendeels speculeren.

De Zomertijd 1940-1945
Archief Documentatie Zie onder Foto's.

KB Netwerk Oorlogsbronnen in casu NIOD-foto's. LET OP: Alhier is meermaals een foutieve datum (1944) van de crash vermeld doch de goede datum is echt 1943. 




27 april 1943: Kan je ook derde Paasdag noemen...

Laatst mogelijke datum voor Pasen is namelijk 25 april.
De volle maan is op 20 maart, de eerste volle maan van de lente is op zondag 18 april zodat Pasen pas op 25 april valt.
Dit was in 1666, 1734, 1886, 1943. Eerstvolgende is in 2038.

Archief: De Oorlogsjaren en de Zomertijd
Voor het jaar 1940 werd de ingang en het einde van de zomertijd vastgesteld op respectievelijk 19 mei en 6 oktober (Staatsblad 1940/381). De Duitse inval van 10 mei kwam echter ruim een week voordat deze maatregel van kracht werd en in een decreet van het oppercommando van de Duitse bezettingstroepen op 15 mei verspreid door het ANP (en afgedrukt in de ochtendkranten van 16 mei) werd gelast dat Nederland nog diezelfde nacht om middernacht naar de Middeneuropese Tijd (MET = UT + 1h) moest omschakelen. Dezelfde aankondiging bepaalde ook dat gelijktijdig de zomertijd inging – het ‘Grossdeutsches Reich’ voerde namelijk al sinds 1 april zomertijd (Deutsches Reichsgesetzblatt 1940, Teil I, 232-233) – zodat alle uurwerken in feite 1 uur 40 minuten vooruit gezet moesten worden.

Oorspronkelijk zou de klok op 6 oktober van hetzelfde jaar weer teruggezet worden maar dit werd ‘tot nader bericht’ uitgesteld (Deutsches Reichsgesetzblatt 1940, Teil I, 1322) en werd pas op 2 november 1942 herroepen (Deutsches Reichsgesetzblatt 1942, Teil I, 593-594), zodat Nederland toen voor bijna twee-en-een-half jaar ononderbroken zomertijd heeft gekend.

Ook in de daaropvolgende oorlogsjaren werd de zomertijdsperiode door de Duitse bezetter opgelegd naar de regeling die voor alle Duitse gebiedsdelen gold (Deutsches Reichsgesetzblatt 1943, Teil I, 542 & 1944, Teil I, 198).

De precieze Zomertijdsregeling tijdens de Duitse Bezetting
(de genoemde data in 1944/45 gelden voor de bezette gebieden)

Jaar
Begin
Einde
Bron
Begin
Einde

1940
16 mei 0h
—
De Telegraaf (16 mei 1940, p. 1 [ochtend ed.])
Eerste dag na de capitulatie
—

1941
Zomertijd gedurende het gehele jaar door

1942
—
2 nov 3h
De Telegraaf (31 okt 1942, p. 1)
—
Eerste maandag van november

1943
29 mrt 2h
4 okt 3h
De Telegraaf (27 mrt 1943, p. 1 & 2 okt 1943, p. 1)
Laatste maandag van maart
Eerste maandag van oktober

1944
3 apr 2h
2 okt 3h
De Telegraaf (1 apr 1944, p. 1 & 30 sep 1944, p. 1)
Eerste maandag van april
Eerste maandag van oktober

1945
2 apr 2h
16 sep 3h
Stb. 1945/F31 & F134
Eerste maandag van april
Derde zondag van september

De aanvang van de zomertijdsperiode vond in 1943 en 1944 plaats vóór de paasdagen en in 1945 op paasmaandag.

Tijdens de chaotische dagen rond de bevrijding van het zuidelijke deel van Nederland door geallieerde troepen in september 1944 werd door middel van lokale proclamaties van geallieerde bestuurders of de burgemeester de klok een uur teruggezet. Hiermee verkregen de bevrijde gebieden dezelfde tijd als in Londen, waar men sinds het begin van de oorlog continu zomertijd (‘British Summer Time’ = UT + 1h) voerde waaraan in de zomermaanden nog eens een extra uur werd toegevoegd (‘British Double Summer Time’ = UT + 2h). Dit laatste werd in 1944 in de vroege ochtend van 17 september beëindigd.

Behalve voor een paar plaatsen (zie hieronder) zijn geen exacte gegevens over dag en uur bekend maar dit zal steeds gebeurd zijn zodra het lokale Duitsgezinde bestuur vervangen werd door een geallieerd bestuur. De data voor de onderstaande plaatsen zijn ontleend aan Diegenbach (ca. 1946), die hiervoor echter geen bronnen opgeeft.

Maastricht: 19 september 1944 om 3 uur.
Sas van Gent: 19 september 1944 om 21 uur.
Eindhoven: 20 september 1944 om 14 uur.
Heerlen: 21 september 1944 om 3 uur.
Sittard, Weert: 22 september 1944 (uur onbekend).
Helmond: 26 september 1944 (uur onbekend).

Het bezette deel van Nederland ging op 2 oktober 1944 terug naar Midden-Europese Tijd en liep dus hiermee weer gelijk met de klokken in het bevrijdde deel. Omdat zowel Duitsland als het Verenigd Koninkrijk in 1945 de klok weer op dezelfde dag (2 april) vooruit zette, gebeurde dit in beide delen van Nederland ook op dezelfde dag, alleen heette het de ‘Midden-Europese Zomertijd’ in de bezette delen en de ‘Britse Dubbele Zomertijd’ in de bevrijdde delen. Alhoewel het Verenigd Koninkrijk de klok alweer een uur terugzette in de vroege ochtend van 15 juli, gebeurde dit in het inmiddels geheel bevrijdde Nederland, gelijk met Duitsland, pas in de vroege ochtend van 16 september. Volgens Diegenbach (ca. 1946) werd de klok in Zaltbommel al op 5 mei 1945 om 8 uur in de ochtend een uur teruggezet maar deze maatregel zal vermoedelijk alleen maar van korte duur zijn geweest.

Ruim een jaar na de bevrijding werd op 30 augustus 1946 wettelijk bepaald dat Nederland in verband met de heersende ‘buitengewone omstandigheden’ tot nader order de door de voormalige bezetter opgelegde Midden-Europese Tijd aangehouden zou worden (Staatsblad 1946/G223). Alhoewel Duitsland nog tot 1949 een zomertijdsregeling zou toepassen, werd deze in Nederland voor een onbepaalde periode opgeschort.

Ten gevolge van de omschakeling naar Midden-Europese Tijd vindt de meridiaandoorgang van de zon sinds mei 1940 altijd enige tijd na het middaguur plaats terwijl dit voorheen soms kort voor en soms kort na het middaguur was geweest. De bovenstaande diagram geldt voor Utrecht, elders in Nederland kunnen de tijdstippen hoogstens 10 minuten hiervan afwijken.

Bron: De Wettelijke Tijdrekening in Nederland
 

Archief Documentatie
Kopieën in de Fotomap (16 stuks)

Luftgau-archiefstukken (o.a. vonnissen Feldgericht) in NIOD en Nationaal Archief.


Archiefstukken Brandweermuseum:

Muntplein na 1945 met de open doch afgesloten plek (rechtsonder)

 Foto's Brand en Omgeving (<Beeldbank WOII)

Kijkers naar de Reguliersdwarsstraat hoek Rembrandtplein.

 

 

 

 

Tussen haakjes: nog hadden de spectateurs fraaie jassen en hoeden, vooral schoenen maar dat zal over anderhalf jaar mooi veranderen...

Halifax:

Halifax Bommenwerper april 1943
De rechthoekige vorm is multifunctioneel.

De Munt met de nog niet herbouwde rampplek op de achtergrond
Het verkeerstorentje is veel later verplaatst naar de ingang van het Amsterdamse Bos.